Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Κούρου
[email protected]
Στον «αστερισμό» της λιτότητας κινείται και o νέος κρατικός προϋπολογισμός του 2018 που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, «πιστός» και αυτός στις απαιτήσεις των μνημονιακών δεσμεύσεων, βάσει των οποίων από τις αρχές του επόμενου έτους τίθενται σε εφαρμογή 12 νέα μέτρα.
Οι φορολογούμενοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με νέες φορολογικές επιβαρύνσεις που προσεγγίζουν το 1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 478 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από την άμεση φορολογία και άλλα 473 εκατ. ευρώ από την έμμεση φορολογία, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι τα καθαρά έσοδα θα αυξηθούν κατά 1,8 δισ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι άμεσοι φόροι υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν στα 20,766 δισ. ευρώ, έναντι πρόβλεψης για φέτος ύψους 20,288 δισ. ευρώ, ενώ οι έμμεσοι φόροι θα αυξηθούν και θα φθάσουν στα 27,390 δισ. ευρώ από 26,917 δισ. ευρώ που αναμένεται να εισπραχθούν έως το τέλος του τρέχοντος έτους.
Σε κάθε περίπτωση, οι προβλέψεις των εισπράξεων του νέου κρατικού προϋπολογισμού κινούνται κάτω από τους αρχικούς στόχους του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, λόγω κυρίως της κάμψης που καταγράφεται στο σκέλος των εσόδων φέτος, που σε ταμειακή βάση φτάνει τα 2,95 δισ. ευρώ.
Η εν λόγω απόκλιση άλλωστε αποτελεί πλέον και τη μεγάλη «αγωνία» του οικονομικού επιτελείου, εάν δηλαδή οι φορολογούμενοι θα καταφέρουν να αντεπεξέλθουν στις νέες υποχρεώσεις που είναι μεν σημαντικά χαμηλότερες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όμως προστίθενται σε μια σειρά πολλών βαρών που έχουν κληθεί να σηκώσουν οι πολίτες.
Γεγονός που αποτυπώνεται άλλωστε στην κάμψη που καταγράφουν τα έσοδα τους τελευταίους μήνες του τρέχοντος έτους, αλλά και στην «έκρηξη» των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο που πιστοποιούν την «κόπωση» των φορολογουμένων.
Τα μεγέθη του 2018
Ειδικότερα, με βάση το κείμενο του προσχεδίου του νέου προϋπολογισμού, τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, σε ταμειακή βάση, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 50.509 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 1.795 εκατ. ευρώ έναντι του 2017 και μειωμένα κατά 764 εκατ. ευρώ έναντι των προβλέψεων του ΜΠΔΣ 2018-2021. Άμεσοι φόροι
Οι άμεσοι φόροι προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν στα 20.766 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 478 εκατ. ευρώ έναντι του 2017 και μειωμένοι κατά 687 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Ειδικότερα:
- Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 8.725 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 456 εκατ. έναντι του 2017, κυρίως λόγω της εκτιμώμενης απόδοσης των παρεμβάσεων που αφορούν την κατάργηση του 25% του αφορολόγητου σε βουλευτές και δικαστικούς, τη φορολόγηση της βραχυπρόθεσμης μίσθωσης ακινήτων, την κατάργηση της έκπτωσης στις ιατρικές δαπάνες, καθώς και της έκπτωσης 1,5% στην παρακράτηση φόρου.
- Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να παρουσιάσει μείωση κατά 111 εκατ. ευρώ έναντι του 2017 και να διαμορφωθεί στα 3.322 εκατ. ευρώ, λόγω της επίδρασης της αυξημένης προκαταβολής του 2017.
- Οι φόροι περιουσίας προβλέπεται να φθάσουν στα 3.379 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 179 εκατ. ευρώ έναντι του 2017, η οποία οφείλεται, κυρίως, στην προαναφερόμενη μετακύλιση της τελευταίας δόσης του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) του έτους 2017, στον Ιανουάριο του 2018.
- Οι άμεσοι φόροι ΠΟΕ αναμένεται να διαμορφωθούν στα 1.718 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 103 εκατ. ευρώ έναντι του 2017, ενώ οι λοιποί άμεσοι φόροι θα διαμορφωθούν στα 2.362 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 8 εκατ. ευρώ έναντι του 2017.
Έμμεσοι φόροι
Οι έμμεσοι φόροι προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 27.390 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 473 εκατ. ευρώ έναντι του 2017 και μείωση κατά 112 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου ΜΠΔΣ 2018-2021. Ειδικότερα:
- Τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στα 15.845 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 78 εκατ. ευρώ έναντι του 2017.
- Οι φόροι κατανάλωσης θα διαμορφωθούν στα 9.706 εκατ. ευρώ αυξημένοι κατά 439 εκατ. έναντι του 2017.
- Οι έμμεσοι φόροι ΠΟΕ θα διαμορφωθούν στα 851 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 71 εκατ. ευρώ έναντι του 2017.
Μη φορολογικά έσοδα
Οι απολήψεις του Τακτικού Προϋπολογισμού από την Ε.Ε. προβλέπεται να φθάσουν στα 331 εκατ. ευρώ, σημαντικό μέρος των οποίων (170 εκατ.) αφορά απολήψεις από το ΕΓΤΑΑ για τη χρηματοδότηση δράσεων αγροτικής ανάπτυξης. Τα έσοδα από τις μεταναστευτικές ροές προβλέπονται στα 100 εκατ. ευρώ.
Τα λοιπά μη φορολογικά έσοδα προβλέπονται στα 3.942 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 398 εκατ. ευρώ έναντι του 2017 και αυξημένα κατά 280 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται τα πρόσθετα έσοδα από την εισαγωγή των παιγνιομηχανημάτων (VLTs), ύψους 100 εκατ. ευρώ.
Μη τακτικά έσοδα
Τα έσοδα των καταργηθέντων ειδικών λογαριασμών προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 304 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 7 εκατ. ευρώ έναντι του 2017 και κατά 21 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021.
Μεταφορά απoδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου
Από τη μεταφορά αποδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs), καθώς και από το Πρόγραμμα Αγοράς Ομολόγων (SMPs), της ΕΚΤ, αναμένεται να εισπραχθούν 314 εκατ. ευρώ.
Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων
Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 3.648 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 265 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021.
Έσοδα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων
Τα έσοδα του ΠΔΕ για το έτος 2018 προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 3.735 εκατ. ευρώ σε ταμειακή βάση και στα 3.764 εκατ. ευρώ σε δεδουλευμένη βάση, χωρίς να παρουσιάζουν απόκλιση από τον στόχο του ΜΠΔΣ 2018-2021.
«Τρύπα» 2,95 δισ. το 2017
Όσον αφορά το τρέχον έτος, τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή βάση), μετά τη μείωση των επιστροφών φόρων, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 48.715 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αρνητική απόκλιση κατά 2.949 εκατ. ευρώ ή 5,7% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο προσχέδιο του νέου κρατικού προϋπολογισμού η εν λόγω απόκλιση είχε οριοθετηθεί σε 1,860 δισ. ευρώ. Η ανωτέρω πάντως μεγαλύτερη απόκλιση αυτή οφείλεται κυρίως:
- στις αυξημένες επιστροφές φόρων, οι οποίες εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 5.577 εκατ., παρουσιάζοντας αύξηση 2.253 εκατ. έναντι του στόχου σε ταμειακή βάση, ενώ σε δημοσιονομική βάση η αύξηση έναντι του στόχου περιορίζεται σε 506 εκατ.,
- στη μείωση κατά 996 εκατ. ευρώ στον Φόρο Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ),
- στη μετακύλιση της τελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ του 2017, εκτιμώμενου ποσού 281 εκατ. ευρώ, στον Ιανουάριο του 2018.
Παράλληλα, άλλες κατηγορίες εσόδων αναμένεται να καταγράψουν υπέρβαση 581 εκατ. ευρώ (σε ταμειακή βάση) περιορίζοντας τη συνολική ταμειακή απόκλιση των εσόδων στα 2.949 εκατ.
Άμεσοι φόροι
Από την άμεση φορολογία, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 20.288 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 1.237 εκατ. ευρώ ή 5,7% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Η απόκλιση αυτή οφείλεται, κυρίως, στις μειωμένες εκτιμήσεις εσόδων από το ΦΕΦΠ, λόγω μείωσης της φορολογικής βάσης και στη μετακύλιση καταβολής της τελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ 2017 τον Ιανουάριο του 2018, όπως προαναφέρθηκε. Ειδικότερα:
- Ο φόρος εισοδήματος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 12.897 εκατ. ευρώ, μειωμένος κατά 1.140 εκατ. από τον στόχο. Η μείωση αυτή προέρχεται κατά 996 εκατ. από τη φορολογία των φυσικών προσώπων, κατά 89 εκατ. από τη φορολογία των νομικών προσώπων και κατά 55 εκατ. από τη φορολογία ειδικών κατηγοριών.
- Οι φόροι περιουσίας αναμένεται να διαμορφωθούν στα 3.200 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 117 εκατ. ευρώ από τον στόχο του ΜΠΔΣ 2018-2021, λόγω της μετακύλισης καταβολής της τελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ 2017 τον Ιανουάριο 2018.
- Οι άμεσοι φόροι παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) αναμένεται να διαμορφωθούν στα 1.821 εκατ., αυξημένοι κατά 178 εκατ.
- Οι λοιποί άμεσοι φόροι αναμένεται να διαμορφωθούν στα 2.370 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 158 εκατ. ευρώ, λόγω μειωμένων εισπράξεων από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, από το τέλος επιτηδεύματος και από τον φόρο πολυτελούς διαβίωσης, ως αποτέλεσμα της μειωμένης φορολογικής βάσης.
Έμμεσοι φόροι
Από τους έμμεσους φόρους αναμένεται να εισπραχθούν 26.917 εκατ., ποσό αυξημένο κατά 199 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Ειδικότερα:
- Τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να διαμορφωθούν στα 15.767 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 222 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου. Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την εμφάνιση στα έσοδα ΦΠΑ λοιπών προϊόντων ποσού ύψους 296 εκατ. ευρώ από την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων (που στη συνέχεια εμφανίστηκε στα έσοδα αποκρατικοποιήσεων, αυξάνοντας ισόποσα τις επιστροφές φόρων). Μειωμένος εμφανίζεται ο ΦΠΑ στα καπνικά προϊόντα κατά 74 εκατ. ευρώ, ενώ ο ΦΠΑ πετρελαιοειδών δεν παρουσιάζει απόκλιση σε σχέση με τον στόχο.
- Τα έσοδα από φόρους κατανάλωσης εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 9.267 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 269 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που είχε τεθεί στο ΜΠΔΣ 2018-2021. Η μείωση αυτή προέρχεται από τους λοιπούς ΕΦΚ, οι οποίοι είναι μειωμένοι κατά 320 εκατ. ευρώ, λόγω της αυξημένης αποθεματοποίησης στα καπνικά προϊόντα του έτους 2016.
- Οι έμμεσοι φόροι παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) αναμένεται να διαμορφωθούν στα 922 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 204 εκατ. ευρώ.
Μη φορολογικά έσοδα
Τα λοιπά μη φορολογικά έσοδα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 4.340 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 361 εκατ. ευρώ ή 9,1% έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021. Η αύξηση αυτή οφείλεται, κυρίως, στους εξής παράγοντες:
- στα αυξημένα, κατά 137 εκατ. ευρώ, έσοδα από μερίσματα λόγω της συμμετοχής του Δημοσίου στα κέρδη Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών,
- στα αυξημένα, κατά 100 εκατ. ευρώ, έσοδα από πρόστιμα,
- στα αυξημένα, κατά 29 εκατ. ευρώ, έσοδα από την είσπραξη φόρων με ταυτότητα οφειλής, μέσω πιστωτικών ιδρυμάτων, που καταχωρούνται προσωρινά σε μη φορολογικό κωδικό εσόδου,
- στα έσοδα, ύψους 29 εκατ. ευρώ, από την καταβολή προμήθειας υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου από τα πιστωτικά ιδρύματα, για την υπερβάλλουσα αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση οικονομικού έτους 2016, που δεν είχαν προβλεφθεί στο ΜΠΔΣ.
«Πακέτο» κοντά στο 1 δισ.
Το «πακέτο» των μέτρων για το 2018 αφορά και αυξήσεις φόρων και επιβολής νέων τελών αλλά και την περικοπή δαπανών, όπως:
1. Κατάργηση της έκπτωσης 10% στις ιατρικές δαπάνες.
2. Κατάργηση της έκπτωσης φόρου κατά 1,5%.
3. Μείωση κατά 50% του επιδόματος θέρμανσης.
4. Επιβολή φόρου επί των εισοδημάτων από περιστασιακές και βραχυπρόθεσμες μισθώσεις ακινήτων (Airbnb).
5. Κατάργηση της έκπτωσης που ισχύει για τη βoυλευτική αποζημίωση και τη φοροαπαλλαγή των δικαστικών.
6. Επιβολή φόρου διαμονής σε ξενοδοχεία / ενοικιαζόμενα.
7. Αύξηση συντελεστών ΦΠΑ σε 32 νησιά.
8. Επιβολή φόρου υπεραξίας (15%) στις πωλήσεις ακινήτων.
9. Επέκταση για έναν χρόνο της εισφοράς στη ναυτιλία.
10. Κατάργηση όλων των άλλων επιδομάτων για τους δικαιούχους του Κοινωνικού Επιδόματος Αλληλεγγύης.
11. Αύξηση των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
12. Αυστηρή εφαρμογή του rebate για τη δαπάνη φαρμάκου και του clawback για τα ιδιωτικά θεραπευτήρια.
Μειωμένες σε σχέση με τον στόχο του μεσοπρόθεσμου οι δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή βάση) για το έτος 2018 προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 48,438 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 916 εκατ. ευρώ σε σχέση τον στόχο του ΜΠΔΣ 2018-2021, κυρίως λόγω της μείωσης της δαπάνης τόκων, της επανεκτίμησης της επιχορήγησης στον ΕΦΚΑ για την πληρωμή των συντάξεων του Δημοσίου, της μείωσης του ελλείμματος του ΕΛΕΓΕΠ, της επανεκτίμησης των αποδιδόμενων πόρων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και της επανεκτίμησης των δαπανών για καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης.
Σε σύγκριση με το 2017 οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού του 2018 προβλέπεται να μειωθούν κατά 2,077 δισ. ευρώ. Οι πρωτογενείς δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν στα 43,238 δισ. ευρώ το 2018, μειωμένες κατά 216 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2018-2021 και κατά 1,276 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το 2017.
Ειδικότερα, για τις επιμέρους βασικές κατηγορίες δημοσίων δαπανών, ο προϋπολογισμός προβλέπει τα ακόλουθα:
Αποδοχές και συντάξεις: Οι δαπάνες για την καταβολή μισθών και συντάξεων προβλέπεται να ανέλθουν στα 12,298 δισ. ευρώ το επόμενο έτος, αυξημένες κατά 371 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2017, κυρίως λόγω των αυξημένων εργοδοτικών εισφορών του κράτους ως εργοδότη υπέρ του ΕΦΚΑ για τους υπαλλήλους που υπάγονταν στο συνταξιοδοτικό καθεστώς του Δημοσίου έως 31/12/2016 (από 3,33% το 2017 σε 6,67% το 2018), της αναμόρφωσης των ειδικών μισθολογίων, καθώς και της συνεχιζόμενης από το 2017 μείωσης του αριθμού των αποχωρήσεων λόγω συνταξιοδότησης. Σε σύγκριση με το 2017, οι δαπάνες για αποδοχές και συντάξεις θα είναι αυξημένες κατά 378 εκατ. ευρώ.
Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές: Οι δαπάνες της κατηγορίας αυτής προβλέπεται να ανέλθουν στα 417 εκατ. ευρώ, έναντι 348 εκατ. ευρώ για το έτος 2017. Η εν λόγω αύξηση οφείλεται κυρίως στη μεταφορά της δαπάνης της ειδικής αποζημίωσης για νυχτερινή απασχόληση στα στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας από τη μείζονα κατηγορία των αποδοχών και συντάξεων στην κατηγορία πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές, σύμφωνα με νομοθετικές παρεμβάσεις που περιελήφθησαν στα ειδικά μισθολόγια.
Καταναλωτικές και σύνθετες δαπάνες (πλην αποθεματικού): Οι δαπάνες αυτές προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 1,951 δισ. ευρώ, καλύπτοντας κυρίως τις καταναλωτικού χαρακτήρα δαπάνες λειτουργίας των φορέων της κεντρικής διοίκησης, τις δαπάνες για προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών και τις δαπάνες μετακίνησης του προσωπικού για εκτέλεση υπηρεσίας.
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και δράσεις συνολικού ύψους 260 εκατ. ευρώ περίπου για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής που χρηματοδοτούνται από την επισκόπηση των πρωτογενών λειτουργικών δαπανών των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης.
Αποθεματικό: Για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων και έκτακτου χαρακτήρα δαπανών έχουν προβλεφθεί πιστώσεις ύψους 1 δισ. ευρώ, όπως είχε προβλεφθεί αρχικά και στον προϋπολογισμό του 2017.
Πληρωμές που αντικρίζονται από πραγματοποιούμενα έσοδα: Οι πιστώσεις της κατηγορίας αυτής αφορούν αποδόσεις πόρων σε τρίτους κ.λπ. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κυρίως οι αποδόσεις πόρων στους ΟΤΑ και οι αποδόσεις στην Ε.Ε. Οι δαπάνες αυτές προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 5,138 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση σε σχέση με το 2017 κατά 149 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται κυρίως στις αυξημένες αποδόσεις προς τους ΟΤΑ.
Δαπάνες προμηθειών τραπεζών, ESM και λοιπές δαπάνες δημόσιου χρέους: Οι δαπάνες αυτές προβλέπονται στα 65 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 10 εκατ. ευρώ σε σχέση με το έτος 2017.
Δαπάνες τόκων: Οι δαπάνες για τόκους θα ανέλθουν στα 5,2 δισ. ευρώ, έναντι 6 δισ. ευρώ το 2017.
