Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Η προετοιμασία της ομιλίας του Αλέξη Τσίπρα στις εκδηλώσεις της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης θα αποτελέσει μια από τις βασικές προτεραιότητες του επιτελείου του πρωθυπουργού με την επιστροφή -από τη Δευτέρα- στην καθημερινότητα. Το περιεχόμενο της ομιλίας προβληματίζει ιδιαίτερα το επιτελείο στο Μέγαρο Μαξίμου, καθώς παρά την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης, την πρώτη «έξοδο» στις αγορές μετά το 2014 και την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τους ξένους οίκους, το οικονομικό επιτελείο δεν έχει πολλά περιθώρια να τροφοδοτήσει τον πρωθυπουργό με «χειροπιαστές» εξαγγελίες.
Τα περιθώρια παροχών είναι σχεδόν μηδενικά. Απόδειξη ότι και οι λιγοστές εξαγγελίες που έκανε πέρυσι ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ, ουδέποτε υλοποιήθηκαν. Επίσης, η ομιλία θα πραγματοποιηθεί σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, τα οποία θα καλούνται να ανταποκριθούν σε φορολογικές υποχρεώσεις περίπου 6 δισ. ευρώ μόνο μέσα στον Σεπτέμβριο. Έτσι, τα βασικά οικονομικά κεφάλαια στη φετινή ομιλία του Αλέξη Τσίπρα αναμένεται να είναι η υπόσχεση για ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της απασχόλησης στο μέλλον και η υπόσχεση για «επιστροφή στην κανονικότητα» από το καλοκαίρι του 2018. Σε δύο εξελίξεις ποντάρουν αυτή τη στιγμή στην κυβέρνηση, ώστε να ενισχυθεί η πρωθυπουργική ομιλία:
1. Πρώτον, στο ότι η Ελληνική Στατιστική Αρχή θα ανακοινώσει ισχυρή ανάπτυξη της τάξης του 0,8% κατά το β’ τρίμηνο του 2017 ή και ακόμη περισσότερο. Οι σχετικές ανακοινώσεις θα γίνουν την 1η Σεπτεμβρίου, δηλαδή μια εβδομάδα πριν από την ομιλία του πρωθυπουργού. Με ένα δεύτερο διαδοχικό θετικό τρίμηνο (σ.σ. είχε προηγηθεί η ανακοίνωση ανάπτυξης 0,4% για το πρώτο τρίμηνο) ο πρωθυπουργός θα μπορέσει να σταθεί στην «επιστροφή στην ανάπτυξη» και να μιλήσει για κλείσιμο της χρονιάς με θετικό ποσοστό της τάξης του 1,8%-2%. Υπενθυμίζεται πως ο αρχικός στόχος της κυβέρνησης και των θεσμών ήταν η μεγέθυνση του ΑΕΠ φέτος κατά 2,7%, αλλά λόγω της καθυστέρησης της β’ αξιολόγησης και της αβεβαιότητας, ο στόχος κατέβηκε στο 1,8%, από το υπουργείο Οικονομικών, στο 2,1% από την Κομισιόν και στο 2,2% από το ΔΝΤ.
2. Δεύτερον, στο ότι μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου θα έχει βρεθεί κοινός τόπος με τους δανειστές, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει μια νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών για τους εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες, οι οποίοι δεν μπορούν να ενταχθούν στον εξωδικαστικό συμβιβασμό. Υποτίθεται ότι οι σχετικές αποφάσεις -ειδικά από το υπουργείο Εργασίας- θα έπρεπε να έχουν ήδη εκδοθεί, αλλά το θέμα παραμένει σε εκκρεμότητα. Το θέμα των ληξιπρόθεσμων οφειλών έχει γίνει ένα από τα σημαντικότερα για τους φορολογούμενους, οι οποίοι πιέζονται πλέον και από τις τράπεζες και από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) αλλά και από το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ).
Στο μέτωπο των εξαγγελιών τα περιθώρια της κυβέρνησης είναι πολύ περιορισμένα. Από το μέτωπο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού δεν έχουν διαφανεί μέχρι τώρα στοιχεία που να παραπέμπουν σε υπεραπόδοση. Επίσης από πέρυσι -μετά τη μονομερή ανακοίνωση της χορήγησης της 13ης σύνταξης- οι δανειστές έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα αποδεχτούν αντίστοιχες ενέργειες χωρίς να υπάρχει προηγούμενη συνεννόηση (σ.σ.: αυτό άλλωστε ορίζει και το μνημόνιο). Σε κάθε περίπτωση, είναι πιθανό να εξεταστεί το ενδεχόμενο ο πρωθυπουργός να σταθεί σε ορισμένα ευαίσθητα, αλλά χαμηλού κόστους δημοσιονομικά ζητήματα, όπως είναι η διατήρηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα νησιά. Με βάση τα ισχύοντα, από την 1-1-2018 αυξάνονται οι συντελεστές ΦΠΑ σε 32 νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου. Πρόκειται για τα νησιά για τα οποία στο τέλος του 2016 ψηφίστηκε διάταξη με την οποία προβλέπεται αναστολή ενός έτους, για το χρονικό διάστημα από την 1-1-2017 μέχρι τις 31-12-2017, στην εφαρμογή του μέτρου της κατάργησης των μειωμένων κατά 30% συντελεστών ΦΠΑ. Η περίοδος αναστολής λήγει στις 31-12-2017 και εφόσον δεν παραταθεί θα αυξηθεί ο ΦΠΑ στα συγκεκριμένα νησιά όπως και οι τιμές εκατοντάδων αγαθών και υπηρεσιών.
Ανεφάρμοστες έμειναν οι περσινές εξαγγελίες
Οι εξαγγελίες που έκανε στην περσινή του ομιλία στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δεν υλοποιήθηκαν, ενώ οι στόχοι που έθεσε δεν έχουν επιτευχθεί ακόμη. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα σημεία από την ομιλία:
- Στα εργασιακά υποστήριξε ότι δεν μπορούμε να αποδεχτούμε τίποτα περισσότερο από το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Κατά τη διαπραγμάτευση για τη β’ αξιολόγηση όμως, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν αποκαταστάθηκαν ενώ είναι αμφίβολο αν θα γίνει κάτι τέτοιο και με το τέλος του 3ου μνημονίου, δηλαδή μετά το καλοκαίρι του 2018.
- Τόνισε ότι η κυβέρνηση εξετάζει κωδικό προς κωδικό τις δαπάνες του προϋπολογισμού, ώστε να εκμηδενιστούν οι πιθανότητες για νέα φορολογικά βάρη. Καταργήθηκε η έκπτωση φόρου για τις ιατρικές δαπάνες, καταργήθηκε η έκπτωση του 1,5% στην παρακράτηση, ενώ ψηφίστηκε και η κατακόρυφη μείωση του αφορολογήτου που θα επιφέρει επιβαρύνσεις έως 650 ευρώ σε μισθωτούς, αγρότες και συνταξιούχους.
- Υποσχέθηκε τη θέσπιση «λογαριασμού αποκλειστικής χρήσης για πληρωμή προμηθευτών, μισθοδοσίας και ασφαλιστικών και φορολογικών εισφορών χωρίς δυνατότητας κατάσχεσης», κάτι το οποίο ουδέποτε έγινε. Αντίθετα, με την κατακόρυφη αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών, αλλά και τη δέσμευση έως και 1.000 τραπεζικών λογαριασμών ανά εργάσιμη ημέρα από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), η δραστηριότητα των επιχειρήσεων έγινε ακόμη πιο δυσχερής.
- Αναφερόμενος στον ΕΝΦΙΑ, ο πρωθυπουργός μίλησε και πέρσι για αντικατάστασή του ενώ υποσχέθηκε ότι μέσα στο 2017 θα υπάρξει επέκταση των απαλλαγών, ώστε να ελαφρυνθούν τα πιο ευάλωτα στρώματα. Καμία ελάφρυνση δεν έγινε και τα εκκαθαριστικά που θα σταλούν στο τέλος του μήνα θα είναι ακριβώς τα ίδια με πέρυσι.
- Στα χαρτιά έμεινε και η πολιτική δέσμευση του πρωθυπουργού για «πάγωμα» των ασφαλιστικών οφειλών των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολούμενων στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ. Το αποτέλεσμα είναι ότι μέχρι τώρα, εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι -οι οποίοι ήδη από τις αρχές του χρόνου πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές με βάση το δηλωθέν εισόδημά τους- δεν έχουν δικαίωμα ούτε στην υγειονομική περίθαλψη. Ακόμη και οι «εθνικοί στόχοι» που τέθηκαν από τον πρωθυπουργό στην περσινή του ομιλία παραμένουν ανοιχτοί ή έχουν ήδη αποδειχθεί άπιαστοι:
- «Στόχος μας παραμένει να αποκλιμακώσουμε το ύψος του πλεονάσματος για το 2019 στο 2,5% και το 2020 στο 2%», είπε ο πρωθυπουργός. Η χώρα δεσμεύτηκε ήδη με πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι και το 2022.
- Ο στόχος που περιγράφηκε πέρσι για οριστικοποίηση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, παραμένει ανολοκλήρωτος, καθώς αντιδρά το Βερολίνο. Οι όποιες εξελίξεις αναμένονται μετά τις γερμανικές εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου και τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία. Σημειώνεται ότι το ΔΝΤ πιέζει για τη λήψη μέτρων ελάφρυνσης και έχει θέσει ως όρο για την πλήρη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα (και με χρηματοδότηση) τη λήψη των μέτρων για το χρέος, τις αποφάσεις για τη διευθέτηση.
- Στον αέρα είναι και η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, την οποία επίσης έθεσε ως στόχο ο κ. Τσίπρας και η οποία είναι σε συνάρτηση με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και τη βιωσιμότητά του.
