Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Η αλλαγή του ισχύοντος νόμου που διέπει τις ομαδικές απολύσεις και κυρίως ο παρεμβατικός ρόλος της κρατικής διοίκησης (υπουργείο Εργασίας) που προβλέπεται από το θεσμικό πλαίσιο, για την τελική έγκριση ή απόρριψη των ομαδικών απολύσεων, αποτελεί το θέμα για το οποίο έχουν γίνει μέσα στο καλοκαίρι που διανύουμε οι πιο ηχηρές παρεμβάσεις και υποδείξεις από διάφορες πλευρές.
Πέρασαν ήδη 40 ημέρες από την εισήγηση-«βόμβα» του γενικού εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ο οποίος έκρινε «ως ασύμβατη με το κοινοτικό δίκαιο τη δυνατότητα που αναγνωρίζει η ελληνική νομοθεσία στον εκάστοτε υπουργό Εργασίας να απορρίπτει προτάσεις επιχειρήσεων για ομαδικές απολύσεις πέραν των προβλεπόμενων από την ισχύουσα νομοθεσία».
Το επίμαχο θέμα ήρθε στην επικαιρότητα στις 7 Ιουνίου με αφορμή προδικαστικό αίτημα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), στο οποίο προσέφυγε η εταιρεία ΑΓΕΤ - Ηρακλής του γαλλικού πολυεθνικού ομίλου Lafarge, η οποία αποφάσισε πριν από τρία χρόνια να προχωρήσει στη διακοπή της λειτουργίας του εργοστασίου στη Χαλκίδα, στο οποίο απασχολούνταν 236 εργαζόμενοι. Από τότε μέχρι σήμερα, για το θέμα των ομαδικών απολύσεων υπήρξε μια συνεχής ροή δημόσιων τοποθετήσεων, τόσο από εκπροσώπους των ευρωπαϊκών θεσμών καθώς και των πιστωτών, όσο και από το υπουργείο Εργασίας, αλλά και από τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων (εργοδοτών και εργαζομένων). Η πλέον πρόσφατη παρέμβαση επί του επίμαχου θέματος έγινε από τον πρόεδρο του ΣΕΒ Θεόδωρο Φέσσα, ο οποίος χαρακτήρισε «ως ελληνική πατέντα» την εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας για τις ομαδικές απολύσεις.
Οι θέσεις που θα επηρεάσουν τις διαπραγματεύσεις
Η εικόνα που έχει διαμορφωθεί έως σήμερα με βάση τα δεδομένα για την αλλαγή του νόμου για τις ομαδικές απολύσεις είναι η εξής:
1 Η εισήγηση του γενικού εισαγγελέα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την οποία κρίνεται ως ασύμβατος με το κοινοτικό δίκαιο ο παρεμβατικός ρόλος του εκάστοτε υπουργού Εργασίας, ο οποίος έχει εκ του νόμου τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στις ομαδικές απολύσεις, χαρακτηρίζεται ως βραδυφλεγής βόμβα για τις εργασιακές σχέσεις, αλλά και για τη εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με τους εκπροσώπους των θεσμών. Η κρισιμότητα του θέματος ενισχύεται και από το ισχυρό ενδεχόμενο το ευρωπαϊκό δικαστήριο να κάνει αποδεκτή τη σχετική εισήγηση του γενικού εισαγγελέα. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει η απόφαση να ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία. Στην πράξη αυτό σημαίνει κατάργηση της δυνατότητας που έχει ο υπουργός Εργασίας να παρεμβαίνει ρυθμιστικά - εγκριτικά στις προτάσεις των επιχειρήσεων για ομαδικές απολύσεις.
2 Η Ευρωπαία επίτροπος για την Απασχόληση, Μαριάν Τίσεν, ζήτησε την περασμένη εβδομάδα την αλλαγή του συγκεκριμένου νόμου για τις ομαδικές απολύσεις, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «κανένας επενδυτής, Έλληνας ή ξένος, δεν θα θέλει να επενδύσει αν ξέρει ότι σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά η κρατική διοίκηση μπορεί να μπλοκάρει τις αποφάσεις του επιχειρηματία. Αυτό εμποδίζει τις επενδύσεις, τις οποίες τις χρειάζεται η Ελλάδα για την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας».
3 Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Θεόδωρος Φέσσας, στην πρόσφατη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με θέμα την ατζέντα των εργασιακών σχέσεων, χαρακτήρισε ως «ελληνική πατέντα» τον τρόπο με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η οδηγία 98/59 ΕΚ. Ο κ. Φέσσας ανέφερε χαρακτηριστικά πως «η ευρωπαϊκή Οδηγία για τις ομαδικές απολύσεις εφαρμόστηκε στη χώρα μας με την ελληνική πατέντα να παρεμβάλλεται το υπουργείο Εργασίας, το οποίο εγκρίνει ή όχι αυτές τις αποφάσεις. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην Ευρώπη. Από τότε που νομοθετήθηκε το μέτρο αυτό, σχεδόν όλοι οι υπουργοί αρνήθηκαν να συναινέσουν, ακόμη και στις λίγες περιπτώσεις που υπήρχε αμοιβαία κατανόηση εργοδοσίας - εργαζομένων».
4 Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας έχει εκφράσει μια εντελώς διαφορετική άποψη επί του θέματος, καθώς στη σχετική έκθεσή της (Report on collective dismissals, 2014) για το συγκριτικό δίκαιο που ισχύει σε Ελλάδα και Ευρώπη για τις ομαδικές απολύσεις επισημαίνει ότι το θεσμικό καθεστώς που ισχύει στην Ελλάδα για τις ομαδικές απολύσεις «αποτελεί την έκφραση μιας sui generis προσέγγισης ως προς τη διαχείριση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης. Η προσέγγιση αυτή εμπεριέχει μια σειρά από χαρακτηριστικά τα οποία δεν εμφανίζονται να παραβιάζουν καμία από τις γενικές αρχές που εμπεριέχονται στα πρότυπα Ε.Ε. - ΔΟΕ, τα οποία και διαμορφώνουν το διεθνές πλαίσιο που διέπει τις ομαδικές απολύσεις».
Το ίδιο καθεστώς σε Ισπανία και Ολλανδία
Από την άποψη του συγκριτικού δικαίου στις διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκύπτει ότι εκτός από την Ελλάδα υπάρχουν μόνο άλλες δύο χώρες, η Ισπανία και η Ολλανδία, στις οποίες οι ομαδικές απολύσεις υπάγονται σε καθεστώς διοικητικής προέγκρισης.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο ρόλος του υπουργείου Εργασίας στη διαδικασία των ομαδικών απολύσεων βρίσκεται στο στόχαστρο και αποτελεί έναν από τους πιο «αδύναμους κρίκους» στην καυτή ατζέντα των εργασιακών σχέσεων, η οποία θα αρχίσει να συζητείται με τους εκπροσώπους των θεσμών τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
