Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Αν και το τελευταίο διάστημα πολλά επενδυτικά σχέδια για νέα ξενοδοχεία σε ό,τι αφορά την Αθήνα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, τα καταγεγραμμένα στοιχεία αναφέρουν ότι τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των ξενοδοχειακών μονάδων της πρωτεύουσας εμφανίζει συνεχή μείωση.
Η κρίση για τον ξενοδοχειακό τομέα της Αθήνας και ειδικότερα του κεντρικού τομέα, δεν ξεκινάει το 2010 με την εμφάνιση των μνημονίων, αλλά αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ). Στοιχεία που αναφέρονται στον αριθμό των ξενοδοχείων και δωματίων της Αθήνας από το 2005 μέχρι και το 2016, και στηρίζονται στις απογραφές του Ξενοδοχειακού Επιμελητήριου Ελλάδος.
Σύμφωνα με αυτά, ο συνολικός αριθμός των ξενοδοχείων της Αττικής μειώθηκε σε 649 μονάδες το 2016, από τις 669 το 2005, μια μείωση της τάξης του 3%, ενώ την ίδια περίοδο ο αριθμός των δωματίων μειώθηκε κατά 4,3%.
Στον κεντρικό τομέα της Αθήνας, ο αριθμός των ξενοδοχείων μειώθηκε σε 226 μονάδες το 2016, από 256 το 2005, αντιπροσωπεύοντας μείωση 11,7%. Την ίδια περίοδο ο αριθμός των δωματίων μειώθηκε σε 14.985, ήτοι 9,1%.
Η πτώση αυτή αντανακλά τη διάψευση των προσδοκιών για μία άλλη πορεία της τουριστικής αγοράς των Αθηνών. Πολλοί ήταν οι ξενοδόχοι που επένδυσαν, όπως αναφέρει ο πρόεδρος της ΕΞΑAΑ Αλέξανδρος Βασιλικός, πιστεύοντας ότι η Αθήνα ως τουριστικός προορισμός θα αναπτύσσεται, όπως συνέβη με τη Βαρκελώνη μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1992, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συνέβη.
Μετά ήρθαν και τα γεγονότα του 2008, με αποτέλεσμα η εικόνα της ξενοδοχειακής αγοράς της Αθήνας να χειροτερέψει περαιτέρω, αφού παρουσιάστηκε και συνεχή μείωση του τουριστικού ρεύματος προς την πρωτεύουσα.
Ο αριθμός των ξενοδοχείων στον κεντρικό τομέα της Αθήνας μειώνεται και από τα 256 ξενοδοχεία το 2005 πέφτει στα 232 το 2012 και στα 226 το 2013, που είναι ο μικρότερος αριθμός από το 2005. Ανάλογη είναι η εικόνα σε αριθμό δωματίων, καθώς από τα 16.479 δωμάτια το 2005 ο αριθμός τους μειώνεται στα 15.596 το 2012, για να συνεχιστεί όμως περαιτέρω η πτώση στα 15.027 το 2013.
Στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, πάντως, η εικόνα είναι ελαφρώς διαφοροποιημένη, καθώς σε αριθμό ξενοδοχείων παρατηρείται μία ανάκαμψη από το 2010 με την προσθήκη ξενοδοχειακών μονάδων αλλά στη συνέχεια ο αριθμός τους αυξομειώνεται, με αποτέλεσμα το 2016 να βρεθεί και πάλι στο χαμηλότερο σημείο της τελευταίας δεκαετίας. Αξιοσημείωτη είναι η συνεχής πτώση του αριθμού των ξενοδοχειακών δωματίων σε επίπεδο Αττικής όλα αυτά τα χρόνια, από τα 33.026 δωμάτια το 2005, σε 31.673 το 2013 και 31.701 το 2016.
Πάντως, όλη αυτή τη δεκαετία παρατηρείται μικρή αύξηση του αριθμού των πολυτελών μονάδων. Το 2005 η Αττική διέθετε 28 πεντάστερα ξενοδοχεία (14 η Αθήνα και 12 το υπόλοιπο Ακτής) με 6.340 δωμάτια και 74 τετράστερα (33 η Αθήνα, 31 το Υπόλοιπο Αττικής, οκτώ τα νησιά του Σαρωνικού και δύο τα νησιά του Λακωνικού Κόλπου) με 7.175 δωμάτια.
Το 2012 τα πεντάστερα παραμένουν 28 τον αριθμό, με 6.183 δωμάτια (14 στην Αθήνα, εμφανίζεται ένα στον Πειραιά, ένα στα νησιά του Σαρωνικού και 12 στο υπόλοιπο Αττικής) ενώ τα τετράστερα ανέρχονται σε 95 (7.732 δωμάτια), δηλαδή 21 περισσότερα, εκ των οποίων 39 στην Αθήνα, 16 στα νησιά του Αργοσαρωνικού, έξι στα νησιά του Λακωνικού Κόλπου, 33 στο υπόλοιπο Αττικής και ένα στον Πειραιά. Παρατηρείται μία αύξηση των μονάδων κυρίως στα νησιά του Αργοσαρωνικού και στο Λακωνικό Κόλπο, ενώ στην Αθήνα σημειώθηκε μία αύξηση κατά έξι ξενοδοχεία.
Το 2016 ο αριθμός των πεντάστερων ξενοδοχείων έχει αυξηθεί στα 34 (6.603 δωμάτια), ενώ τα τετράστερα έχουν επίσης αυξηθεί στα 103 (8.133 δωμάτια). Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν παρατηρείται καμία μεταβολή στον Πειραιά, ενώ στο Κέντρο της Αθήνας έχουμε μόλις δύο επιπλέον 5στερα σε σύγκριση με το 2005 και το 2012 (από τα 14 πεντάστερα αυξήθηκαν στα 16 πεντάστερα). Στα τετράστερα στο κέντρο της Αθήνας από 39 μονάδες το 2012 ανεβήκαμε στις 42 μονάδες το 2016.
Από το 2008 μέχρι και το 2010 παρατηρείται ένα κατρακύλισμα σε όλους τους δείκτες της ξενοδοχειακής Αθήνας. Η μέση πληρότητα έπεσε από το 71,5% στο 50%, η μέση τιμή δωματίου από το 99,27 ευρώ στα 79 ευρώ και το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο από τα 70,98 ευρώ στα 42 ευρώ. Στη συνέχεια παρατηρείται σταδιακή ανάκαμψη, για να φτάσουμε το 2016 η μέση πληρότητα να ξεπεράσει ελαφρώς αυτή του 2008 από το 71,5% στο 75,9%, ενώ η μέση τιμή δωματίου πλησίασε τα επίπεδα του 2008, αφού το 2016 ανήλθε στα 94,2 ευρώ όταν το 2008 ήταν στα 99,27 ευρώ. Επίσης σημαντική βελτίωση παρατηρείται και το μέσο έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο το οποίο από 70,98 ευρώ το 2005 βρέθηκε το 2016 στα 71,71 ευρώ. Για τον λόγο αυτό και ο πρόεδρος της ΕΞΑΑΑ Αλέξανδρος Βασιλικός χαρακτήρισε την εικόνα της ξενοδοχειακής Αθήνας για το 2016 ως «οριακά θετική». Η Αθήνα εν ολίγοις, βρέθηκε το 2016 να αναπληρώνει απώλειες πληρότητας και να επανέρχεται στα επίπεδα του 2008, ωστόσο υπολείπεται σημαντικά σε μέση τιμή δωματίου σε σχέση με τον ανταγωνισμό.
Η σύγκριση με Βαρκελώνη
«Ουκ εά με καθεύδειν το… της Βαρκελώνης τρόπαιον» λένε όπου σταθούν και όπου βρεθούν οι ξενοδόχοι της Αθήνας. Η Βαρκελώνη, μία πόλη με 1,5 εκατ. τουρίστες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, σύμφωνα με το Special Market reports της Horwath HTL, υποδέχεται από το 2010 και μετά σταθερά πάνω από 7 εκατ. τουρίστες τον χρόνο (το 2014 έφθασε τα 7,8 εκατ., 4% περισσότερους από το 2013). Η Αθήνα πέρυσι υποδέχθηκε τουλάχιστον 4,5 εκατ. τουρίστες (αεροπορικές αφίξεις). Επίσης η καταλανική πρωτεύουσα, ενώ καταγράφει την ίδια σχεδόν πληρότητα με την Αθήνα, διαθέτει το ξενοδοχειακό δωμάτιο με 139 ευρώ, ενώ η Αθήνα με 94 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά το ξενοδοχειακό δυναμικό να σημειωθεί ότι η Βαρκελώνη διαθέτει μόλις 27 πεντάστερα ξενοδοχεία και 158 τετράστερα, όταν η Αθήνα (κεντρικός, βόρειος, δυτικός ανατολικός και νότιος τομέας) διαθέτει 22 τετράστερα (δεν περιλαμβάνονται το υπόλοιπο Αττικής και τα νησιά του Αργοσαρωνικού). Μεγαλύτερη διαφοροποίηση καταγράφεται στον αριθμό των τετράστερων ξενοδοχείων όπου η Βαρκελώνη διαθέτει 158 και η Αθήνα μόλις 61 τετράστερα. Στην κατηγορία των τρίστερων η Αθήνα έχει 70 ξενοδοχεία, η Βαρκελώνη 115 ξενοδοχεία. Συνολικά, η Βαρκελώνη διαθέτει 373 ξενοδοχεία, ενώ η Αθήνα 354 ξενοδοχεία, καθώς διαθέτει 203 ξενοδοχεία ενός και δύο αστεριών σε αντίθεση με τη Βαρκελώνη που διαθέτει μόλις 73 ξενοδοχεία ενός και δύο αστεριών.
Σε ό,τι αφορά τη Βαρκελώνη, η μελέτη αφορά την πόλη και όχι και τα περίχωρα, ενώ σε ό,τι αφορά την Αθήνα αναφερόμαστε στον Δήμο της Αθήνας, τον Πειραιά και τους γύρω Δήμους και όχι στο υπόλοιπο Αττικής.
Πάντως, η ξενοδοχειακή εικόνα της Αθήνας είναι υπό συνεχή διαμόρφωση, καθώς αφενός όλο και νέες επενδύσεις αναγγέλλονται, όπως και η είδος νέων αλυσίδων (π.χ. Ibis κ.ά.), ενώ από την άλλη πλευρά αυξάνει η πίεση από την ανάπτυξη των τουριστικών μισθώσεων μέσα από πλατφόρμες όπως η Airbnb, δραστηριότητα που μέχρι στιγμής εξακολουθεί να παραμένει αφορολόγητη.
