Της Λέττας Καλαμαρά
Τις πρωτοβουλίες προστασίας του περιβάλλοντος, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Ν.998/1979 που θεσμοθέτησε την αποκατάσταση θιγμένων δασικών εκτάσεων από την εξόρυξη μέχρι τώρα παρουσίασε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων κ. Αθανάσιος Κεφάλας, στο πλαίσιο του απολογισμού των συγκεκριμένων έργων.
Σύμφωνα με τον κ.Κεφάλα, οι εταιρείες μέλη του Συνδέσμου έχουν αποκαταστήσει πλήρως 62.000 στρέμματα. Από το 2007 έως σήμερα, έχουν φυτευτεί 3.000.000 περίπου δενδρύλλια και θάμνοι. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, ξοδεύτηκαν για αποκαταστάσεις τοπίου, συντήρηση και μέριμνα αποκατεστημένων χώρων περίπου 80 εκατομμύρια ευρώ.
Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, ο οποίος αριθμεί 30 μέλη και περιλαμβάνει τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας της χώρας, δημοσιεύει κάθε χρόνο τους «Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης» της δραστηριότητάς του. Οι δείκτες που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον, (κατανάλωση ενέργειας, διαχείριση υδάτινων πόρων, διαχείριση απορριμμάτων και επικίνδυνων ουσιών) καθώς και αυτοί που αφορούν τους εργαζόμενους και την κοινωνία (απασχόληση, επιμόρφωση εργαζομένων, επιδόσεις υγιεινής και ασφάλειας, ανοιχτές εκδηλώσεις,επισκέψεις, εκπαίδευση σπουδαστών διατιθέμενοι πόροι κλπ) απεικονίζουν τις επιδόσεις της υπεύθυνης λειτουργίας των εταιρειών - μελών του.
Όπως τόνισε ο κ. Κεφάλας, τα μέλη του ΣΜΕ υιοθετώντας επίσης από το 2006 τον «Κώδικα Αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης» έχουν υλοποιήσει έργα και δράσεις που επεκτείνονται και πέρα από τις απαιτήσεις του νόμου. Άλλωστε, η υπεύθυνη περιβαλλοντική διαχείριση αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη βιωσιμότητα της εξορυκτικής δραστηριότητας αλλά και πεδίο ανάπτυξης καινοτόμων δράσεων και πρακτικών.
Ορισμένα χαρακτηριστικά τέτοια παραδείγματα είναι:
- Η λειτουργία φυτωρίων, τα οποία εκτός από την παραγωγή και προετοιμασία σπόρων και φυτών καταλλήλων για την αποκατάσταση του τοπίου λειτουργούν και ως «εργαστήρια» έρευνας κατάλληλων επιστημονικών μεθόδων για την ανάπτυξη τεχνογνωσίας στην αναπαραγωγή ντόπιων και σπάνιων φυτών.
- Η τεχνητή παλαίωση βράχων σε περιοχές απότομων εκσκαφών σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
- Η μετατροπή καταλοίπων βωξίτη σε αξιοποιήσιμες πρώτες ύλες και προϊόντα για παραγωγή χυτοσιδήρου και πετροβάμβακα
Πέρα από τα παραπάνω, σε ορισμένες περιοχές περιβαλλοντικής διαχείρισης στις οποίες τα μέλη του Συνδέσμου δραστηριοποιούνται ενεργά και καινοτομούν, ακολουθούνται επιπλέον δράσεις:
- Εξοικονόμηση ενέργειας: ελαχιστοποίηση χρήσης ενέργειας (μέσω αντικατάστασης με άλλες μορφές ενέργειας πχ φυσική ξήρανση).
- Διαχείριση αποβλήτων: μείωση και διαχείριση στείρων, μετατροπή σε εκμεταλλεύσιμα προϊόντα.
- Βέλτιστη διαχείριση νερού: εξοικονόμηση νερού, συλλογή και χρήση όμβριων υδάτων,
- Επαναχρησιμοποίηση/νέες χρήσεις γης: διαμόρφωση εξοφλημένης στοάς υπόγειας εκμετάλλευσης βωξίτη σε επισκέψιμο, εκπαιδευτικό μεταλλευτικό πάρκο, μετατροπή παλαιού ορυχείου περλίτη σε αμπελώνα, κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου και δασοπονικού πάρκου σε πρώην λιγνιτικά κέντρα, διαμόρφωση αγροτικών περιοχών σε εξοφλημένα λιγνιτωρυχεία και παραχώρηση των σε αγρότες.
Στο πλαίσιο αυτό σύμφωνα με τον κ. Κεφάλα, πρέπει να ξεπεραστεί η δυσπιστία ορισμένων τμημάτων της κοινωνίας όσον αφορά στην τήρηση των εκάστοτε ισχυόντων περιβαλλοντικών όρων. Με την ισχυροποίηση των υπηρεσιών ελέγχου των περιβαλλοντικών επιδόσεων και την αυξημένη διαφάνεια της λειτουργίας του συστήματος έγκρισης και ελέγχου των περιβαλλοντικών όρων αναμένεται να βελτιωθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στην υπεύθυνη λειτουργία της εξορυκτικής βιομηχανίας και να διασφαλισθεί η απρόσκοπτη ανάπτυξη της προς όφελος της περιφερειακής και Εθνικής Οικονομίας μας.
«Η εξορυκτική βιομηχανία ικανοποιεί ζωτικές οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες, όμως από την φύση της προκαλεί αλλαγές στο περιβάλλον των περιοχών που φιλοξενούν τα κοιτάσματα των ορυκτών πρώτων υλών. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ο αντίκτυπος αυτός είναι στο μεγαλύτερο βαθμό οπτικός λόγω δημιουργίας νέων δρόμων, εκσκαφών κλπ αλλά και του μετασχηματισμού του τοπίου κυρίως από την απόθεση στείρων υλικών. Οι αλλαγές στο φυσικό τοπίο και τα οικοσυστήματα και πως αυτές προσλαμβάνονται από το ευρύ κοινό είναι μία μεγάλη πρόκληση για την εξασφάλιση της αποδοχής της εξορυκτικής βιομηχανίας από τις τοπικές κοινωνίες», ανέφερε ο κ. Κεφαλάς.
Συμπλήρωσε λέγοντας πως «για τη μεταλλευτική δραστηριότητα ευρύτερα – αλλά και για τα μέλη του ΣΜΕ ειδικότερα – η ορθολογική περιβαλλοντική διαχείριση πέρα από σοβαρή κανονιστική υποχρέωση αποτελεί πεδίο καινοτομίας και υπεύθυνης λειτουργίας. Στην αποκατάσταση του τοπίου ο στόχος είναι η δημιουργία τέτοιων συνθηκών μετά την ολοκλήρωση της εξόρυξης που να επιτρέπουν την κατά προσέγγιση επανεγκατάσταση των προϋπαρχόντων φυτικών και ζωϊκών οργανισμών στο άμεσο ή απώτερο μέλλον ή και στη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών που να επιτρέπουν νέες επιθυμητές χρήσεις στην περιοχή. Το κανονιστικό πλαίσιο που εφαρμόζεται στην Ελλάδα απορρέει από την εξειδίκευση και προσαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο και εστιάζεται στην πρόληψη, στην ενσωμάτωση της αποκατάστασης του τοπίου στο σχεδιασμό του έργου και στην διασφάλιση της υλοποίησης των περιβαλλοντικών δράσεων που απορρέουν από την αδειοδότηση του έργου».
