Εθνικό Πάρκο, με την ονομασία «Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού, κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων» χαρακτηρίζεται η προστατευόμενη περιοχή των λιμνοθαλασσών, των ποτάμιων περιοχών του νότιου τμήματος του Ν. Αιτωλοακαρνανίας (Αχελώος-Εύηνος) και του νησιωτικού συμπλέγματος των Βόρειων & Νότιων Εχινάδων του Ν. Κεφαλληνίας, με Κοινή Υπουργική Απόφαση που υπέγραψε ο Υπουργός ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κ. Γιώργος Σουφλιάς και προωθήθηκε στα συναρμόδια Υπουργεία Ανάπτυξης, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και Εμπορικής Ναυτιλίας.
Η περιοχή αποτελεί βιότοπο προστατευόμενων, σπάνιων και απειλούμενων ειδών πανίδας και χλωρίδας, με βάση την εθνική νομοθεσία, το ευρωπαϊκό δίκαιο και διεθνείς συμβάσεις που έχουν κυρωθεί από την Ελλάδα. Μάλιστα, από το 1975 έχει ανακηρυχθεί σε Υγροβιότοπο Διεθνούς Σημασίας, αποτελεί Ειδικά Προστατευόμενη Περιοχή (SPA), σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 79/409/ΕΟΚ και έχει καταχωρηθεί στον Εθνικό Κατάλογο περιοχών του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου NATURA 2000, σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ.
Ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως Εθνικού Πάρκου έγινε με βάση Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (Ε.Π.Μ) που συντάχθηκε από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Με βάση τη μελέτη αυτή, στην περιοχή παρατηρήθηκαν 259 είδη πουλιών, 26 θηλαστικών, 32 αμφίβιων και ερπετών, 40 είδη ιχθυοπανίδας, 31 ενδημικά ή/και σπάνια φυτικά είδη.
Οσον αφορά τις ζώνες βλάστησης και τους τύπους οικοτόπων, εντοπίζονται δρυοδάση, θαμνώνες, παραποτάμια βλάστηση, ποτάμιο υδάτινο οικοσύστημα, αμμοθινική-αλοφυτική και μικτή βλάστηση, καλαμώνες , λασποτόπια, λιμνοθάλασσα, θάλασσα και αλυκές.
Ομως, στην περιοχή αναπτύσσεται έντονη δραστηριότητα και δημιουργείται, έτσι, ένα εκτεταμένο ανθρωπογενές περιβάλλον, που εκφράζεται με χρήσεις γης και παραγωγικές δραστηριότητες, αλλά και «οικιστικές συγκεντρώσεις», κυρίως καταπατήσεις δημόσιων εκτάσεων και παραγωγή αλατιού στις αλυκές, που έχουν προκαλέσει μη αναστρέψιμες βλάβες και λοιπές αλλοιώσεις.
Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση:
- Οριοθετείται η προστατευόμενη περιοχή, που χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο. Η περιοχή αφορά το υγροτοπικό σύμπλεγμα των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Κλείσοβας-Αιτωλικού και ευρύτερης περιοχής στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας), καθώς και το νησιωτικό οικοσύστημα των Βόρειων και Νότιων Εχινάδων του Νομού Κεφαλληνίας (Περιφέρεια Ιονίων Νήσων). Το χερσαίο σύμπλεγμα συμπεριλαμβάνει το Δέλτα Αχελώου (εκβολές-τμήμα του ποταμού) και τις εκβολές του Ευήνου.
- Εντός του Εθνικού Πάρκου χαρακτηρίζονται εκτάσεις ως Ζώνες Απόλυτης Προστασίας (Α.Π) και Ζώνες Προστασίας της Φύσης (Π.Φ).
- Χαρακτηρίζονται ως Περιφερειακές Περιοχές, οι περιοχές που βρίσκονται εκτός των ορίων των εγκεκριμένων Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων κι εκτός των ορίων των οριοθετημένων οικισμών κάτω των 2000 κατοίκων (σύμφωνα με το από 24.4.1985 ΠΔ ΦΕΚ 181Δ/85, όπως ισχύει) των Δήμων Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Οινιαδών, Χάλκειας, Αγγελόκαστρου, Αγρινίου, Αρακύνθου, Στράτου, Αστακού, Θεστιέων, Νεάπολης, Πυλλήνης, Θέρμου, Ναυπάκτου και Μακρύνειας. Ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται ως Περιφερειακή Ζώνη η θαλάσσια περιοχή που περιβάλλει τις Εχινάδες Νήσους.
- Ορίζονται οι χρήσεις και δραστηριότητες, καθώς και τα μέτρα, οι όροι και οι περιορισμοί προστασίας και διαχείρισης στις παραπάνω Ζώνες.
Συγκεκριμένα, στις Ζώνες Απόλυτης Προστασίας επιτρέπονται:
- οι επιστημονικές έρευνες,
- η παρακολούθηση του οικοσυστήματος και της φύσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας του Φορέα Διαχείρισης,
- η εκτέλεση εργασιών για τη διατήρηση, προστασία και βελτίωση των οικοσυστημάτων,
- η πρόσβαση ατόμων για τη φύλαξη-επόπτευση της περιοχής και για την εκτέλεση των επιτρεπόμενων χρήσεων κατόπιν αδείας από το Φορέα Διαχείρισης,
- η συντήρηση και αναστύλωση ναών, μοναστηριών και αρχαιολογικά προστατευτέων αντικειμένων.
- Επιπλέον, επιβάλλεται η κατεδάφιση των παράνομων κατασκευών. Η μεταφορά των προιόντων κατεδάφισης, η διάθεση και η διαχείριση των υλικών που προκύπτουν διέπονται από τις διατάξεις της ΚΥΑ για τον «Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων». Στις Ζώνες Προστασίας της Φύσης επιτρέπονται:
- η παρατήρηση της φύσης και οι επιστημονικές έρευνες,
- η εκτέλεση των αναγκαίων έργων που αποσκοπούν στη διαχείριση, συντήρηση και λειτουργία επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων και εγκαταστάσεων, καθώς και στην αποκατάσταση και βελτίωση των χαρακτηριστικών των οικοσυστημάτων, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τη φύλαξη-συντήρηση των υφιστάμενων υποδομών,
- η εκτέλεση έργων διαχείρισης υδάτινων πόρων,
- η ήπια αναψυχή και οι οικοτουριστικές δραστηριότητες,
- η εγκατάσταση μόνιμης ελαφριάς υποδομής, που εξυπηρετεί την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την οικολογική ευαισθητοποίηση του κοινού.
- Δραστηριότητες καθαρισμού και διευθετήσεων (τάφροι, αυλάκια κλπ) επιτρέπονται εκτός αναπαραγωγικής περιόδου της ορνιθοπανίδας (από Αύγουστο μέχρι και Μάρτιο).
Μέχρι τη λειτουργία Φορέα Διαχείρισης, αρμόδιες για την τήρηση και εφαρμογή των όρων της παρούσας απόφασης είναι οι Υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ και οι Κεντρικές Υπηρεσίες των συναρμόδιων Υπουργείων, της Περιφέρειας και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.
