Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Νέο βήμα προς την κατεύθυνση της αποτελεσματικής καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες χαρακτηρίζει το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. την απόφαση που έλαβε στις 8 Νοεμβρίου για την πρόσβαση των φορολογικών αρχών των κρατών μελών σε πληροφορίες για τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρειών.
Πρόκειται για τροποποίηση υφιστάμενης οδηγίας για τη διοικητική συνεργασία στον τομέα της φορολόγησης, η οποία αποφασίστηκε σε χρόνο ρεκόρ και θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2018. Η επίσπευση της υιοθέτησης οφείλεται και στις αποκαλύψεις που έγιναν τον περασμένο Απρίλιο με τα «έγγραφα του Παναμά».
Κι αυτό γιατί οι διαρροές στα μέσα ενημέρωσης, όπως τα «Panama papers», που αποκάλυψαν μεγάλης κλίμακας απόκρυψη κεφαλαίων σε υπεράκτιες εταιρείες, επισήμαναν τομείς στους οποίους χρειάζεται ακόμη να ληφθούν περαιτέρω μέτρα.
Οι φορολογικές αρχές θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους ενδιάμεσων οντοτήτων και άλλα σχετικά στοιχεία δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη. Η οδηγία τους δίνει τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές κατά τον έλεγχο της ορθής εφαρμογής των κανόνων για την αυτόματη ανταλλαγή φορολογικών πληροφοριών.
Όταν ο δικαιούχος χρηματοοικονομικού λογαριασμού είναι ενδιάμεση δομή, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται βάσει της οδηγίας 2014/107/ΕΕ να εξετάζουν την οντότητα αυτή και να αναφέρουν τους πραγματικούς δικαιούχους της. Η εφαρμογή της διάταξης αυτής βασίζεται σε πληροφορίες που κατέχουν οι αρμόδιες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αρχές, σύμφωνα με την οδηγία 2015/849/ΕΕ.
Η ελεύθερη πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές θα διασφαλίσει ότι οι φορολογικές αρχές είναι καλύτερα εξοπλισμένες για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις ελέγχου που υπέχουν. Αυτό θα συμβάλει στην πρόληψη της φοροδιαφυγής και της απάτης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μέχρι τώρα τα κράτη μέλη δεν ήταν υποχρεωμένα να δίνουν ελεύθερη πρόσβαση στα στοιχεία τους σε αρχές άλλων χωρών της Ε.Ε.
Τα βασικά στοιχεία της απόφασης του Συμβουλίου ΕCOFIN προβλέπουν τα εξής:
* Οι φορολογικές αρχές θα μπορούν να γνωρίζουν τον τελικό δικαιούχο πίσω από κάθε επιχείρηση, κεφάλαιο και εταιρεία καταπιστευματικής διαχείρισης (trust), μέσω της πρόσβασης σε εθνικές πληροφορίες κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ιδίως ως προς τους πραγματικούς δικαιούχους και τις πληροφορίες που αφορούν τη δέουσα επιμέλεια.
* Οι διαθέσιμοι, καθώς και οι νέοι, λογαριασμοί θα υπόκεινται σε ελέγχους δέουσας επιμέλειας, ενώ επιχειρήσεις χωρίς δραστηριότητα (passive companies) και εταιρείες καταπιστευματικής διαχείρισης, όπως αυτές που βρέθηκαν στα έγγραφα του Παναμά, θα υπόκεινται επίσης σε εντονότερους ελέγχους και αυστηρότερους κανόνες.
Η παραπάνω απόφαση εντάσσεται στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της Κομισιόν για μια μεγαλύτερη διαφάνεια στη φορολογία σε ολόκληρη της Ευρώπη.
Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη μέλη συμφώνησαν πρόσφατα να επαυξήσουν τον ανοιχτό χαρακτήρα και τη συνεργασία μεταξύ των φορολογικών αρχών τους και να εντείνουν τους ελέγχους επί των διασυνοριακών φορολογικών πρακτικών των εταιρειών.
Από το 2017 όλες οι χώρες μέλη θα ανταλλάσσουν αυτόματα πληροφορίες μεταξύ τους για τις διασυνοριακές φορολογικές αποφάσεις τους σε συστηματική βάση. Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2016, τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι οι φορολογικές αρχές τους θα ανταλλάσσουν αυτόματα εκθέσεις ανά χώρα για τις δραστηριότητες των πολυεθνικών για φορολογικούς σκοπούς.
Οι εν λόγω νέες νομοθετικές διατάξεις θα βελτιώσουν σημαντικά την ικανότητα των κρατών μελών να προστατεύουν τις φορολογικές τους βάσεις και να καταπολεμούν τους μηχανισμούς φοροαποφυγής.
Προωθείται επίσης η εφαρμογή της πρότασης της Κομισιόν κάθε πολυεθνική με κύκλο εργασιών άνω των 750 εκατ. ευρώ, η οποία δραστηριοποιείται στην Ε.Ε., να υποχρεούται να δημοσιεύει ένα συγκεκριμένο σύνολο φορολογικών στοιχείων στο Διαδίκτυο. Τα στοιχεία ανά χώρα θα πρέπει να δημοσιοποιούνται από τις εν λόγω εταιρείες για κάθε χώρα της Ε.Ε., καθώς και για εκείνες τις φορολογικές δικαιοδοσίες που δεν συμμορφώνονται με τα πρότυπα χρηστής φορολογικής διακυβέρνησης. Θα πρέπει να παρέχονται επίσης συγκεντρωτικά στοιχεία για πράξεις που πραγματοποιούνται στον υπόλοιπο κόσμο.
Οι εν λόγω κανόνες θα ενισχύσουν τη λογοδοσία των μεγάλων πολυεθνικών σε φορολογικά θέματα, παρέχοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να ελέγχουν καλύτερα τη φορολογική συμπεριφορά τους και ενθαρρύνοντάς τες να πληρώνουν φόρους στη χώρα στην οποία πραγματοποιούν κέρδη, διαφυλάττοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα και αποφεύγοντας την επιβάρυνση μικρότερων εταιρειών.
Προστασία μαρτύρων
Ένας άλλος τομέας που εξετάζει η Κομισιόν είναι η ανάγκη ενίσχυσης των μέτρων προστασίας των μαρτύρων. Πολλές υποθέσεις φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής ήρθαν πρόσφατα στο φως χάρη στη δράση ατόμων που καταγγέλλουν τις παρατυπίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών έχουν κάνει έκκληση για αυστηρότερα μέτρα όσον αφορά την προστασία εκείνων που αποκαλύπτουν τέτοιου είδους αξιόποινες πράξεις προς το δημόσιο συμφέρον.
Η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία προβλέπει την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην τομεακή νομοθεσία, όπως για παράδειγμα σε θέματα κατάχρησης της αγοράς, ενώ τώρα εξετάζεται η δυνατότητα είτε για μια οριζόντια δράση είτε για πρόσθετα τομεακά μέτρα.
