Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Πέντε παρεμβάσεις για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους, στις οποίες συμπεριλαμβάνει και το «κούρεμα» (έστω και μικρού μέρους όπως αναφέρεται), ζητεί μέσω της εξαμηνιαίας έκθεσής του για την ελληνική οικονομία το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο. Στην έκθεση ασκείται κριτική για το γεγονός ότι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του 2017 στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο σκέλος των εσόδων, εκφράζεται η πρόβλεψη ότι θα επιτευχθούν οι προβλέψεις για το πρωτογενές πλεόνασμα της φετινής χρονιάς, ενώ για τον κρίσιμο προϋπολογισμό του 2017 αναφέρεται ότι «δεν έχουν διασφαλιστεί οι προϋποθέσεις εκπλήρωσης των δημοσιονομικών στόχων».
Αναλυτικά, τα πέντε μέτρα που προτείνει το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο για τη διευθέτηση του χρέους είναι τα εξής:
* Η διασφάλιση του δημόσιου χρέους από τον επιτοκιακό κίνδυνο, καθώς κατά το ενδεχόμενο μεταβολής της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (βλ. άνοδος επίσημου επιτοκίου) η επιβάρυνση στο χρέος θα είναι σημαντική -μιας και το 69,1% του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης είναι κυμαινόμενου επιτοκίου-, με αποτέλεσμα να καθίσταται αναγκαία η ενίσχυση της σταθερότητας (παράλληλα με την περαιτέρω μείωση) των επιτοκίων για μία παρατεταμένη περίοδο.
* Η δυνατότητα επανένταξης των πόρων από τα κέρδη των εθνικών κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης από τα ελληνικά ομόλογα (ANFAs και SMPs), ως έσοδα, στον Κρατικό Προϋπολογισμό, ώστε να είναι άμεσα αξιοποιήσιμα -παράλληλα με την υλοποίηση του προγράμματος- για την κάλυψη της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους και όχι υπό την κρίση του ΕΜΣ ανάλογα με τις ανάγκες που δύναται (ή όχι) να διαπιστώσει.
* Η ολοκλήρωση της δημιουργίας ενιαίου λογαριασμού διαχείρισης ταμειακών διαθεσίμων στο πλαίσιο του καθεστώτος αξιοποίησης των repos (με ανταγωνιστικές υψηλές αποδόσεις) με φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ώστε, πέρα από την επέκταση της αξιοποίησης των εν λόγω πόρων για την ενίσχυση της ρευστότητας και της χρηματοδότησης του κράτους, να ενδυναμωθεί και η αποδοτική διαχείριση των πόρων του Δημοσίου.
* Η σταδιακή επανένταξη στη θεσμική συζήτηση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους του ενδεχόμενου μείωσης ενός (έστω μικρού) μέρους της ονομαστικής αξίας του χρέους, χωρίς μαξιμαλιστική, αλλά ιδιαίτερα πραγματιστική διάθεση, συνεισφέροντας τόσο στη βελτίωση των δεικτών ανάλυσης της βιωσιμότητας (επαναφέροντας και τον δείκτη του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ), όσο και στη διευκόλυνση της σταδιακής επιστροφής στις διεθνείς αγορές.
* Η διασύνδεση των μέτρων ελάφρυνσης και εξομάλυνσης του δημόσιου χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, καθώς το ζητούμενο, μετά και τη σημαντική μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους (βλ. δαπάνες για τόκους), παραμένει το έτερο συστατικό του «αποτελέσματος χιονοστιβάδας», η επιβαρυντική επίπτωση της μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ στο χρέος (περίπου 50 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την περίοδο 2009-2015).
4+1 αναγκαίες παρεμβάσεις για τη διευθέτηση του χρέους
- ΕΠΙΤΟΚΙΑΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ Διασφάλιση του δημοσίου χρέους από τον επιτοκιακό κίνδυνο, καθώς το 69,1% του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης είναι κυμαινόμενου επιτοκίου, με αποτέλεσμα να καθίσταται αναγκαία η ενίσχυση της σταθερότητας (παράλληλα με την περαιτέρω μείωση) των επιτοκίων.
- ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ANFAS-SMPS Δυνατότητα επανένταξης των πόρων από τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης από τα ελληνικά ομόλογα (ANFAs και SMPs), ως έσοδα, στον Κρατικό Προϋπολογισμό.
- ΤΑΜΕΙΑΚA ΔΙΑΘΕΣΙΜA Ολοκλήρωση της δημιουργίας ενιαίου λογαριασμού διαχείρισης ταμειακών διαθεσίμων ώστε αξιοποιηθούν οι για την ενίσχυση της ρευστότητας και της χρηματοδότησης του κράτους.
- ΜΕΙΩΣΗ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ Επανένταξη στη συζήτηση της βιωσιμότητας του ενδεχομένου μείωσης ενός (έστω μικρού) μέρους της ονομαστικής αξίας του χρέους, χωρίς μαξιμαλιστική, αλλά ιδιαίτερα πραγματιστική διάθεση.
- ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Διασύνδεση των μέτρων ελάφρυνσης και εξομάλυνσης του δημοσίου χρέους με το ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι είναι πλέον περιορισμένες οι πιθανότητες να μην επιτευχθεί ο στόχος στο σκέλος των εσόδων κατά τη φετινή χρονιά. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «ακόμη και εάν εισπραχθούν 1,2 δισ. ευρώ λιγότερα το τελευταίο τρίμηνο του 2016, σε σχέση με το 2015, και πάλι επιτυγχάνεται ο ετήσιος στόχος. Αν και στο Δ’ τρίμηνο αναμένεται μια κάμψη του υψηλού ρυθμού αύξησης των εσόδων του εννεαμήνου (9,2%), για να μην επιτευχθεί ο ετήσιος στόχος θα πρέπει στο Δ’ τρίμηνο του 2016 τα έσοδα να μειωθούν περισσότερο από 7,8% έναντι των αντίστοιχων εισπράξεων του 2015. Μια τέτοια εξέλιξη συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες». Αξίζει να σημειωθεί ότι η αισιόδοξη εκτίμηση για την πορεία των φετινών εσόδων γίνεται χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν η θετική πορεία και η υπέρβαση στόχων που καταγράφηκε και τον Οκτώβριο. Αισιοδοξία υπάρχει στην έκθεση και για το σκέλος των δαπανών: «Από τις εξελίξεις του εννεαμήνου σε συνδυασμό με τις ετήσιες εκτιμήσεις, προκύπτει ότι στο Δ’ τρίμηνο του 2016 αναμένεται να κινηθούν στα επίπεδα της αντίστοιχης περιόδου του 2015». Έτσι, η έκθεση καταλήγει στο ότι «τα ετήσια μεγέθη του ΚΠ το πιθανότερο είναι ότι θα διαμορφωθούν σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Προσχεδίου».
Για τους δημοσιονομικούς στόχους του 2017, το Συμβούλιο αναφέρει ότι η επίτευξή τους εξαρτάται «σε σημαντικό βαθμό από μια σειρά προϋποθέσεων και συνθηκών, οι περισσότερες από τις οποίες, προς το παρόν, δεν έχουν διασφαλισθεί». Η έγκαιρη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών και προϋποθέσεων (π.χ. βελτίωση οικονομικού κλίματος, ταχύτατη εκκαθάριση του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών κ.λπ.) θα αυξήσει τις πιθανότητες επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, και αντιστρόφως.
Το Συμβούλιο σχολιάζει αρνητικά το γεγονός ότι η δημοσιονομική προσαρμογή της επόμενης χρονιάς εστιάζει κυρίως στην αύξηση των εσόδων: «Η επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου για το 2017 βασίζεται κατά 80% στην αύξηση των εσόδων και μόνον κατά 20% στη συγκράτηση των δαπανών, σε ένα έτος που η οικονομία θα επανέλθει σε θετικό ρυθμό μεγέθυνσης αλλά και με δεδομένη την αίσθηση της “υπερφορολόγησης” που ενδέχεται να λειτουργήσει ως αντικίνητρο για εργασία και επιχειρηματικότητα».
Δαπάνες
Σχολιάζοντας το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2017, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στέκεται στην πρόβλεψη για αύξηση των δημόσιων δαπανών κατά το 2017, αλλά και «στη μεγάλη υποκατάσταση μη φορολογικών εσόδων και ασφαλιστικών εισφορών με φορολογικά έσοδα». Όπως αναφέρεται, «οι δαπάνες του 2017 θα εμφανίσουν μικρή αύξηση 0,5% και οι πρωτογενείς δαπάνες άνοδο κατά 0,8%».
Απασχόληση
Αμφισβητούνται, εμμέσως πλην σαφώς, και οι προβλέψεις για την τόνωση της απασχόλησης: Η αύξηση της απασχόλησης θα έχει ομολογουμένως θετικές επιδράσεις στην οικονομία, χωρίς όμως να δικαιολογεί πλήρως το ύψος της προβλεπόμενης αύξησης του ΑΕΠ για το 2017 (2,7%). Η πρόσφατη εμπειρία των δύο τελευταίων ετών δείχνει ότι ενώ λαμβάνει χώρα μία παρόμοια ήπια αύξηση της απασχόλησης -της τάξεως του 2%-, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ συνεχίζει επί του παρόντος να κινείται σε χαμηλά (ή και αρνητικά) επίπεδα.
Ληξιπρόθεσμα
Αρνητική εκτιμάται ότι μπορεί να είναι η επίδραση και της συνεχιζόμενης αύξησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών: Η συνεχής διόγκωση των ανείσπρακτων ληξιπρόθεσμων οφειλών των φορολογούμενων κατά το τρέχον έτος υποδηλώνει ότι μια σημαντική ανάκαμψη της κατανάλωσης δεν αποτελεί έναν βέβαιο στόχο. Σε αυτή την επιφυλακτικότητα συντείνει το υφιστάμενο καθεστώτος έλλειψης δυνατοτήτων τραπεζικής χρηματοδότησης για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
