Του Ole Hansen
Επικεφαλής Στρατηγικής Εμπορευμάτων
Saxo Bank
Μετά την επιστροφή των εμπορευμάτων στην κερδοφορία το 2016, και για να συνεχιστούν οι καλές επιδόσεις τους το 2017, είναι αναγκαίο να εξαλειφθούν ορισμένες δυσκολίες, με αποκορύφωμα την αμφισβητούμενη δυνατότητα των πετρελαιοπαραγωγών να υλοποιήσουν τις υποσχεθείσες και αναγκαίες περικοπές παραγωγής για την εξισορρόπηση της αγοράς.
Ο δείκτης εμπορευμάτων Bloomberg κατέγραψε κέρδη το 2016 για πρώτη φορά μέσα σε έξι χρόνια. Αποτυπώνοντας την απόδοση σημαντικών εμπορευμάτων, με έκθεση περίπου 30% σε καθέναν από τους τρεις κυριότερους κλάδους, αυτόν της ενέργειας, των μετάλλων και των γεωργικών προϊόντων, ο δείκτης κατέδειξε ότι η κερδοφορία προήλθε από τα βιομηχανικά μέταλλα και την ενέργεια.
Για να συνεχιστεί αυτή η απόδοση το 2017 υπάρχουν αρκετές δυσκολίες που πρέπει να παρακαμφθούν. Ο Ντόναλντ Τραμπ θα αναλάβει τα καθήκοντά του στην προεδρία των ΗΠΑ στις 20 Ιανουαρίου, και η αγορά θα παρακολουθεί στενά τις προσπάθειές του για τόνωση της αμερικανικής ανάπτυξης. Αν και ο Τραμπ ίσως καταφέρει να παρουσιάσει πολιτικές που θα ευνοούν την ανάπτυξη, ο κίνδυνος ενός εμπορικού πολέμου, ειδικά με την Κίνα, απειλεί να πλήξει την παγκόσμια ανάπτυξη και τη ζήτηση για εμπορεύματα.
Σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις για τη ζήτηση των εμπορευμάτων, όπως συνήθως η Κίνα θα βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής. Η ολοένα σκληρότερη μάχη ενάντια στη μόλυνση, η οποία τον περασμένο Δεκέμβριο έμοιαζε να έχει βγει εκτός ελέγχου στη βόρεια Κίνα, σε συνδυασμό με τους φόβους για το νόμισμα και τη ρευστότητα, έχει τη δυναμική να μειώσει την ανάπτυξη και κατ' επέκταση την αύξηση της ζήτησης, ειδικά για τα βιομηχανικά μέταλλα.
Ο κλάδος ενέργειας θα βρεθεί στο επίκεντρο με διττό τρόπο. Οι επιδόσεις της αγοράς φυσικού αερίου στις ΗΠΑ θα εξαρτηθούν από την ένταση του αμερικανικού χειμώνα και τη συνεπακόλουθη ζήτηση για φυσικό αέριο. Παράλληλα, η αγορά πετρελαίου θα εστιάσει στην ικανότητα των παραγωγών εντός και εκτός ΟΠΕΚ να υλοποιήσουν τις υποσχεθείσες περικοπές παραγωγής και την ίδια στιγμή να παρακολουθούν τα επίπεδα παραγωγής από χώρες που δεν έχουν δεσμευθεί στη συμφωνία του Νοεμβρίου, κυρίως τη Λιβύη, τη Νιγηρία και τις ΗΠΑ.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το πετρέλαιο κατά το Α' τρίμηνο πηγάζει από το ενδεχόμενο ρευστοποίησης των θέσεων αγοράς, μετά τη γρήγορη αύξηση σε επίπεδα ρεκόρ των τοποθετήσεων με προσδοκία ανόδου στα Futures πετρελαίου τον περασμένο Δεκέμβριο.
Προχωρώντας στο 2017, το αργό πετρέλαιο θα επιδιώξει να κεφαλαιοποιήσει περαιτέρω την προοπτική εξισορρόπησης της αγοράς καθώς η προσφορά θα μειώνεται σε σύγκριση με την ζήτηση. Αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι οι παραγωγοί εντός και εκτός ΟΠΕΚ θα πραγματοποιήσουν τις υποσχεθείσες και αναγκαίες περικοπές παραγωγής που απαιτούνται για να επέλθει ισορροπία στην αγορά.
Ωστόσο τίποτα δεν είναι ποτέ απλό, ειδικά όταν αφορά την αγορά πετρελαίου. Ενώ στη διάρκεια του Α' τριμήνου 2017 το αργό Brent κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει πάνω από τα 50 USD/βαρέλι, η αγορά θα αρχίσει να στρέφει ολοένα και περισσότερο την προσοχή της στην υλοποίηση ή όχι των περικοπών παραγωγής.
Λαμβάνοντας υπόψη το κακό ιστορικό συμμόρφωσης του ΟΠΕΚ με τους δηλωθέντες από τον ίδιο στόχους παραγωγής, το ενδεχόμενο αύξησης της παραγωγής από τη Λιβύη και τη Νιγηρία, και την πιθανή συλλογική απάντηση από τους παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ, ενδέχεται να δούμε την ανοδική τάση, με υψηλότερα χαμηλά και εντονότερες κορυφώσεις, να αμφισβητείται πολλαπλώς.
Αυτό ίσως να συμβεί ήδη από το Α' τρίμηνο, ιδίως αν συνυπολογίσουμε την σχεδόν 900 εκατ. βαρελιών συνδυαστική θέση αγοράς στο αργό πετρέλαιο WTI και Brent Για να διατηρηθεί μια τόσο υψηλή θέση απαιτεί χαμηλή μεταβλητότητα και υψηλή συμμόρφωση. Τυχόν αποτυχία σε οποιονδήποτε από τους δύο τομείς θα πυροδοτούσε μια ταχεία αναστροφή, στο πλαίσιο της οποίας το πετρέλαιο θα μπορούσε να μειωθεί κατά 5 έως 10 USD.
Ωστόσο, εκτιμούμε ότι οι παραγωγοί τόσο εντός όσο και εκτός ΟΠΕΚ θα μειώσουν την παραγωγή τους, αν και όχι κατά τη συμφωνηθείσα ποσότητα. Το γεγονός αυτό θα επιβραδύνει τη διαδικασία εξισορρόπησης, δημιουργώντας έτσι τον κίνδυνο διορθώσεων της τιμής αργότερα μέσα στο έτος.
Η τιμή του πετρελαίου θα επηρεαστεί επίσης –σε διαφορετικό, κάθε φορά, βαθμό– από παράγοντες εκτός αγοράς. Ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές με την υπόσχεση ότι οι περικοπές φορολογίας και οι αυξημένες δαπάνες για υποδομές θα ενισχύσουν την οικονομία. Η τοποθέτησή του αυτή έχει μέχρι στιγμής οδηγήσει σε ενίσχυση του δολαρίου και σε σημαντική έξοδο από την αγορά ομολόγων λόγω ανατίμησης των κινδύνων πληθωρισμού στη χώρα.
Η απειλή του προστατευτισμού, η ενίσχυση του δολαρίου και το αυξανόμενο κόστος χρηματοδότησης ενδέχεται να προκαλέσουν προβλήματα σε ορισμένες οικονομίες που εξαρτώνται από τα εμπορεύματα, μειώνοντας έτσι τη ζήτηση για πετρέλαιο. Στο άλλο άκρο, έχουμε τον κίνδυνο νέων κυρώσεων ενάντια στο Ιράν – επομένως η αγορά πετρελαίου είναι πιθανό να παρουσιάσει άλλο ένα έτος σημαντικών κινήσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, εκτιμούμε ότι η μέση τιμή του αργού πετρελαίου Brent θα αυξηθεί το 2017 στα 54 USD/βαρέλι, έναντι 45 USD/βαρέλι το 2016. Η υψηλότερη τιμή για το έτος (περίπου στα 60USD/βαρέλι) ενδέχεται να σημειωθεί το B ' τρίμηνο, στη συνέχεια του οποίου η αύξηση της παραγωγής από τους παραγωγούς των ΗΠΑ και η μη συνέχιση των περικοπών παραγωγής από τον ΟΠΕΚ λογικά θα περιορίσουν τις τιμές εντός συγκεκριμένου εύρους.
Το 2016 ο χρυσός κατέγραψε κέρδη για πρώτη φορά εδώ και 4 χρόνια. Αλλά με ένα έτος σαφώς χωρισμένο στη μέση, η πρόβλεψη για τις αρχές του 2017 αποτελεί αντίγραφο του αρνητικού συναισθήματος που χαρακτήριζε τα πολύτιμα μέταλλα ένα έτος νωρίτερα.
Η επερχόμενη διοίκηση των ΗΠΑ, με τις υποσχέσεις της περί ευνοϊκών πολιτικών για την ανάπτυξη, προκάλεσε μαζική έξοδο από τα ομόλογα υπέρ των μετοχών το τελευταίο τρίμηνο του 2016. Η πρόβλεψη για πολλαπλές αυξήσεις επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) σε συνδυασμό με την άνοδο των ομολογιακών αποδόσεων, το ισχυρότερο δολάριο και τις υψηλότερες τιμές των μετοχών, βοήθησε να αλλάξουν οι προοπτικές για τον χρυσό και αποδείχθηκε σημαντικός παράγοντας εξόδου από τις άϋλες επενδύσεις.
Τα hedge fund μείωσαν τη θέση αγοράς ρεκόρ στα Futures χρυσού κατά 85%, ενώ οι επενδυτές σε διαπραγματεύσιμα προϊόντα μείωσαν τη θέση τους κατά 225 τόνους, από τους 600 τόνους που είχαν αγοραστεί τους πρώτους 10 μήνες του 2016.
Η πορεία του δολαρίου, ειδικά έναντι του EUR και του JPY, παραμένει αμφίβολη, αλλά με ενδεχόμενη την κορύφωση της τιμής του στο άμεσο μέλλον, διαβλέπουμε περιορισμένες περαιτέρω δυσκολίες λόγω ανόδου του USD. Αν και μένει να αποδειχθεί αν οι ελπίδες θα μετατραπούν σε πράξη από τη νέα διοίκηση των ΗΠΑ, η ταχεία αύξηση των ομολογιακών αποδόσεων μετά τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου είναι πιθανό να έχει εξαντλήσει τη δυναμική της προς το παρόν. Αν συνδυάσουμε αυτόν τον παράγοντα με τις προσδοκίες για άνοδο του πληθωρισμού, λογικά θα πρέπει να αναμένουμε σχετικά υποτονικές πραγματικές αποδόσεις.
Η έντονη αντίστροφη συσχέτιση ανάμεσα στον χρυσό, το δολάριο και τις πραγματικές αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων προκάλεσε σημαντικά προβλήματα τους τελευταίους μήνες του 2016.
Ενώ μια προεδρία Τραμπ αντιμετωπίστηκε αρχικά ως αρνητική για τα επενδυτικά μέταλλα, επίκεινται διάφοροι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι ενδέχεται να αλλάξουν αυτήν την εντύπωση. Η άνοδος του λαϊκισμού στο εκλογικό σώμα, η οποία οδήγησε στα φαινόμενα Brexit και Τραμπ, θα αυξήσει την αβεβαιότητα ενόψει των σημαντικών εκλογικών αναμετρήσεων στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία. Στις ΗΠΑ, ο κίνδυνος ενός εμπορικού πολέμου, ειδικά με την Κίνα, και η εξωτερική πολιτική μέσω Twitter θα μπορούσαν επίσης να δημιουργήσουν ζήτηση για εργαλεία με ρόλο ασφαλούς καταφυγίου.
Η συστηματική αποτυχία του χρυσού πέρυσι να διασπάσει την πτωτική τάση του 2011 άφησε το μέταλλο σε αναζήτηση στήριξης. Τη βρήκε σε κάποιον βαθμό στα 1.125 USD/ουγγιά, μετά τη διόρθωση μεγέθους 76,4% του ράλι Δεκεμβρίου 2015-Ιουλίου 2016. Εκτιμούμε ότι ο χρυσός θα αντιμετωπίσει προκλήσεις στις αρχές του 2017, αλλά καθώς ορισμένοι από τους σημαντικούς αρνητικούς παράγοντες θα ξεκινήσουν να ατονούν, είναι πιθανό να εδραιώσει κάποια βάση κατά το A' τρίμηνο.
Διαβλέπουμε ότι το A' τρίμηνο ο χρυσός θα παραμείνει δέσμιος του εύρους 1.100-1.200 USD ανά ουγγιά, με πρόβλεψη για το τέλος του έτους στα 1.325 USD/ουγγιά.
Τα βιομηχανικά μέταλλα βρέθηκαν στην πρωτοπορία της αναβίωσης των εμπορευμάτων στα τέλη του 2016, χάρη στην ισχυρή ζήτηση από την Κίνα και τις ελπίδες για άνοδο της ανάπτυξης στις ΗΠΑ μετά την εκλογή Τραμπ και συνεπακόλουθη άνοδο της ζήτησης. Έχοντας παρουσιάσει διακυμάνσεις για περισσότερο από ένα έτος, ο χαλκός κατέγραψε άλμα ύψους σχεδόν 15% τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο. Η εκλογή Τραμπ και η δέσμευσή του για αύξηση των επενδύσεων υποδομής πυροδότησε σημαντική άνοδο της κερδοσκοπικής ζήτησης στα χρηματιστήρια Futures σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο και Σαγκάη.
Σε ό,τι αφορά τα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία, το τρέχον έτος η αύξηση της προσφοράς θα είναι μάλλον υποτονική, γεγονός που προσφέρει στήριξη στην αγορά εφόσον η Κίνα μπορεί να διατηρήσει την ισχυρή –ακόμα– ζήτηση για χαλκό. Αυτό, ωστόσο, είναι πιθανό να αμφισβητηθεί, αφού η Κίνα τον περασμένο Δεκέμβριο φάνηκε πρόθυμη να ανεχθεί χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης προκειμένου να θέσει ξανά υπό έλεγχο τα οικονομικά της.
Ο Τραμπ είναι απίθανο να τονώσει τη ζήτηση αρκετά ώστε να δικαιολογήσει το πρόσφατο άλμα στις τιμές του χαλκού. Ακόμα και αν υλοποιήσει τη δέσμευσή του για τις υποδομές, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί πριν από την έναρξη του επόμενου οικονομικού έτους των ΗΠΑ, την 1η Οκτωβρίου, και θα απαιτήσει πολλά χρόνια. Εάν εδώ συνυπολογίσουμε το κίνδυνο που αντιμετωπίζει η ζήτηση στις αναδυόμενες αγορές λόγω του κινδύνου από εμπορικούς πολέμους και προστατευτισμό, διαβλέπουμε περιορισμένη προοπτική ανόδου του χαλκού πέραν του υψηλού του 2016 στα 2,75 USD/λίβρα στον χαλκό High Grade, ενώ διακρίνουμε κίνδυνο διόρθωσης του μετάλλου προς τα 2,25 USD/λίβρα.
