Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Ραγδαία είναι η ανάπτυξη των επονομαζόμενων «γκρίζων» τουριστικών μισθώσεων όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά σε όλα τα τουριστικά μέρη της χώρας, υπονομεύοντας πληρότητες και έσοδα από την οργανωμένη ξενοδοχία και κυρίως τις μονάδες τριών και τεσσάρων αστέρων, αλλά και των οργανωμένων επιχειρήσεων ενοικιαζόμενων δωματίων. Ο κλάδος των ξενοδόχων εκφράζει την πλήρη απογοήτευσή του από την τελευταία νομοθετική ρύθμιση της κυβέρνησης. Μάλιστα, οι ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων δωματίων δηλώνουν έτοιμοι να καταθέσουν τις άδειές τους και να στραφούν στην οικονομία του διαμοιρασμού.
Το φαινόμενο των βραχυχρόνιων μισθώσεων πολλαπλασιάζεται με πολύ υψηλούς ρυθμούς. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ), το 2018 για κάθε μία ξενοδοχειακή κλίνη στην Αθήνα θα αντιστοιχεί μία κλίνη σε αυτά τα καταλύματα. Φέτος, υπολογίζεται ότι για κάθε 100 ξενοδοχειακές κλίνες λειτουργούν επιπλέον,75 κλίνες σε αυτού του τύπου τα καταλύματα, τα οποία ενοικιάζονται μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες τύπου Airbnb.
Στην ανάπτυξη αυτών των μονάδων αποδίδεται από τον πρόεδρο της ΕΞΑΑΑ, Αλέξανδρο Βασιλικό, η μεγάλη απόκλιση μεταξύ των αφίξεων επισκεπτών στο διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας και των αφίξεων στα ξενοδοχεία. Η μέση πληρότητα του 2016 για την Αθήνα δεν ξεπέρασε το +1,7% σε σχέση με το 2015, ενώ οι διεθνείς αφίξεις στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος σημείωσαν άνοδο κατά 8,9%.
Ποια είναι τα «υπέρ» και τα «κατά»
Η ανάπτυξη της οικονομίας διαμοιρασμού έχει θετικές και αρνητικές επιπτώσεις όπως προκύπτει από πρόσφατη μελέτη της Ευρωβουλής
ΤΑ ΘΕΤΙΚΑ
- Η συνεργατική οικονομία μπορεί να προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες στους καταναλωτές, τους επιχειρηματίες και τους πολίτες.
- Δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, ανάπτυξη και πηγές εισοδήματος.
- Προσφέρονται ευκαιρίες για επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας για άτομα που είναι απομακρυσμένα από την αγορά εργασίας, όπως οι άνεργοι, οι νέοι, οι φοιτητές, οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι.
- Η μείωση του κόστους καθιστά τον προορισμό πιο ανταγωνιστικό.
- Ενισχύεται η καινοτομία.
TΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ
- Προκύπτουν πολυάριθμα ερωτήματα σχετικά με τα δικαιώματα και το καθεστώς προστασίας του καταναλωτή όσον αφορά ευαίσθητα ζητήματα, όπως τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, η διαφάνεια και η αξιοπιστία των πληροφοριών που παρέχονται στους καταναλωτές.
- Υφίσταται δυνητικά κίνδυνος υποβάθμισης των ελάχιστων προτύπων, σε σύγκριση με τα υφιστάμενα πρότυπα που εφαρμόζονται σε παρόμοιες υπηρεσίες που παρέχουν επαγγελματίες, π.χ. έλλειψη συστημάτων ασφαλείας στα μισθωμένα ακίνητα.
- Αναφύεται ο κίνδυνος αθέμιτου ανταγωνισμού, με τη δημιουργία νέων μονοπωλίων.
- Παρατηρούνται σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τη φορολογική συνέπεια και την εφαρμογή της φορολογικής νομοθεσίας.
- Υπονομεύονται οι δίκαιες συνθήκες εργασίας.
- Προκύπτουν θέματα δημόσιας ασφάλειας εφόσον δεν τηρούνται τα προσωπικά στοιχεία των επισκεπτών.
- Αλλοιώνεται η φυσιογνωμία ολόκληρων γειτονιών στις πόλεις αφού ανατρέπεται η ισορροπία μεταξύ τουριστικού και οικιστικού περιβάλλοντος.
- Ανατιμώνται υπέρμετρα τα μισθώματα και μειώνεται η προσφορά των ενοικιαζόμενων κατοικιών για τους μόνιμους κατοίκους.
Το γεγονός αυτό οδηγεί σταθερά σε ένα και μόνο συμπέρασμα, σύμφωνα με τον κ. Βασιλικό: «Οι επισκέπτες που φτάνουν στην Αθήνα διαμένουν και σε άλλου τύπου καταλύματα, τα οποία είτε είναι απλά σπίτια που πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο και χωρίς έλεγχο, είτε είναι καταλύματα που αυτοαποκαλούνται και αυτοπροβάλλονται στα site κρατήσεων ως “hotels”, χωρίς να είναι».
Η ΕΞΑΑΑ, σύμφωνα με τον πρόεδρό της Αλέξανδρο Βασιλικό, αναγνωρίζει πως η λεγόμενη «οικονομία διαμοιρασμού» και λοιπές νέες μορφές διαμονής ταξιδιωτών αποτελούν μια διεθνούς χαρακτήρα ισχυρή τάση στο ταξίδι, εξακολουθεί ωστόσο να επισημαίνει πως έπρεπε ήδη να έχουν δομηθεί το νομικό -θεσμικό- φορολογικό πλαίσιο και οι προδιαγραφές λειτουργίας, ποιότητας και ελέγχου της προσφοράς αυτών των καταλυμάτων. Δεν επιτρέπεται η Πολιτεία να «καλλιεργεί» φαινόμενα «γκρίζας οικονομίας» και αθέμιτου ανταγωνισμού, μέσω της άκρατης υπερφορολόγησης των ξενοδοχείων από τη μια και της προκλητικής εύνοιας στην αντιμετώπιση των νέου τύπου καταλυμάτων από την άλλη.
Ο ξενοδοχειακός κλάδος της χώρας έχει εκφράσει τις αντιρρήσεις και στην τελευταία ρύθμιση του άρθρου 84 του νόμου 4472/2017 (ΦΕΚ Α/74/2017) που τροποποιεί το άρθρο 111 του ν. 4446/2016. Ειδικότερα ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητήριου Ελλάδος (ΞΕΕ) Γιώργος Τσακίρης επισημαίνει ότι η προσφάτως ψηφισθείσα ρύθμιση διευρύνει υπέρμετρα το πεδίο και τους όρους άσκησης της δραστηριότητας των βραχυχρόνιων μισθώσεων ακινήτων, με αποτέλεσμα να μην έχει καμία σχέση με το νόημα και τους σκοπούς της οικονομίας του διαμοιρασμού.
Επιπλέον η γενικότερη κατεύθυνση της προτεινόμενης ρύθμισης δεν ταυτίζεται με τις θέσεις που έχει εκφράσει η HOTREC για την αντιμετώπιση του θέματος σε μια κοινή πανευρωπαϊκά κατεύθυνση. Συγκεκριμένα με την προτεινόμενη ρύθμιση: Σε επίπεδο προσώπων: ο διαχειριστής ακινήτου βραχυχρόνιας μίσθωσης μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε, οπότε δεν συνδέεται υποχρεωτικά το ακίνητο με το φυσικό πρόσωπο, τον ιδιοκτήτη ή έστω τον υπεκμισθωτή, που εννοείται ότι υπηρετεί η οικονομία του διαμοιρασμού.
Επίσης οι «διαχειριστές» περισσότερων των δύο ακινήτων, εξυπακούεται ότι ασχολούνται με την ενοικίαση κατοικιών επαγγελματικά και θα πρέπει φορολογικά να αντιμετωπίζονται ισότιμα με τους υπόλοιπους επαγγελματίες της φιλοξενίας και παράλληλα να είναι υπόχρεοι εκτός του φόρου εισοδήματος, να υπόκεινται σε ΦΠΑ και από το 2018 σε φόρο διαμονής.
Επιπλέον δεν προβλέπονται αποτρεπτικοί όροι με σοβαρές κυρώσεις, αφού τα προβλεπόμενα πρόστιμα τόσο των 5.000 ευρώ είναι εξαιρετικά χαμηλά, ποσά που στα προνομιακά ακίνητα αντιπροσωπεύουν μισθώματα ενός μήνα ή ακόμη και 2-3 ημερών. Υπενθυμίζεται ότι το αντίστοιχο πρόστιμο για τις επαύλεις του ν. 4179/2013 προβλέπεται σε 50.000 ευρώ.
Παράλληλα, οι ψηφιακές πλατφόρμες, εκτός του ότι δεν φέρουν καμία ευθύνη σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στα άλλα κράτη πλέον, δεν είναι υποχρεωμένες να γνωστοποιούν, ούτε τα στοιχεία των προμηθευτών τους (ιδιοκτητών) ούτε τους τζίρους τους. Εξάλλου είναι γνωστό ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν επαρκούν για το εύρος και τη χωρική διάχυση αυτής της δραστηριότητας, οπότε θα θριαμβεύσει η φοροδιαφυγή.
Τέλος, η απάλειψη των ελάχιστων προδιαγραφών για το ακίνητο, όσον αφορά το εμβαδόν, το φυσικό φωτισμό, αερισμό και θέρμανση, όπως επίσης και τα περί νομιμότητας του κτηρίου (οικοδομική άδεια κ.ο.κ.), συνιστούν μεγάλους παράγοντες κινδύνου όχι μόνο γι’ αυτούς που θα διαμείνουν στα ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης, αλλά συνολικά για τον ελληνικό τουρισμό.
Οι συνεργατικές πλατφόρμες τύπου Airbnb παρουσιάζουν ιδιαίτερο δυναμισμό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ετήσια αύξηση που υπερβαίνει το 25% και θεωρητικά εκτιμάται ότι το οικονομικό κέρδος που συνδέεται με την καλύτερη χρήση των ικανοτήτων ως αποτέλεσμα της συνεργατικής οικονομίας θα μπορούσε να φτάσει τα 572 δισ. ευρώ. Διάφορες έρευνες έδειξαν σημαντική στήριξη και ενδιαφέρον εκ μέρους των καταναλωτών στη συνεργατική οικονομία. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 42% των καταναλωτών θεωρεί πιο εύχρηστες τις υπηρεσίες της συνεργατικής οικονομίας, ενώ το 33% εκτιμά το γεγονός ότι είναι φθηνότερες ή ακόμα και δωρεάν.
Επίσης οι πρωτοβουλίες της sharing economy όπως αλλιώς ονομάζονται, σε παγκόσμιο επίπεδο που σχετίζονται με τον τουρισμό καταμετρήθηκαν σε 491, εκ των οποίων 11% αφορά ταξιδιωτικές υπηρεσίες, το 50% αντιπροσωπεύει επιχειρήσεις στις μεταφορές και το 39% φορείς στον τομέα του ελεύθερου χρόνου.
Οι μέχρι τώρα επιπτώσεις από την sharing economy στην ελληνική οικονομία είναι αρνητικές σύμφωνα με το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο.
Το ΞΕΕ παρουσίασε μελέτη της Grant Thornton, με τίτλο: «Λειτουργία και επίδραση της οικονομίας διαμοιρασμού στον ξενοδοχειακό κλάδο στην Ελλάδα», η οποία ανέφερε ότι η φιλοξενία τουριστών σε παράνομα τουριστικά καταλύματα προκαλεί την απώλεια τουλάχιστον 12 εκατ. διανυκτερεύσεων από νόμιμα λειτουργούσες επιχειρήσεις φιλοξενίας.
Επίσης σε έναν μόλις χρόνο χάθηκαν 15.000 θέσεις εργασίας και 350 εκατ. ευρώ φόροι εξαιτίας της λειτουργίας των «παράνομων τουριστικών καταλυμάτων». Όπως επισημαίνει η Grant Thornton στην έρευνά της, το μέγεθος της οικονομίας διαμοιρασμού στον τουριστικό κλάδο της Ελλάδας εκτιμάται από 1,38 δισ. έως 1,46 δισ. ευρώ.
H ΣΕΤΚΕ αντιδρά με κατάθεση των αδειών
Στην κατάθεση των επίσημων αδειών λειτουργίας και την ένταξή τους στα ειδικά προνόμια της αστικής βραχυχρόνιας μίσθωσης θα προχωρήσουν τα μέλη της Συνομοσπονδίας Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος (ΣΕΤΚΕ), εάν δεν αλλάξει η νομοθεσία για τις «γκρίζες τουριστικές μισθώσεις».
Στη θέση αυτή κατέληξαν οι εκπρόσωποι της Συνομοσπονδίας μετά από ειδική συνεδρίαση, η οποία ασχολήθηκε εκτεταμένα με τη νέα «πληγή» του τουρισμού, την απελευθερωμένη πλέον βραχυχρόνια αστική μίσθωση και την κακώς νοούμενη «οικονομία του διαμοιρασμού».
Η κυβέρνηση, τονίζεται, αντί να αποσύρει το ημι-ελεύθερο καθεστώς βραχυχρόνιας αστικής μίσθωσης του ν. 4446/2016, τελικώς, με το άρθρο 84 του ν. 4472/2017, την απελευθερώνει πλήρως, καταργώντας τους ποσοτικούς και ποιοτικούς περιορισμούς και επιτρέποντας την τουριστική ενοικίαση όλων των ακινήτων, όλων των ιδιοκτητών της χώρας, για όλο τον χρόνο και χωρίς περιορισμούς στο εισόδημα.
Παράλληλα η κυβέρνηση, χωρίς πειστικό λόγο, διπλασιάζει από την 1η Ιανουαρίου 2018 και για το 70% των καταλυμάτων μας το νέο χαράτσι του ενιαίου τέλους διανυκτέρευσης, διπλασιάζοντας βεβαίως παράλληλα και τον αθέμιτο ανταγωνισμό που οι επιχειρήσεις μας υφίστανται, τονίζει η ανακοίνωση.
Η ΣΕΤΚΕ καλεί την κυβέρνηση να αποσύρει άμεσα το άρθρο 84 ν. 4472/2017 και την αξιωματική αντιπολίτευση και τα άλλα κόμματα της Βουλής να πάρουν δημόσια θέση επάνω στα αιτήματά της. Σε αντίθετη περίπτωση, δηλώνει ότι θα εξετάσει σοβαρά την κατάθεση των επίσημων αδειών λειτουργίας των μελών της και την ένταξή τους «στα ειδικά προνόμια της αστικής βραχυχρόνιας μίσθωσης» και στην πολύ πιο συμφέρουσα «οικονομία» του διαμοιρασμού.
