Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Επανάληψη του περσινού «φαινομένου», τα δημόσια έσοδα να ενισχύονται μετά τον Ιούνιο και το πρώτο εξάμηνο του έτους να είναι γεμάτο από ταμειακά ελλείμματα, αποτυπώνει ο κρατικός προϋπολογισμός του 2017.
Για μια ακόμη χρονιά το υπουργείο Οικονομικών εμφανίζεται αδύναμο να επισπεύσει τη διαδικασία είσπραξης φόρων -ΕΝΦΙΑ 2017, φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων- και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η διαπραγματευτική του θέση στην ανοικτή διαδικασία για την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης. Ενώ το μεγάλο στοίχημα του 2017 είναι η επιστροφή στην ανάπτυξη με ρυθμό της τάξεως του 2,7% -κάτι που προϋποθέτει τόνωση της οικονομίας από τους πρώτους κιόλας μήνες-, η παράταση της διαπραγμάτευσης επί μακρόν θα εντείνει τα ταμειακά προβλήματα του Δημοσίου καθώς θα λείψουν όχι μόνο τα χρήματα για την αποπληρωμή των συσσωρευμένων ληξιπρόθεσμων οφειλών, αλλά και για τα κεφάλαια για την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους.
Μπορεί το πρώτο τρίμηνο να μην έχει σημαντικές λήξεις δόσεων, ωστόσο είναι «φορτωμένο» με τόκους. Είναι ενδεικτικό ότι ενώ για το σύνολο της χρονιάς έχει προγραμματιστεί να καταβληθούν 5,55 δισ. ευρώ σε τόκους (σ.σ.: το ποσό μπορεί να αυξηθεί λόγω της ενεργοποίησης του πακέτου με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος), τα 2,4 δισ. ευρώ ή το 43% του συνολικού ετήσιου κονδυλίου πρέπει να πληρωθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο. Εφόσον η διαπραγμάτευση για τη β’ αξιολόγηση παραμείνει ανοικτή επί μακρόν, το υπουργείο Οικονομικών θα αναγκαστεί να καταφύγει και τους πρώτους μήνες του 2017 στη γνώριμη τακτική του «παγώματος» δαπανών, με αποτέλεσμα να αυξηθούν και πάλι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον ιδιωτικό τομέα.
Όπως προκύπτει από τη μηνιαία κατανομή εσόδων και δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού, το ταμειακό ισοζύγιο θα φτάσει να είναι αρνητικό κατά 4,196 δισ. ευρώ μέχρι τον Ιούνιο, ενώ εξαιτίας της αύξησης των εσόδων που αναμένεται μέσα στο β’ εξάμηνο το έλλειμμα θα περιοριστεί τελικώς στο 1,757 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου. Ο προϋπολογισμός σε ταμειακή βάση θα είναι αρνητικός ήδη από τον Φεβρουάριο και μάλιστα κατά 805 εκατ. ευρώ, ποσό που θα πρέπει να καλυφθεί -όπως και τα χρεολύσια που θα πρέπει να καταβληθούν- από τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους. Ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα εκτονώσει το πρόβλημα, καθώς μόνο για την αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων θα εκταμιευτούν περισσότερα από τέσσερα δισ. ευρώ. Μέχρι όμως να γίνει αυτό, το πρόβλημα θα γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο. Είναι ενδεικτικό ότι το ταμειακό έλλειμμα σε επίπεδο κρατικού προϋπολογισμού θα φτάσει στα 2,043 δισ. ευρώ στο τέλος Απριλίου, στα 3,092 δισ. ευρώ στο τέλος Μαΐου και στα 4,196 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου, για να ακολουθήσει στη συνέχεια αντίστροφη πορεία.
Η κατανομή των εσόδων είναι ο λόγος για τον οποίο το α’ εξάμηνο είναι γεμάτο από ελλείμματα. Από τη μηνιαία κατανομή προκύπτει ότι:
1 Μέσα στο πρώτο τρίμηνο θα έχει εισπραχθεί το 22,77% των ετήσιων εσόδων που προγραμματίζονται για την επόμενη χρονιά. Το ποσοστό αντιστοιχεί σε 11,629 δισ. ευρώ, όταν τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού προγραμματίζεται να ανέλθουν το 2017 στα 50,374 δισ. ευρώ.
2 Το δεύτερο τρίμηνο θα είναι ακόμη χειρότερο, καθώς στο τέλος Ιουνίου θα έχουν συγκεντρωθεί -εφόσον επιβεβαιωθούν οι εισπρακτικοί στόχοι- 21,134 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 41,95% των ετήσιων εσόδων. Μόνο στο β’ τρίμηνο αντιστοιχούν έσοδα της τάξης των 9,5 δισ. ευρώ.
3 Το 3ο τρίμηνο θα είναι το πιο «βαρύ», καθώς θα πρέπει να συγκεντρωθούν καθαρά έσοδα της τάξης των 15,55 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν περίπου στο 30,79% των εσόδων της συνολικής χρονιάς.
4 Όσο για το 4ο τρίμηνο, θα έχει και αυτό έσοδα -κυρίως από φόρους- της τάξης των 13,73 δισ. ευρώ.
Χρονιά με τα πιο «βαριά» εκκαθαριστικά
Η ανισοκατανομή των εσόδων (40% στο πρώτο εξάμηνο και 60% στο β’ εξάμηνο) κρύβει την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να επισπεύσει τη βεβαίωση φορολογικών βαρών, έτσι ώστε και οι φορολογούμενοι να έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους για να αποπληρώσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις και το υπουργείο Οικονομικών να μπορέσει να διαχειριστεί καλύτερα την έλλειψη ρευστότητας. Το γεγονός ότι τα συνολικά έσοδα του β’ τριμήνου δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τα 9,5 δισ. ευρώ, για να εκτοξευτούν στο τρίτο τρίμηνο στα 15,51 δισ. ευρώ, δείχνει ότι δεν υπάρχουν προσδοκίες για υποβολή των φορολογικών δηλώσεων του 2017 μέσα στην άνοιξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ειδικά τα εκκαθαριστικά των φυσικών προσώπων αναμένεται να είναι μέσα στο 2017 βαρύτερα από κάθε άλλη χρονιά, καθώς:
1. Θα ενεργοποιηθεί η νέα κλίμακα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών που θα πλήξει οριζόντια το σύνολο των φορολογουμένων που δηλώνουν εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ και ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης του εισοδήματος.
2. Θα πρέπει να καταβληθούν οι διαφορές φόρου που προέκυψαν εξαιτίας του γεγονότος ότι μέσα στο 2016 δεν παρακρατήθηκε το σύνολο του φόρου που αντιστοιχεί σε μισθούς και σε συντάξεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η νέα παρακράτηση όπως προκύπτει από τη μείωση του αφορολόγητου αλλά και την αλλαγή της φορολογικής κλίμακας δεν έγινε από τις αρχές του 2016, αλλά από τα μέσα του καλοκαιριού.
3. Θα εφαρμοστούν νέοι αυξημένοι φορολογικοί συντελεστές για μερίσματα (από το 10% στο 15%) για εισοδήματα από ενοίκια (15%-45% αντί για 12%-33% που ήταν πέρυσι) και για εισοδήματα από ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες.
4. Θα εγκαινιαστεί ο νέος τρόπος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών βάσει της κλίμακας των μισθωτών, χωρίς όμως δικαίωμα στο αφορολόγητο. Επίσης, το εισόδημα από ελεύθερα επαγγέλματα θα προστίθεται στο εισόδημα από μισθούς ή συντάξεις.
ΕΝΦΙΑ τον Ιούλιο
Το μικρό ποσό εσόδων του β’ τριμήνου δείχνει ότι δεν υπάρχουν προσδοκίες για επίσπευση στην εκκαθάριση του ΕΝΦΙΑ του 2017, κάτι που επίσης θα μπορούσε να φέρει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ νωρίτερα στα κρατικά ταμεία. Τα νούμερα δείχνουν ότι η είσπραξη της 1ης δόσης του ΕΝΦΙΑ της νέας χρονιάς προγραμματίζεται για τον Ιούλιο, μήνα κατά τον οποίο τα προσδοκώμενα έσοδα αυξάνονται απότομα από τα 3,478 δισ. ευρώ του Ιουνίου στα 5,475 δισ. ευρώ τον Ιούλιο.
«Φωτιά» ο Δεκέμβριος
Ο χειρότερος μήνας -από πλευράς φορολογικών υποχρεώσεων- της νέας χρονιάς θα είναι ο Δεκέμβριος, με τα έσοδα σε επίπεδο τακτικού προϋπολογισμού να εκτιμώνται στα 5,56 δισ. ευρώ. Ο δεύτερος χειρότερος μήνας θα είναι ο Ιούλιος με τα 5,475 δισ. ευρώ, ενώ τρίτος κατά σειρά είναι ο Σεπτέμβριος με 5,008 δισ. ευρώ. Οι χειρότεροι μήνες για το υπουργείο Οικονομικών (και καλύτεροι για τους φορολογούμενους) θα είναι ο Απρίλιος και ο Μάιος, καθώς τον Απρίλιο θα εισπραχθούν 3,09 δισ. ευρώ και τον Μάιο 2,937 δισ. ευρώ.
