Κυρίαρχη θέση στην ελληνική μεταποίηση κατέχει η βιομηχανία τροφίμων – ποτών σύμφωνα με έρευνα που παρουσίασε σήμερα ο ΙΟΒΕ για τον εν λόγω κλάδο.
Αποτελεί τον κλάδο με την υψηλότερη συμβολή σε όλα τα βασικά μεγέθη της μεταποίησης, όπως οι πωλήσεις, η προστιθέμενη αξία, ο αριθμός επιχειρήσεων και η απασχόληση.
Στον κλάδο, δραστηριοποιούνται περίπου 1.400 επιχειρήσεις (περίπου 24% του συνόλου της μεταποίησης) και κατά μέσο όρο εργάζονται 61 άτομα ανά επιχείρηση το 2004. Η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων αυτών είναι μικρές με προσωπικό μέχρι 50 άτομα, ωστόσο η συμμετοχή αυτών στις συνολικές πωλήσεις και στα καθαρά αποτελέσματα είναι μικρή. Το μέγεθος των επιχειρήσεων αποτελεί καθοριστικό στοιχείο των εξελίξεων: όσο αυξάνει το μέγεθος παρατηρείται άνοδος του ποσοστού των κερδοφόρων επιχειρήσεων.
Σύμφωνα πάντα με τον ΙΟΒΕ, οι εξαγωγές του κλάδου καλύπτουν το 12% περίπου των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Ωστόσο το εμπορικό ισοζύγιο του κλάδου είναι ελλειμματικό. Σωρευτικά την περίοδο 1998 – 2005 οι εισαγωγές σημείωσαν τριπλάσια αύξηση από ότι οι εξαγωγές.
Η χαμηλή εξαγωγική επίδοση των τροφίμων και ποτών οφείλεται τόσο στα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του κλάδου, όσο και στο γενικότερο θεσμικό και οικονομικό περιβάλλον, που δημιουργεί προσκόμματα στο σύνολο των εξαγωγών.
Οι προκλήσεις
Οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος στις οποίες θα πρέπει να απαντήσει με επάρκεια στο μέλλον για να εξασφαλίσει ταχύτερη ανάπτυξη είναι σύμφωνα με το ΙΟΒΕ οι ακόλουθες:
• Εξωστρέφεια: Αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη του κλάδου. Η μελλοντική πορεία του θα εξαρτηθεί καθοριστικά από το πώς θα απαντήσει στην πρόκληση της εξωστρέφειας.
• Συνεργασία με το λιανικό εμπόριο: Το νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον επιβάλλει την εντονότερη συνεργασία παραγωγών και λιανοπωλητών και τη σύναψη ισχυρότερων επιχειρηματικών δεσμών.
• Κόστος πρώτων υλών: Σημαντικό πρόβλημα της βιομηχανίας τροφίμων – ποτών είναι το υψηλό κόστος των πρώτων υλών. Οι μεταρρυθμίσεις που έχει εξαγγείλει η ΕΕ για τον αγροτικό τομέα πρέπει να ολοκληρωθούν, με βασικό άξονα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών πρώτων υλών.
• Καινοτομία – Έρευνα & Ανάπτυξη: Οι επιχειρήσεις του κλάδου, παρά τις σημαντικές επενδύσεις που πραγματοποιούν, υστερούν στην εφαρμογή καινοτομιών. Η καινοτομία προβάλλει σήμερα ως μία από τις πλέον σημαντικές παραμέτρους για την ανάπτυξη τόσο σε επίπεδο εθνικής οικονομίας, όσο και σε επίπεδο επιχείρησης, γι΄ αυτό εξάλλου κατέχει εξέχουσα θέση στις προτεραιότητες πολιτικής όλων σχεδόν των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.
• Ηλεκτρονικό Επιχειρείν: Η αξιοποίηση του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι άλλο ένα σημείο στο οποίο υστερεί η ελληνική οικονομία και κατά συνέπεια και ο κλάδος των τροφίμων και ποτών. Το Ηλεκτρονικό Επιχειρείν είναι πλέον πραγματικότητα και οι επιχειρήσεις, εάν δεν το έχουν ήδη κάνει, πρέπει όσο το δυνατόν συντομότερα να προβούν σε αναδιαρθρώσεις, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στα νέες προκλήσεις.
• Δημόσια Διοίκηση: Το γραφειοκρατικό περιβάλλον αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, συνεπώς βασική προτεραιότητα είναι η υιοθέτηση αλλαγών που θα κάνουν αποδοτικότερη τη λειτουργία του κράτους, έτσι ώστε να περιορισθούν οι δαπάνες του, να βελτιωθεί η ποιότητα αλλά και η ποσότητα των προσφερομένων υπηρεσιών και να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Ποιότητα, ασφάλεια των προϊόντων και ενημέρωση του καταναλωτή: Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που αντιμετωπίζει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ο κλάδος των τροφίμων-ποτών είναι η ασφάλεια των τροφίμων. Η βιομηχανία κρίνεται καθημερινά από τους καταναλωτές που αγοράζουν τα προϊόντα της και δείχνουν έτσι την εμπιστοσύνη τους σ’ αυτήν. Η ασφάλεια και η ποιότητα των προϊόντων του κλάδου είναι προαπαιτούμενο της ανάπτυξης, αφού η προστασία του καταναλωτή συνδέεται άμεσα και έμμεσα με τη λειτουργία του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς. Οι βιομηχανίες τροφίμων οφείλουν να ενημερώνουν έγκαιρα τον καταναλωτή, με πληρότητα και ειλικρίνεια και να συνεργάζονται με τα αρμόδια όργανα και τα ΜΜΕ για τη δημιουργία συνθηκών που θα εγγυώνται την ασφάλεια της καθημερινής διατροφής.
