Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
H τραπεζική χρηματοδότηση της ελληνόκτητης ναυτιλίας μειώθηκε το 2016 σε σύγκριση με το 2015 κατά 8,77%, με αποτέλεσμα το σύνολο της αξίας των τραπεζικών δανείων να βρεθεί για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια κάτω από τα 60 δισ. δολ., στα 57,21 δισ. δολ. από 62,71 δισ. δολ. ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Petrofin Research για τη χρηματοδότηση της ελληνικής πλοιοκτησίας.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ποσοστιαία πτώση από το 2009 και θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι κατεγράφη σε μια χρονιά που ο ελληνόκτητος στόλος αυξήθηκε κατά 3% σε όρους dwt, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου (Committee), γεγονός που σημαίνει ότι οι Έλληνες πλοιοκτήτες στήριξαν την αναπτυξιακή τους πορεία και σε άλλες, πλην των τραπεζικών, πηγές χρηματοδότησης.
Τα εκταμιευμένα δάνεια μειώθηκαν κατά 5,43%, ενώ τα εγκεκριμένα αλλά μη εκταμιευμένα έχουν μειωθεί το 2016 σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά κατά 38%. Αυτό επιβεβαιώνει, σύμφωνα με την Petrofin, τη συρρίκνωση της τραπεζικής χρηματοδότησης της ναυτιλίας και τη μετάβαση σε άλλες μορφές χρηματοδότησης (Funds, Chinese Leasing κ.λπ.), οι οποίες επεκτείνονται ραγδαία.
Τα χαρτοφυλάκια των ιδρυμάτων
Αναφορικά με τον ρόλο του ελληνικού πιστωτικού συστήματος η Petrofin σημειώνει ότι το ναυτιλιακό δανειακό χαρτοφυλάκιο δύο τραπεζών παρουσιάζει άνοδο. Ειδικότερα, της Eurobank αυξήθηκε κατά 2,59% και της Alpha Bank κατά 4,29%. Η συνολική έκθεση πάντως των πέντε ελληνικών τραπεζών μειώθηκε κατά 4,93%, όμως το μερίδιο αγοράς λόγω υψηλότερης γενικότερης πτώσης της χρηματοδότησης αυξήθηκε το 2016 σε σχέση με το 2015 από το 14,63% στο 15,25%! Το δανειακό χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών προς τη ναυτιλία ανέρχεται στα 8,721 δισ. δολ. από 9,173 δισ. δολ. το 2015.
Η ελληνική τράπεζα με τη μεγαλύτερη έκθεση στη ναυτιλία είναι η Πειραιώς με 2,73 δισ. δολ. (δεν περιλαμβάνεται η ακτοπλοΐα) η οποία βρίσκεται στην πέμπτη θέση της γενικής κατάταξης με όλες τις τράπεζες. Η Εθνική Τράπεζα με χαρτοφυλάκιο 2,37 δισ. δολ. βρίσκεται στη δεύτερη θέση και στην ένατη της συνολικής κατάταξης και η Alpha Bank με 2,19 δισ. δολ. συμπληρώνει την πρώτη δεκάδα των ξένων και ελληνικών τραπεζών με τη μεγαλύτερη έκθεση στη ναυτιλία.
Στη 19η θέση της γενικής κατάταξης βρίσκεται η Eurobank με 1,227 δισ. δολ. και στην 29η θέση βρίσκεται η Aegean Baltic Bank με δανειακό χαρτοφυλάκιο 0,205 δισ. δολ.
Από τις ξένες τράπεζες έχουν σημειωθεί σε σύγκριση με προηγούμενες χρονιές σημαντικές ανακατατάξεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι το χαρτοφυλάκιο των ευρωπαϊκών τραπεζών ανέρχεται στα 46,362 δισ. δολ. έναντι 50,942 δισ. δολ. το 2015, ενώ πτώση σημείωσε και το χαρτοφυλάκιο των τραπεζών της Άπω Ανατολής στα 6,15 δισ. δολ. από 7,15 δισ. δολ. ένα χρόνο πριν, καθώς αυξήθηκαν σημαντικά η χρηματοδότηση από την πλευρά κινεζικών ιδρυμάτων μέσω leasing.
Ο αριθμός των τραπεζών που εμπλέκεται στην ελληνική χρηματοδότηση είναι και πάλι 51, αλλά παρατηρούνται εσωτερικές αλλαγές. Κάποιοι «παίκτες» έχουν μειώσει σημαντικά την έκθεσή τους λόγω των πληγών που άφησε στο χαρτοφυλάκιό της η ναυτιλιακή κρίση και κάποιοι νέοι έχουν εμφανιστεί στο προσκήνιο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η Commerzbank δεν περιλαμβάνεται πλέον στη λίστα των τραπεζών που χρηματοδοτούν την ελληνική ναυτιλία, ενώ εκτιμάται ότι την επόμενη χρονιά δεν θα περιλαμβάνεται και η Royal Bank of Scotland η οποία επιτάχυνε την πώληση του χαρτοφυλακίου της. Η Credit Suisse παραμένει στην πρώτη θέση της σχετικής λίστας με το μεγαλύτερο δανειακό χαρτοφυλάκιο, με ελαφρά μειωμένη έκθεση κατά 3,72%.
Η Petrofin επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι το 2016 ήταν ένα ιδιαίτερα δύσκολο έτος για τις δυτικές τράπεζες, ενώ παρατηρήθηκαν κάποιες πιέσεις και στις τράπεζες της Άπω Ανατολής. Ο αριθμός των μη εξυπηρετούμενων ναυτιλιακών δανείων αυξήθηκε, ενώ όλες σχεδόν οι τράπεζες κατέγραψαν ζημιές από δάνεια και πολλές από αυτές χρειάστηκαν να επιταχύνουν την πίεση στους μη εξυπηρετούμενους πελάτες.
Η χρηματοδότηση των τραπεζών εξακολουθεί να είναι πολύ προσεκτική και περιορίζεται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες και κανονισμούς. Πάντως η Petrofin αναγνωρίζει ότι η ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας, παρά τις δυσμενείς αγορές και την πτώση της τραπεζικής χρηματοδότησης, αποτελεί μία μαρτυρία της ικανότητας και της δέσμευσης των Ελλήνων ιδιοκτητών να προσαρμόσουν τις χρηματοδοτικές και κεφαλαιακές τους απαιτήσεις στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και προκλήσεις της αγοράς.
Αισιόδοξες προβλέψεις για το 2017
Αναφερόμενη στο 2017 και τα επόμενα χρόνια η Petrofin εμφανίζεται πιο αισιόδοξη και επισημαίνει ότι οι πλοιοκτήτες και οι τράπεζες είναι περισσότερο σίγουροι για τις μελλοντικές συνθήκες της αγοράς από ό,τι πριν. Η άποψη αυτή υποστηρίχθηκε από την απότομη άνοδο των ναύλων ξηρού χύδην φορτίου και των ταμειακών ροών, οι οποίες παρείχαν μια πιο απτή απόδειξη βελτίωσης.
Επίσης τα τελευταία reports των τραπεζών για τις ζημιές τους και τις προβλέψεις τους δείχνουν ότι τα χειρότερα έχουν περάσει.
Υπάρχουν μερικά νέα ονόματα που συνδέονται με τη ναυτιλία, όπως οι Warburg, Amsterdam Trade Bank, M & M Bank, Carnegie Bank, καθώς και πολλές τοπικές τράπεζες στη Μέση και την Άπω Ανατολή. Αναμένεται ότι η παρουσία τους θα γίνει ολοένα και πιο αισθητή κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, καθώς εξυπηρετούν τον μικρομεσαίο πελάτη.
Η Petrofin θεωρεί ότι το ρίσκο για τις τράπεζες έχει μειωθεί, η χρηματοδότηση από την πλευρά του τραπεζικού τομέα θα βελτιώνεται και περισσότερες τράπεζες αναμένεται να εισέλθουν στην αγορά, με στόχο τον μικρό και μεσαίο πλοιοκτήτη.
