Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Η δυνατότητα των φορολογουμένων, φυσικών και νομικών προσώπων, να καταβάλουν φόρους συνολικού ύψους περίπου 12 δισ. ευρώ μέσα στις τελευταίες 70 ημέρες της χρονιάς, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, ο οποίος έχει ήδη μπει στο «μικροσκόπιο» των θεσμών.
Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τις υπεραποδόσεις που καταγράφονται στα στοιχεία του 9μήνου για να στηρίξει την πρόβλεψή της ότι η χρονιά θα κλείσει με πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από τον στόχο του 0,5%, ωστόσο οι εκπρόσωποι του κουαρτέτου εμφανίζονται επιφυλακτικοί αποδίδοντας τις υπεραποδόσεις του 9μήνου και σε συγκυριακούς λόγους, όπως η «συγκράτηση» των επιστροφών φόρου ή η υπεραπόδοση του ΕΝΦΙΑ κατά τον πρώτο μήνα είσπραξης με τη βοήθεια και του «πλαστικού χρήματος».
Μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου τα φορολογικά έσοδα ξεπερνούσαν κατά 1 δισ. ευρώ τον στόχο του προϋπολογισμού. Το αν αυτό το «μαξιλάρι», που χρησιμοποιείται και ως διαπραγματευτικό όπλο στα χέρια της κυβέρνησης, θα διατηρηθεί έως το τέλος του έτους θα εξαρτηθεί και από τους ακόλουθους παράγοντες:
✔ Ο ΕΝΦΙΑ έκανε τη διαφορά τον Σεπτέμβριο, με τις εισπράξεις να ξεπερνούν το ένα δισ. ευρώ. Έτσι, στο 9μηνο τα έσοδα από τους φόρους στην περιουσία εκτινάχθηκαν στα 2,19 δισ. ευρώ. Ο στόχος για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ήταν 2,299 δισ. ευρώ, δηλαδή 109 εκατ. ευρώ περισσότερα. Το κενό προκύπτει επειδή κατά την οριοθέτηση των στόχων είχε προβλεφθεί ότι η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ θα ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από τον Σεπτέμβριο. Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο για το οικονομικό επιτελείο είναι να υπερκαλυφθεί μέχρι το τέλος του χρόνου ο στόχος για είσπραξη τουλάχιστον 2,65 δισ. ευρώ από τον ΕΝΦΙΑ. Συνολικά έχουν βεβαιωθεί στους φορολογούμενους περί τα 3,17 δισ. ευρώ, οπότε ο συντελεστής εισπραξιμότητας θα πρέπει να ξεπεράσει το 83%, υψηλό ποσοστό για τα ελληνικά δεδομένα. Η υπεραπόδοση του Σεπτεμβρίου ασφαλώς προκάλεσε ευφορία στο οικονομικό επιτελείο, αλλά μένει να φανεί αν θα υπάρξει και συνέχεια. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών γνωρίζουν ότι μεγάλο μέρος από το ένα δισ. ευρώ που εισπράχθηκε μέσα στον Σεπτέμβριο προέκυψε ή από συμψηφισμούς οφειλών από ΕΝΦΙΑ με επιστροφές φόρου ή από πληρωμές με πιστωτική κάρτα. Με τις τελευταίες, εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι έχουν εξοφλήσει ολόκληρο το ποσό του ΕΝΦΙΑ, οπότε δεν θα προσέλθουν στο ταμείο τους επόμενους μήνες για καταβολές.
✔ Οι επιστροφές φόρου διαμορφώθηκαν στο 9μηνο στα 2,149 δισ. ευρώ και για πρώτη φορά από τις αρχές του χρόνου έπεσαν κάτω από τον στόχο του προϋπολογισμού, έστω και οριακά (σ.σ.: ο στόχος έφερνε τις επιστροφές του 9μήνου στα 2,167 δισ. ευρώ με την απόκλιση μέχρι στιγμής να διαμορφώνεται στα 18 εκατ. ευρώ). Γεγονός είναι ότι οι ανάγκες μέχρι το τέλος του έτους για επιστροφές φόρου είναι δυσανάλογα μεγάλες σε σχέση με το σύνολο της χρονιάς. Για το τελευταίο τρίμηνο έχει προϋπολογιστεί να γίνουν επιστροφές 1,101 δισ. ευρώ ή 367 εκατ. ευρώ ανά μήνα, όταν στο 9μηνο ο στόχος των επιστροφών ήταν στα 2,167 δισ. ευρώ ή στα 240 εκατ. ευρώ ανά μήνα. Υπολογίζεται έτσι ότι ο στόχος ανά μήνα για το τελευταίο τρίμηνο είναι κατά 50% υψηλότερος σε σχέση με το 9μηνο. Αν απομονωθούν τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου, προκύπτει ότι το υπουργείο Οικονομικών δεν επέστρεψε τα χρήματα που είχαν προϋπολογιστεί και αυτό ασφαλώς συνέβαλε στο να διατηρηθεί η υπέρβαση του στόχου -σε επίπεδο καθαρών εσόδων τακτικού προϋπολογισμού- στο 1,483 δισ. ευρώ. Ενώ ο στόχος του Σεπτεμβρίου έκανε λόγο για επιστροφές 358 εκατ. ευρώ, τελικώς οι επιστροφές περιορίστηκαν στα 242 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιστροφές φόρου έχουν μπει στο «μικροσκόπιο» των θεσμών καθώς συμπεριλαμβάνονται στις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τους ιδιώτες.
✔ Οι εισπράξεις από τον ΦΠΑ έχουν πάει ικανοποιητικά στο 9μηνο υπερβαίνοντας τον στόχο κατά 318 εκατ. ευρώ. Αν μάλιστα δεν υπήρχε η «τρύπα» από την κατανάλωση των πετρελαιοειδών, η υπέρβαση του στόχου θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Το ζητούμενο για τους επόμενους μήνες είναι βέβαια το αν θα υπάρξουν επιπτώσεις και από την κατανάλωση των καυσίμων, η οποία βαίνει μειούμενη, αλλά και από τη μείωση των συναλλαγών που καταγράφεται αμέσως μετά την καλοκαιρινή περίοδο. Σε πρόβλημα για τον φετινό προϋπολογισμό έχει αρχίσει να εξελίσσεται ο ειδικός φόρος κατανάλωσης (αλλά και ο ΦΠΑ) στα καπνικά προϊόντα, καθώς μετά την αποθεματοποίηση του Μαΐου και του Ιουνίου που έφερε υπερεισπράξεις, στους επόμενους μήνες παρατηρήθηκε τρύπα στα έσοδα, κάτι που φαίνεται να συνεχίζεται (περίπου 86 εκατ. ευρώ ήταν το άνοιγμα μόνο τον Σεπτέμβριο).
✔ Ισχυρό στήριγμα για τον φετινό προϋπολογισμό έχει αποτελέσει ο φόρος των επιχειρήσεων καθώς ήδη οι εισπράξεις έχουν ξεπεράσει κατά 346 εκατ. ευρώ τον στόχο. Αντίθετα, στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων οι εισπράξεις είναι οριακά πάνω από τον στόχο, παρά τα νέα μέτρα που ελήφθησαν τον Μάιο (αύξηση παρακράτησης φόρου και εισφοράς αλληλεγγύης). Τον Νοέμβριο θα υπάρξει άλλο ένα κρίσιμο τεστ για τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων με την καταβολή της 3ης δόσης, ύψους ενός δισ. ευρώ.
Υψηλότερα κατά 2 δισ. τα ακαθάριστα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τους ιδιώτες
Στα 8,045 δισ. ευρώ ανεβάζουν οι θεσμοί τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Δημοσίου προς τους ιδιώτες για τον μήνα Σεπτέμβριο, όπως προκύπτει από το επίσημο έγγραφο που διαβίβασαν στο Euro Working Group προκειμένου να αποδεσμευτεί η υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης.
Το ποσό αυτό, το οποίο αποτυπώνει την κατάσταση στο τέλος Σεπτεμβρίου, είναι κατά τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ μεγαλύτερο σε σχέση με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που εμφανίζει το υπουργείο Οικονομικών μέσα από τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης. Η διαφορά αυτή οφείλεται στο ότι ο ESM υπολογίζει και τα ακαθάριστα χρέη του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, είτε προέρχονται από επιστροφές φόρου είτε από υποχρεώσεις απονομής σύνταξης, προς άτομα που έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης, αλλά δεν έχει εκδοθεί.
Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του Αυγούστου, για τα οποία είναι εφικτή και η άμεση σύγκριση:
1. Με βάση τα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου έφταναν στο τέλος Αυγούστου στα 4,921 δισ. ευρώ ή στα 6,262 δισ. ευρώ αν προστεθούν και οι επιστροφές φόρου σε εκκρεμότητα.
2. Με βάση τα στοιχεία των θεσμών, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών φόρων, έφταναν στα 8,439 δισ. ευρώ τον Αύγουστο.
Για πρώτη φορά σε επίσημο έγγραφο των θεσμών συμπεριλαμβάνονται στις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου και οι οφειλές που προκύπτουν από συντάξεις οι οποίες δεν έχουν ακόμη απονεμηθεί ή υπολογιστεί. Πρόκειται για το γνωστό πρόβλημα με τις εκκρεμείς συνταξιοδοτήσεις ακόμη και για χρονικό διάστημα άνω των 2 ετών σε ορισμένα ταμεία. Για να προκύψει το ποσό των 8,045 δισ. ευρώ, οι θεσμοί προσθέτουν τα ακόλουθα ποσά:
1. Τις ληξιπρόθεσμες οφειλές φορέων της Γενικής Κυβέρνησης οι οποίες στο τέλος Σεπτεμβρίου ανέρχονταν στα 3,615 δισ. ευρώ (από 3,907 δισ. ευρώ τον Αύγουστο και 5,039 δισ. ευρώ τον Ιούνιο).
2. Τις επιστροφές φόρου που δεν έχουν ακόμη καταβληθεί στους δικαιούχους και οι οποίες αυξήθηκαν τον Σεπτέμβριο έναντι του Αυγούστου, από το 1,341 δισ. ευρώ στο 1,439 δισ. ευρώ.
3. Τις επιστροφές φόρου οι οποίες βρίσκονται υπό επεξεργασία. Αυτό το κονδύλι, το εκτιμούν στο 1,4521 δισ. ευρώ έναντι 1,439 δισ. ευρώ που ήταν τον Ιούνιο, αλλά και στο τέλος Αυγούστου.
4. Τις συντάξεις στους νέους συνταξιούχους που δεν έχουν ακόμη καταβληθεί και οι οποίες υπολογίζονται σε 1,412 δισ. ευρώ.
