Από την έντυπη έκδοση
Του Κώστα Δεληγιάννη
[email protected]
Τις βάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών στήριξης των περιφερειών της Ε.Ε. που εξαρτώνται σήμερα από τα ορυκτά καύσιμα, για τη στροφή τους σε ένα παραγωγικό μοντέλο χαμηλών εκπομπών με χρονικό ορίζοντα το 2021-2030, έβαλε χθες η εκκίνηση της Πλατφόρμας για τη Μετάβαση των Περιοχών με Άνθρακα (Coal Regions in Transition Platform). Την επίσημη έναρξη λειτουργίας της Πλατφόρμας κήρυξε σε εκδήλωση στο Στρασβούργο ο Μάρος Σέφκοβιτς, αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Ενεργειακή Ένωση, παρουσία του Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, επιτρόπου Δράσης για το Κλίμα και την Ενέργεια, και της Κορίνα Κρέτσου, επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής.
Παρ’ όλο που μόλις ξεκινά η συζήτηση για τους μηχανισμούς στήριξης που θα περιληφθούν στην Πλατφόρμα, ήδη έχει διασαφηθεί πως στόχοι της θα είναι η απόκτηση νέων δεξιοτήτων, η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και η διαμόρφωση ενός νέου αναπτυξιακού σχεδιασμού στις περιοχές που πλήττονται.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένεται επίσης να τεθεί επί τάπητος και η πρόταση που υπερψήφισε το Ευρωκοινοβούλιο για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, στο οποίο προτείνεται να καταλήγει το 2% των δημοπρατούμενων δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Μία πρόταση που, αν υλοποιηθεί, σημαίνει πως το Ταμείο θα μπορεί να χρηματοδοτήσει δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 8 δισ. ευρώ, στο διάστημα 2021-2030.
Το «παρών» στη χθεσινή εκδήλωση έδωσε επίσης ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γ. Σταθάκης, καθώς η μετάβαση στην οικονομία χαμηλών εκπομπών αφορά έντονα και την Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα τις περιοχές όπου εδράζεται η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή της ΔΕΗ. Περιοχές που περιλαμβάνουν τη Μεγαλόπολη και, ακόμη περισσότερο, τον ενεργειακό άξονα Φλώρινα - Πτολεμαΐδα - Αμύνταιο - Κοζάνη στη Δυτική Μακεδονία, όπου είναι εγκατεστημένα τα 12 από τα 14 λιγνιτικά εργοστάσια της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, τα οποία βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε λειτουργία.
Κατ’ αναλογία, η Δυτική Μακεδονία είναι αυτή που θα δεχθεί και τον μεγαλύτερο κλυδωνισμό, από τον περιορισμό του μεριδίου του λιγνίτη στο εγχώριο ενεργειακό μίγμα. Έτσι, με βάση το πρόγραμμα που έχει εκπονήσει η ΔΕΗ για την απόσυρση λιγνιτικού δυναμικού λόγω υψηλών εκπομπών ρύπων, από τις 7 μονάδες που θα αποσυρθούν έως το 2027, οι 6 βρίσκονται στη συγκεκριμένη περιφέρεια (Καρδιά 1, 2, 3 και 4, Αμύνταιο 1 και 2), ενώ συμπληρώνονται από τη Μεγαλόπολη 3 στην Πελοπόννησο. Έτσι, από τα 1.903 MW λιγνιτικής ισχύος που θα τεθούν οριστικά εκτός λειτουργίας, τα 1.648 αφορούν τη Δ. Μακεδονία.
Μάλιστα, από τα παραπάνω εργοστάσια προς απόσυρση, μόνο η Μεγαλόπολη 3 περιλαμβάνεται στο «καλάθι» των προς πώληση μονάδων της ΔΕΗ, κάτι που σημαίνει πως υπάρχει το ενδεχόμενο να παραταθεί ο χρόνος «ζωής» της, αν καταλήξει σε κάποιον ιδιώτη ο οποίος θα αποφασίσει να προχωρήσει στην περιβαλλοντική αναβάθμισή της. Αντίθετα, η απόσυρση του ατμοηλεκτρικού σταθμού της Καρδιάς είναι ειλημμένη απόφαση για τη ΔΕΗ, η οποία, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της Μανώλη Παναγιωτάκη, θα προχωρήσει σε επενδύσεις για την παράταση της λειτουργίας των δύο μονάδων του Αμύνταιου, μόνο σε συνεργασία με ιδιώτη και μόνο αν ο ενεργειακός σχεδιασμός έως το 2030 διατηρήσει τη συμμετοχή του λιγνίτη στο 27%-28% στο ενεργειακό μίγμα.
Με δεδομένο ότι η απόσυρση 300 MW λιγνιτικής ισχύος ισοδυναμεί με ετήσια απώλεια 83 εκατ. ευρώ για την τοπική οικονομία και απώλεια 1.559 θέσεων εργασίας, όπως έχει διαπιστώσει παλαιότερη μελέτη του Τμήματος Δ. Μακεδονίας του ΤΕΕ, η Πλατφόρμα μπορεί να δώσει σημαντικά εργαλεία για αλλαγή του «παραγωγικού παραδείγματος» στις εν λόγω περιοχές. Σύμφωνα με την Κομισιόν, η αλλαγή αυτή θα βασιστεί στα προσόντα «έξυπνης εξειδίκευσης» που διαθέτει κάθε περιφέρεια, δηλαδή στους εξειδικευμένους τομείς όπου έχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
