Από την έντυπη έκδοση
Μπορεί ορισμένοι σπουδαστές και σπουδάστριες που πιάνουν 19.000 μονάδες αντί των «δημοφιλών» σχολών να επιλέγουν να φοιτήσουν στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ), γιατί «έχουν τη θάλασσα μέσα τους», όμως από την άλλη πλευρά σχεδόν ο ένας στους τρεις σπουδαστές που εισέρχεται κάθε χρόνο στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού εγκαταλείπει τις σπουδές του πριν από την ολοκλήρωσή τους.
Παράλληλα, λόγω της κρίσης όλο και περισσότεροι νέοι στρέφονται προς τη θάλασσα και τις ΑΕΝ, ωστόσο ο περιορισμένος αριθμός εισακτέων (περίπου 1.100 κάθε χρόνο) δεν τους επιτρέπει να βρουν μία θέση σε αυτές.
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Ν» και αφορούν τους εισαχθέντες και αποφοίτους της τελευταίας δεκαετίας από τις ΑΕΝ.
Από το ακαδημαϊκό έτος 2008-2009 μέχρι και το έτος 2015-2016 εισήλθαν στις ΑΕΝ συνολικά 10.168 πλοίαρχοι και μηχανικοί και το ίδιο διάστημα αποφοίτησαν 6.843, δηλαδή περίπου το 67% των εισαχθέντων.
Το ποσοστό αυτό, που ποικίλλει ελαφρώς από χρονιά σε χρονιά, αποδεικνύει ότι το ανθρώπινο δυναμικό των ΑΕΝ που τελικά θα απασχοληθεί επαγγελματικά στη ναυτιλία είναι μικρότερο από το αρχικώς υπολογισθέν με βάση τους εισαχθέντες στις ΑΕΝ. Η εξέλιξη αυτή δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό και τη μη επιλογή της ελληνικής σημαίας από ένα τμήμα της πλοιοκτησίας, καθώς φανερώνει το έλλειμμα πλοιάρχων και μηχανικών.
Ο κυριότερος λόγος, βέβαια, που δεν προτιμάται η ελληνική σημαία είναι το υψηλότερο κόστος επάνδρωσης του πλοίου σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη εξίσου ποιοτική σημαία, όμως και η έλλειψη πλοιάρχων και μηχανικών συντελεί στο έλλειμμα αυτό. Άλλωστε, το έλλειμμα ικανών αξιωματικών είναι γνωστό ότι τροφοδοτεί και τις «κόντρες» στην Ακτή Μιαούλη μεταξύ ναυτιλιακών εταιρειών που διεκδικούν έτοιμους «καπεταναίους και μηχανικούς» από άλλες εταιρείες, δίνοντας μάλιστα και μπόνους μεταγραφής.
Πάντως, υπολογίζεται ότι ο ελληνόκτητος στόλος θα μπορούσε να καλύψει πλήρως τις ανάγκες του σε πλοιάρχους και μηχανικούς εάν κάθε χρόνο για την επόμενη δεκαετία ο αριθμός των πτυχιούχων έφθανε τους 2.000 σπουδαστές. Ειδικά για τα υπό ελληνική σημαία πλοία απαιτούνται περί τους 1.200, προκειμένου να υπάρχει και μία ισορροπία στην προσφορά και τη ζήτηση.
Στη βάση αυτή θα πρέπει να εξετασθεί και η πρόταση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών να αναλάβει δοκιμαστικά τη χορηγία μιας ΑΕΝ και να αυξήσει τον αριθμό των σπουδαστών σε αυτή προκειμένου να αυξηθεί και ο αριθμός των εισακτέων και αποφοίτων. Δυστυχώς η πρόταση αυτή εξετάζεται ακόμη από το υπουργείο Ναυτιλίας, ενώ οι Έλληνες εφοπλιστές επιθυμούν την αύξηση του αριθμού των εισακτέων προκειμένου να βελτιωθεί το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης.
Σε ό,τι αφορά τη διαρροή σπουδαστών, όπως εκτιμούν ναυτιλιακοί κύκλοι, οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Το Ίδρυμα Ευγενίδου, μάλιστα, είχε πραγματοποιήσει μία αρχική μελέτη για τους λόγους που εγκαταλείπουν τις σπουδές τους φοιτητές των ΑΕΝ. Μεταξύ αυτών είναι οι εξής:
* Ένας αριθμός σπουδαστών διαπιστώνει στη διάρκεια της φοίτησης ότι δεν ταιριάζει για το συγκεκριμένο επάγγελμα. Δεν είναι τυχαίο ίσως ότι πολλοί λαμβάνουν την απόφαση να αποχωρήσουν από τις Ακαδημίες στη διάρκεια του πρώτου εκπαιδευτικού ταξιδιού το οποίο πραγματοποιείται μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου διδακτικού εξαμήνου.
* Επίσης, ένας αριθμός διαρροών αποδίδεται στο γεγονός ότι ορισμένοι σπουδαστές εγγράφονται στις σχολές μόνο για λόγους αναβολής ή άλλους κατά τον επόμενο χρόνο. Ένα μέρος της παρατηρούμενης διαρροής οφείλεται στις γυναίκες-σπουδάστριες που αποχωρούν, καθώς θεωρούν ότι τελικά οι δυσκολίες είναι πολύ περισσότερες απ’ ό,τι ίσως αρχικά υπολόγιζαν.
* Τέλος, ένα ποσοστό διαρροής μπορεί να αποδοθεί στις συνθήκες που βιώνουν οι σπουδαστές τόσο στις σχολές όσο και στη διάρκεια των ταξιδιών, καθώς οι ιδιομορφίες του ναυτικού επαγγέλματος είναι δεδομένες.
Τα τελευταία χρόνια, πάντως, οι συνθήκες διαβίωσης στα πλοία έχουν βελτιωθεί σημαντικά, ενώ σημαντικές είναι και οι προσπάθειες για βελτίωση των συνθηκών εργασίας επί των πλοίων με την υλοποίηση διεθνών συμβάσεων.
Ο υπουργός Ναυτιλίας Παναγιώτης Κουρουμπλής έχει προδιαγράψει, πάντως, ένα πλαίσιο άσκησης πολιτικής με στόχο την ενίσχυση της ναυτικής εκπαίδευσης.
Στη βάση αυτή περιλαμβάνονται ορισμένοι στόχοι όπως η διερεύνηση δυνατότητας ίδρυσης πρόσθετων σχολών από την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών μέσω ιδρυμάτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, η διενέργεια νέας ειδικής έρευνας σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ευγενίδου για τους λόγους απομάκρυνσης ενός μεγάλου τμήματος των σπουδαστών από τις ΑΕΝ, η ανακατασκευή των ΑΕΝ Ασπροπύργου και της Μηχανιώνας, Κύμης και Οινουσσών σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών κ.ά.
Επίσης μία από τις βασικές δράσεις αφορά περαιτέρω αναμόρφωση και αναβάθμιση των υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και προτάσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας (IMO). Ήδη υπάρχει αρμόδια επιτροπή η οποία επεξεργάζεται τα προγράμματα.
Προς νέα κριτήρια εισαγωγής
Στόχοι του υπουργείου είναι η αναβάθμιση κριτηρίων εισαγωγής στις ΑΕΝ. Ενδεικτικά αναφέρεται η υιοθέτηση της πιστοποίησης τουλάχιστον σε επίπεδο Lower για την αγγλική γλώσσα, η διερεύνηση δυνατότητας ίδρυσης αγγλόφωνου(ων) τμήματος(ων) για προσέλκυση σπουδαστών από το εξωτερικό, η ίδρυση τμημάτων μαθητείας Κυβερνητών Σκαφών Αναψυχής, η δέσμευση πόρων από περιφερειακά προγράμματα για υποδομές και εξοπλισμό των ΑΕΝ. Ήδη έχει δεσμευτεί ένα τμήμα.
Επίσης, σε εξέλιξη η δημιουργία δύο νέων τμημάτων σε Οινούσσες / Χίο (Σωστικά και Πυροσβεστικά Μέσα) και Ειδικό Τμήμα Μηχανικών Ε.Ν. και ένταξη της συγκεκριμένης μονάδας στο σύστημα ποιότητας της ναυτικής εκπαίδευσης. Στο ίδιο πλαίσιο πραγματοποιήθηκε και επαναφορά του μέτρου σίτισης των σπουδαστών. Επιπλέον θα γίνει διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς για τη σκοπιμότητα ίδρυσης τμημάτων μαθητείας για ειδικότητες, που είναι απαραίτητες στον τομέα της ναυπηγοεπισκευής. Επίσης αναμένεται να αναληφθούν επιμέρους δράσεις με επίκεντρο: α) τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων και την προσέλκυσή τους στα ναυτικά επαγγέλματα, β) τη μείωση του αριθμού των σπουδαστών που εγκαταλείπουν τις ΑΕΝ στο μέσον των σπουδών τους, γ) την αντιμετώπιση θεμάτων ισότητας φύλων στο ναυτικό επάγγελμα.
Τέλος, θα διερευνηθεί η δυνατότητα πρόσβασης των αποφοίτων ΑΕΝ σε μεταπτυχιακά προγράμματα των ελληνικών ΑΕΙ και ΤΕΙ και πριν από την απόκτηση του διπλώματος ΑΕΝ καθώς και Προγράμματα διά βίου μάθησης για αποφοίτους ΑΕΝ.
