Από την έντυπη έκδοση
Της Άννας Δόγα
[email protected]
Toν δρόμο στη νέα γενιά στελεχών ανοίγει ο Μιχάλης Σάλλας, αποχωρώντας από το τιμόνι της Τράπεζας Πειραιώς, του ομίλου που δημιούργησε κυριολεκτικά από το μηδέν και σε 25 χρόνια έφτασε στην πρώτη θέση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Ο κ. Σάλλας υλοποίησε χθες την απόφαση που είχε λάβει και είχε δημοσιοποιήσει σε Τράπεζα της Ελλάδος και Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις αρχές του 2016 μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης από το ΤΧΣ.
Η πρωτοβουλία του Μιχάλη Σάλλα, ο οποίος διατηρεί τη θέση του επίτιμου προέδρου, ξάφνιασε την τραπεζική αγορά, παρότι ο πρόεδρος της Πειραιώς την είχε δρομολογήσει, καθώς το πρόσωπό του σηματοδοτεί μια ολόκληρη εποχή: Πρωτοστάτησε στην ανάπτυξη της τραπεζικής αγοράς με σειρά εξαγορών την περίοδο 1990-2010, ενώ την περίοδο της κρίσης πήρε γενναίες πρωτοβουλίες που συνέβαλαν στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και ενίσχυσαν την Τράπεζα Πειραιώς, που έφτασε σε ενεργητικό της τάξης των 90 δισ. ευρώ και το 30% σε μερίδιο αγοράς, από 0,1% το 1991 και ενεργητικό μόλις 200 εκατ. ευρώ. Η τράπεζα απασχολεί σήμερα 19.000 εργαζόμενους από 200 που είχε 25 χρόνια πριν.
Σε προσωπικό επίπεδο κλείνει ένας αποδοτικός κύκλος 25 ετών για τον δημιουργό και πρόεδρο της τράπεζας, ο οποίος θεωρεί ότι είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή να ανοίξει ο ίδιος τον δρόμο για νέους ανθρώπους στη διοικητική κορυφή, στο πλαίσιο της επικείμενης αναδιάρθρωσης της Πειραιώς μπροστά στις καινούργιες προκλήσεις της νέας εποχής.
Ίδια στρατηγική
Η στρατηγική της Πειραιώς θα παραμείνει η ίδια, καθώς έχει ήδη επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η τράπεζα βρίσκεται στη σωστή τροχιά ώστε να περάσει στην κερδοφορία στο τέλος του τρέχοντος οικονομικού έτους,
Σύμφωνα δε με τον κ. Σάλλα, βρίσκεται σε καλή θέση για να συνεχίσει ανεμπόδιστα και με απόλυτη ασφάλεια την πορεία της.
Με ομόφωνη απόφαση του διοικητικού συμβουλίου ο κ. Σάλλας ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος, ενώ το δ.σ. εξέλεξε την καθηγήτρια Χαρίκλεια Απαλαγάκη ως προσωρινή πρόεδρο μέχρι την ανάδειξη νέου προέδρου του διοικητικού συμβουλίου. Επόμενα βήματα είναι η εκλογή προέδρου, αλλά και διευθύνοντος συμβούλου, καθώς σήμερα εκτελεί καθήκοντα προσωρινού CEO ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος Γιώργος Πουλόπουλος.
Η απόφαση αποχώρησης
Στο κείμενο της παραίτησής του, το οποίο διάβασε ο ίδιος στα μέλη του δ.σ., ο κ. Σάλλας αναφέρθηκε στην απόφαση αποχώρησης, αλλά και στην παρακαταθήκη που αφήνει στην τράπεζα, συμπληρώνοντας έναν κύκλο 25 χρόνων ως πρόεδρος της τράπεζας και 30 χρόνια στη δημιουργία και διοίκηση τραπεζικών και άλλων χρηματοοικονομικών εταιρειών.
«Στα 25 αυτά χρόνια της Τράπεζας Πειραιώς πραγματοποιήθηκε ένα εξαιρετικό έργο. Ξεκινώντας τον Δεκέμβριο του 1991 με 200 άτομα προσωπικό και μερίδιο μόλις 0,1% της ελληνικής τραπεζικής αγοράς, δημιουργήσαμε μια σημαντική σε μέγεθος τράπεζα, με πάνω από 20.000 προσωπικό και μερίδιο αγοράς κοντά στο 30%.
Είχαμε καθοριστικό ρόλο στην αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος, αναπτύξαμε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, στηρίξαμε την επιχειρηματική κοινότητα και συμβάλαμε στην οικονομική πρόοδο.
Η ηλεκτρονική τραπεζική, το green banking, η συμβολαιακή γεωργία είναι μόνο κάποια απ’ αυτά.
Το δ.σ. εξέλεξε την καθηγήτρια Χαρίκλεια Απαλαγάκη ως προσωρινή πρόεδρο, μέχρι την ανάδειξη νέου προέδρου του διοικητικού συμβουλίου. Επόμενα βήματα είναι η εκλογή προέδρου αλλά και διευθύνοντος συμβούλου, καθώς σήμερα εκτελεί καθήκοντα προσωρινού CEO ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος Γιώργος Πουλόπουλος.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι μετά και την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση διαμορφώνεται για το τραπεζικό σύστημα, ασφαλώς και για την Τράπεζα Πειραιώς, ένα νέο εταιρικό και οικονομικό περιβάλλον. Στο νέο αυτό περιβάλλον χρειάζεται η πείρα των παλαιών στελεχών, αλλά κυρίως οι δυνάμεις των νέων ανθρώπων, των νέων managers, οι οποίοι θα επωμιστούν το βάρος να οδηγήσουν την τράπεζα στη νέα εποχή.
Έχοντας σταθμίσει τα νέα δεδομένα, ενημέρωσα ήδη από τις αρχές του 2016 τους αρμόδιους θεσμούς ότι πρόθεσή μου ήταν να μη συμμετέχω στο νέο οργανωτικό σχήμα του ομίλου.
Δεν μπορούσα, ωστόσο, να υλοποιήσω νωρίτερα την απόφασή μου, καθώς το Δ.Σ. της τράπεζας ήταν υπό αξιολόγηση και επιλογή των international experts.
Σήμερα, μετά και την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης του HFSF και της επιλογής του μεγαλύτερου μέρους των μελών του δ.σ., αποφάσισα να πραγματοποιήσω την απόφασή μου και να αποχωρήσω από το Δ.Σ. της τράπεζας» σημείωσε ο κ. Σάλλας.
Πώς κέρδισε τον τίτλο του στρατηγού
Ο 66χρονος Μιχάλης Σάλλας ταύτισε την επαγγελματική του πορεία με την πορεία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, το οποίο μέσα σε 25 χρόνια πέρασε από τη ραγδαία άνθηση στη δίνη της κρίσης και στη συνέχεια στη σταθερότητα και την επόμενη μέρα.
Μετρ των εξαγορών, ο κ. Σάλλας επιβεβαίωσε τον τίτλο του «στρατηγού» που του αποδίδεται όταν τόλμησε να προχωρήσει σε επτά απορροφήσεις τραπεζών από το 2013 έως το 2015, ενδυναμώνοντας τον συστημικό ρόλο της τράπεζας και συμβάλλοντας την κρίσιμη εκείνη περίοδο στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Τον Δεκέμβριο του 1991, επικεφαλής ομάδας σημαντικών Ελλήνων επιχειρηματιών, προχώρησε στην εξαγορά της μικρής Τράπεζας Πειραιώς από το δημόσιο τομέα. Ακολούθησε τα αμέσως επόμενα χρόνια η δημιουργία ενός ομίλου με την ίδρυση θυγατρικών και η απορρόφηση της Chase Manhattan Bank, της Τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης, της Credit Lyonnais Hellas, της Xiosbank και της National Westminster στην Ελλάδα.
Στα ορόσημα της Πειραιώς εκείνη την εποχή περιλαμβάνεται η ανάληψη από την τράπεζα της εκμετάλλευσης του Μεγάρου του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και η δημιουργία της winbank, της πρώτης ολοκληρωμένης ηλεκτρονικής τραπεζικής πλατφόρμας στην Ελλάδα, ενώ το 2001 εξαγοράστηκε η ETBAbank. Η περίοδος 2004-2008 χαρακτηρίστηκε από την ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας, με εξαγορές τραπεζών στη Νέα Υόρκη, τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Αίγυπτο, την Ουκρανία, την Κύπρο. Εν μέσω κρίσης, η Πειραιώς πραγματοποίησε το 2011 αύξηση κεφαλαίου 800 εκατ. ευρώ και το 2012 απέκτησε το υγιές κομμάτι της Αγροτικής Τράπεζας και την Geniki.
Το 2013 αποκτήθηκαν οι τρεις κυπριακές τράπεζες και η Millennium Bank, ενώ έγινε αύξηση κεφαλαίου 8,4 δισ. ευρώ και ακολούθησε νέα αύξηση 1,75 δισ. ευρώ το 2014. Το 2015 η τράπεζα απέκτησε το υγιές κομμάτι της Πανελλήνιας Τράπεζας. Η Τράπεζα Πειραιώς συμπλήρωσε φέτος 100 χρόνια ζωής και έχει ισχυρή παρουσία στην κοινωνία και τον πολιτισμό με έντονη δραστηριότητα, όπως μέσω του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) που υποστηρίζει τη διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας με έμφαση στη βιοτεχνική και βιομηχανική τεχνολογία, και προωθεί τη σύνδεση του πολιτισμού με το περιβάλλον.
Η διαδρομή
Πολυσχιδής προσωπικότητα, ο Μιχάλης Σάλλας έχει έντονο πολιτικό αισθητήριο, με το ενδιαφέρον του για την πολιτική να ξεκινά κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στην Αθήνα, όταν πήρε μέρος στην αντίσταση κατά της χούντας, συνελήφθη από την Ασφάλεια και φυλακίστηκε.
Το 1974, σε ηλικία 24 ετών, ήταν ένα από τα 149 άτομα που πήραν πρόσκληση από τον Ανδρέα Παπανδρέου για να παραστούν στην εκδήλωση για την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, που έμεινε στην ιστορία ως Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη.
Ο Μ. Σάλλας γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1950. Σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Στη συνέχεια, εργάστηκε ως επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Διεθνούς Συγκριτικής Στατιστικής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης. Από το 1983 έως το 1997 ήταν καθηγητής της Οικονομετρίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Από το 1984 έως το 1991 είχε ενεργό ρόλο στις διαδικασίες απελευθέρωσης, εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της ελληνικής αγοράς και ειδικότερα του χρηματοπιστωτικού τομέα, από διάφορες θέσεις.
Διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου Εμπορίου, διοικητής της ΕΤΒΑ, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και πρόεδρος της πρώτης Επιτροπής Εκσυγχρονισμού του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος, καθώς και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών τα έτη 1987-1988 και 1998-2007.
Στελέχη της αγοράς αναλύουν τις εξελίξεις στα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα
Με τον πιο εμβληματικό τρόπο φαίνεται να υλοποιείται το πέρασμα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος σε μια νέα εποχή. Η παραίτηση του Μιχάλη Σάλλα, ο οποίος «αναγνώρισε» το νέο περιβάλλον και είδε την ανάγκη να αναδειχθούν νέοι μάνατζερ, είναι χαρακτηριστική ως εξέλιξη που ανοίγει τον δρόμο για επόμενα βήματα στο τραπεζικό σύστημα.
Θεσμικοί παράγοντες κάνουν λόγο για μια γενναία απόφαση που βοηθά την τράπεζα και για ανάγκη να «δεθεί» το παλαιό και έμπειρο με το νέο και δυναμικό στις τράπεζες, κάτι που και ο ίδιος ο κ. Σάλλας ανέφερε, απευθυνόμενος στα στελέχη της Πειραιώς. Οι ίδιοι παράγοντες επισημαίνουν ότι προωθείται η επόμενη γενιά Ελλήνων, τραπεζικών στελεχών, οι οποίοι αξιολογούνται από τον SSM για τις τράπεζες και το ΤΧΣ.
Αυτή είναι η μια ανάγνωση του περιβάλλοντος που διαμορφώνεται, αλλά ισχύει και μια άλλη ανάγνωση, ότι ο SSM αποκτά ισχυρότερη παρέμβαση στις ελληνικές τράπεζες, θέτοντας όρους για το μάνατζμεντ και τη λειτουργία του κλάδου.
Πρόκειται για ένα υπό διαμόρφωση τοπίο στο οποίο τα πιστωτικά ιδρύματα καλούνται να επικεντρωθούν κυρίως στο πρόβλημα των NPLs, με ριζικό τρόπο και σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ακόμη και με «αίμα», προκειμένου να πετύχουν στόχους και αξιολογήσεις που θα εφαρμόζονται με αυστηρότητα. Ο SSM κινείται για να επιβάλει δομές και αλλαγή προσώπων στο ίδιο αυτό πλαίσιο, θεωρώντας ότι οι μέχρι τώρα κινήσεις διαχείρισης δεν ήταν αποτελεσματικές.
Η προσαρμογή
Η προσαρμογή των διοικητικών συμβουλίων μέχρι τον Σεπτέμβριο έχει αυτή τη λογική, της τοποθέτησης νέων μελών, κυρίως ξένων, αφού οι τυπικές «προδιαγραφές» τείνουν προς αυτή την κατεύθυνση, στερώντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε επιχειρηματικούς παράγοντες, ακόμη και σε έμπειρα τραπεζικά στελέχη που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του εξαιρετικά αυστηρού νόμου.
Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στην Τράπεζα Πειραιώς, κύκλοι της αντιπροεδρίας της κυβέρνησης επισημαίνουν ότι ο κ. Σάλλας είχε από καιρό ενημερώσει για την πρόθεσή του να αποχωρήσει από το διοικητικό συμβούλιο σε χρόνο που οι συνθήκες θα ήταν ώριμες και ο ίδιος θα έκρινε ως ενδεδειγμένο. Για την κυβέρνηση πρωτεύον ήταν και είναι η Τράπεζα Πειραιώς να έχει μια ισχυρή διοίκηση που να λειτουργεί με βασικό κριτήριο τα συμφέροντα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, μετά τη δίνη της κρίσης και τριών ανακεφαλαιοποιήσεων, το τραπεζικό σύστημα μετασχηματίστηκε από πλευράς λειτουργιών και δομής, όπως και μετοχικής σύνθεσης, και πλέον ήρθε η ώρα των αλλαγών σε επίπεδο προσώπων υπό την πίεση θεσμών και SSM.
Δυσπιστία των θεσμών
Παραγνωρίζοντας ότι, με τα όποια λάθη έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες ραγδαίας ανόδου και εξίσου ραγδαίας πτώσης, το τραπεζικό σύστημα διατηρήθηκε ισχυρό και διασφαλίστηκε η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η πλευρά των θεσμών, κυρίως, διατηρεί μια μάλλον προσβλητική, ειδικά αφού είναι συνολική για τον κλάδο, δυσπιστία έναντι των τραπεζιτών, συντηρούμενη και από μέρος της κυβέρνησης. Το νομοθετικό πλαίσιο που ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2015 έθεσε όρους που οδηγούν σε αντικατάσταση τουλάχιστον των δύο τρίτων στα δ.σ. και τις επιτροπές των τραπεζών και η όψιμη αντίδραση της κυβέρνησης δεν μπορεί να αλλάξει πλέον τις εξελίξεις που οδηγούν σε αλλαγές, μεταξύ των οποίων και η αντικατάσταση της Λούκας Κατσέλη από τη θέση της προέδρου της Εθνικής Τράπεζας.
Οι πιέσεις
Η αποχώρηση του Μιχάλη Σάλλα δεν σχετίζεται με την αξιολόγηση των διοικήσεων στο πλαίσιο του νόμου, αφού ήταν επιτυχής για το πρόσωπό του. Η Τράπεζα Πειραιώς, όμως, βίωσε και μια άλλη πραγματικότητα του νέου περιβάλλοντος, αυτή της παρέμβασης μετόχων στα διοικητικά της και του lobbying που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν οι μεγαλοεπενδυτές σε θεσμικά κέντρα. Οι παρεμβάσεις του μεγαλομετόχου John Paulson ήταν έντονες τους τελευταίους μήνες μετά την αύξηση κεφαλαίου και την απομάκρυνση του Άνθιμου Θωμόπουλου από τη θέση του CEO. Ο επενδυτής άσκησε πιέσεις εντός και εκτός Ελλάδας προκειμένου να έχει καίριο λόγο στην επιλογή νέου CEO, μπλοκάροντας την επιλογή του Χρήστου Παπαδόπουλου μέσω του SSM.
Τραπεζικά στελέχη αποδίδουν τις κινήσεις Paulson σε μια προσπάθεια να επιβληθεί μια στρατηγική πιο δραστικής αντιμετώπισης των NPLs από την τράπεζα που ελέγχει το ένα τρίτο των επιχειρηματικών δανείων. Τα «κόκκινα» δάνεια παρουσιάζουν μια τεράστια ευκαιρία αποδόσεων, ειδικά αν αντιμετωπιστούν από τις τράπεζες «χωρίς να παίρνουν ομήρους», σημειώνουν τα ίδια στελέχη. Μέχρι σήμερα, η πράγματι μικρή επιτυχία στη διαχείριση των ΝPls αποδίδεται και στη διστακτικότητα των διοικήσεων να τραβήξουν το χαλί από επιχειρηματίες που απειλούσαν με ξαφνικά λουκέτα, χωρίς να παραγνωρίζονται αστοχίες από πλευράς των τραπεζών. Το επόμενο στάδιο για τον κλάδο είναι η ριζική αποκλιμάκωση των «κόκκινων» δανείων, κατά 41 δισ. ευρώ σε δυόμισι χρόνια, υπό την πίεση θεσμών, SSM, αλλά και επενδυτών που αναζητούν αποδόσεις.
Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στην Τράπεζα Πειραιώς, κύκλοι της αντιπροεδρίας της κυβέρνησης επισημαίνουν ότι ο κ. Σάλλας είχε από καιρό ενημερώσει για την πρόθεσή του να αποχωρήσει από το διοικητικό συμβούλιο σε χρόνο που οι συνθήκες θα ήταν ώριμες και ο ίδιος θα έκρινε ως ενδεδειγμένο. Για την κυβέρνηση πρωτεύον ήταν και είναι η Τράπεζα Πειραιώς να έχει μια ισχυρή διοίκηση, που να λειτουργεί με βασικό κριτήριο τα συμφέροντα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
