Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Πριν καν ολοκληρωθεί η 3η αξιολόγηση έχουν ήδη αρχίσει να πυκνώνουν οι συζητήσεις σε Αθήνα, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον για την «επόμενη μέρα» των μνημονίων. Παρά το γεγονός ότι ο δρόμος μέχρι τον Αύγουστο του 2018 είναι ακόμη μακρύς -μεσολαβούν η 3η αξιολόγηση, η διαπραγμάτευση με τους δανειστές για το πακέτο με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα του χρέους, τα stress tests των τραπεζών και η 4η αξιολόγηση του 3ου μνημονίου- τα σενάρια έχουν ήδη αρχίσει να υφαίνονται.
Η ελληνική πλευρά έχει ήδη βάλει στον δημόσιο διάλογο την έννοια της «καθαρής εξόδου από τα μνημόνια». Ωστόσο, τόσο ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως και ο κανονισμός του ΔΝΤ προβλέπουν συγκεκριμένες διαδικασίες για τις χώρες που ολοκληρώνουν δανειακά προγράμματα.
Έτσι, το ότι θα υπάρχουν δεσμεύσεις για τη χώρα είναι δεδομένο. Το θέμα είναι να εξασφαλίσει και η ελληνική κυβέρνηση το επιχείρημα ότι στο εξής η οποιαδήποτε πολιτική δεν θα περνά από την έγκριση των θεσμών, όπως συμβαίνει σήμερα.
Το θέμα της «επόμενης μέρας» για την Ελλάδα θα είναι συνεχώς στο προσκήνιο το επόμενο χρονικό διάστημα, ενώ όσο θα πλησιάζουμε στο καλοκαίρι της επόμενης χρονιάς τόσο θα φουντώνουν οι διεργασίες. Μέχρι την «έξοδο» από τα μνημόνια μεσολαβούν οι ακόλουθοι βασικοί «σταθμοί»:
1. Η ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης. Μπορεί να έχει διαμορφωθεί θετικό κλίμα μετά τον πρώτο γύρο διαβουλεύσεων στην Αθήνα στο τέλος Οκτωβρίου, ωστόσο η απόσταση μέχρι το χρονικό σημείο που οι εκπρόσωποι των θεσμών θα συντάξουν την τελική έκθεση συμμόρφωσης (compliance report) είναι ακόμη μεγάλη. Στη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup δεν αναμένεται να γίνει καμία συζήτηση για το ελληνικό θέμα. Το στοίχημα για την ελληνική πλευρά είναι μέχρι τις 27 Νοεμβρίου, που θα επιστρέψουν στην Αθήνα οι θεσμοί, να έχει ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο μέρος από τα 95 προαπαιτούμενα, ώστε στο Eurogroup του Δεκεμβρίου να υπάρξει μια σαφής δήλωση προόδου, αν όχι κλείσιμο της αξιολόγησης.
2. Το επόμενο καθοριστικό στάδιο θα είναι τον Φεβρουάριο του 2018, μήνα κατά τον οποίο είναι προγραμματισμένη, όχι μόνο η έναρξη των stress tests των τραπεζών αλλά και η αξιολόγηση του ΔΝΤ στο πλαίσιο του δικού του προγράμματος για την Ελλάδα, το οποίο προς το παρόν έχει εγκριθεί μόνο κατ’ αρχάς. Ουσιαστικά, τον Φεβρουάριο θα ληφθεί η απόφαση για το αν θα υπάρξουν περαιτέρω παρεμβάσεις για το ελληνικό χρέος ικανές ώστε να «ξεκλειδώσουν» το πρόγραμμα του ΔΝΤ και την εκταμίευση του ποσού του 1,6 δισ. ευρώ.
3. Τον Μάιο θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα stress tests των τραπεζών και τότε θα φανεί αν υπάρχει ανάγκη για νέα κεφαλαιακή ενίσχυση, αλλά και το πού θα βρεθούν οι πόροι. Σε περίπτωση που χρειαστούν πρόσθετα επενδυτικά κεφάλαια για τις τράπεζες, θα αποφασιστεί αν θα μπορούν να διατεθούν επιπλέον δανειακά κεφάλαια από τα αδιάθετα του 3ου μνημονίου ή αν θα ακολουθηθούν άλλες διαδικασίες που προβλέπονται για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως είναι η συμμετοχή των μετόχων κ.λπ.
4. Τον Ιούνιο θα πρέπει να ολοκληρωθεί η 4η και τελευταία αξιολόγηση. Τα προαπαιτούμενα που θα έχουν απομείνει δεν θα είναι πολλά ούτε μεγάλης δυσκολίας. Έτσι, το βάρος θα πέσει εκ των πραγμάτων στις καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας, όπως το αν θα ενεργοποιηθεί νωρίτερα το «κακό πακέτο» μέτρων του 2020 με τη μείωση του αφορολόγητου ή αν θα υπάρχει το δημοσιονομικό περιθώριο για να ενεργοποιηθούν τα καλά πακέτα μέτρων τα οποία έχουν ψηφιστεί από τον Μάιο του 2016. Επίσης, η διαδικασία για το τι θα γίνει μετά τον Αύγουστο, οπότε και εκπνέει οριστικά το 3ο μνημόνιο, θα μπει στην τελική ευθεία.
Ανεξάρτητα από τη φιλολογία που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα περί «καθαρής εξόδου», η Ελλάδα, η οποία θα εξακολουθήσει να χρωστάει στον επίσημο τομέα (ESM, EFSF και ΔΝΤ) περισσότερα από 250 δισ. ευρώ, δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από τους κανονισμούς της Ε.Ε. και του ΔΝΤ (σ.σ.: εκτός αν για το τελευταίο έχει αποφασιστεί μέχρι τότε η αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους μέσα από την αποπληρωμή του ποσού που οφείλει η Ελλάδα στο ΔΝΤ με κεφάλαια του ESM).
Δύο είναι τα βασικά κείμενα που θα βρει μπροστά της η χώρα:
1. Ο κανονισμός 472/2013 που εκδόθηκε το 2013, αφού ξέσπασε η κρίση στην Ε.Ε. Ουσιαστικά ο κανονισμός, όπως έχει γράψει η «Ν», ορίζει ότι ο χρόνος αυξημένης εποπτείας θα εκτείνεται σε βάθος δεκαετιών για την Ελλάδα, μέχρι δηλαδή να αποπληρωθεί το 75% των δανείων που έχει λάβει η Ελλάδα μέσα από τους μηχανισμούς στήριξης. Είναι λοιπόν προφανές ότι η έξοδος από το μνημόνιο δεν θα μας γλιτώσει ούτε από τις αποστολές ξένων ελεγκτών ούτε από τον κίνδυνο επιβολής νέων μέτρων. Απλώς, το νέο πλαίσιο θα είναι πιο «χαλαρό» σε σχέση με το μνημόνιο, καθώς δεν θα υπάρχει κείμενο συγκεκριμένων δεσμεύσεων με προαπαιτούμενα.
2. Εκτός από τον κανονισμό της Ε.Ε. θα πρέπει να συμμορφώνεται και με το αντίστοιχο πλαίσιο του ΔΝΤ. Ονομάζεται «post program monitor» και σε αυτό εντάσσονται όλες οι χώρες που έχουν ολοκληρώσει δανειακή σύμβαση με το Ταμείο.
