Από την έντυπη έκδοση
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Χρηματιστηριακό κραχ, βαθιά ύφεση, εκτόξευση της ανεργίας, απότομη πτώση στις τιμές κατοικιών και ραγδαία υποτίμηση της στερλίνας είναι τα στοιχεία που περιγράφουν το εφιαλτικό σενάριο για τη Βρετανία την επόμενη μέρα έπειτα από μια απόφαση υπέρ της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κορυφαία ινστιτούτα οικονομικών ερευνών και οργανισμοί, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η ίδια η Τράπεζα της Αγγλίας, έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τις καταστροφικές συνέπειες ενός Brexit στην οικονομία, το εισόδημα των βρετανικών νοικοκυριών, επιχειρήσεις, αλλά και το χρηματοοικονομικό κέντρο του Σίτι. Με βάση τις προβλέψεις της έκθεσης που έχει δημοσιεύσει η κυβέρνηση Κάμερον, αν οι πολίτες ψηφίσουν υπέρ της εξόδου από την Ε.Ε., η Βρετανία θα καταστεί μόνιμα φτωχότερη, καθώς η οικονομία της θα συρρικνωθεί 6% έως το 2030, ενώ κάθε νοικοκυριό της χώρας θα δει το οικογενειακό του εισόδημα να μειώνεται κατά 4.300 στερλίνες ετησίως κατά μέσο όρο.
Εξίσου ζοφερές και οι προβλέψεις των περισσότερων ινστιτούτων. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (NIESR), η στερλίνα θα μπορούσε να κάνει βουτιά έως και 20% αμέσως μετά το δημοψήφισμα στην περίπτωση μιας ψήφου υπέρ του Brexit, οι τιμές καταναλωτή θα εκτιναχθούν στα ύψη και οι ρυθμοί ανάπτυξης της βρετανικής οικονομίας θα επιβραδυνθούν τουλάχιστον 1% την επόμενη χρονιά, με πολύ αυξημένες πιθανότητες ύφεσης. «Ο πληθωρισμός θα αυξηθεί δραματικά εξαιτίας της υποτίμησης της στερλίνας, οι επενδύσεις θα μειωθούν και οι καταναλωτικές δαπάνες θα επηρεασθούν λόγω της μείωσης του πραγματικού εισοδήματος» προειδοποιεί το NIESR, υπολογίζοντας ότι οι απώλειες στο μέσο εισόδημα των βρετανικών νοικοκυριών θα μπορούσαν να ανέλθουν μακροπρόθεσμα έως και τις 2.000 στερλίνες στο χειρότερο σενάριο του ινστιτούτου, που προβλέπει και μείωση της παραγωγικότητας, συνεπεία της υποχώρησης των επιχειρηματικών επενδύσεων.
«Ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος αποχώρησης από την Ε.Ε. θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση του βρετανικού ΑΕΠ από 1,5% έως και 3,7% έως το 2030, αναλόγως της μετέπειτα σχέσης μεταξύ της Βρετανίας και της Ευρώπης, καθώς και με τον υπόλοιπο κόσμο» εκτιμά το ινστιτούτο. Με βάση το χειρότερο σενάριο, η μείωση ζήτησης σε βρετανικά αγαθά και υπηρεσίες οδηγεί σε σχεδόν 10% πτώση των μισθών έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα εάν η χώρα παραμείνει εντός Ε.Ε.
Το ΔΝΤ και η Τράπεζα της Αγγλίας έχουν προειδοποιήσει ότι η Βρετανία πιθανότατα να περιέλθει σε ύφεση σε περίπτωση Brexit, με συρρίκνωση του ΑΕΠ επί δύο συνεχόμενα τρίμηνα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, ο πανικός μεταξύ των επενδυτών θα προκαλέσει σοκ στη χρηματιστηριακή αγορά, επηρεάζοντας και την οικονομία, οδηγώντας μετοχές και τιμές κατοικιών σε ελεύθερη πτώση. «Οι αγορές μπορεί να μην είναι προετοιμασμένες για τόσο αρνητικές συνέπειες. Και (ο πανικός) θα μπορούσε να οδηγήσει σε απότομη πτώση στις τιμές μετοχών και κατοικιών, αύξηση του κόστους δανεισμού για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ακόμη και ξαφνική διακοπή των επενδυτικών ροών σε σημαντικούς τομείς, όπως εμπορικά ακίνητα και χρηματοπιστωτικό τομέα» εκτιμά το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του. Όπως υπογραμμίζεται, «το έλλειμμα-ρεκόρ τρεχουσών συναλλαγών της Βρετανίας και η εξάρτηση της οικονομίας από εξωτερική χρηματοδότηση εντείνει τους παραπάνω κινδύνους. Και τέτοιου είδους αντιδράσεις των αγορών θα μπορούσαν να συρρικνώσουν δραματικά την οικονομική δραστηριότητα, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση των τιμών σε έναν φαύλο κύκλο καθοδικής πορείας».
Ένα Brexit θα οδηγήσει σε ραγδαία υποτίμηση της στερλίνας έως και 20%, εκτόξευση του πληθωρισμού πολύ πάνω από τον στόχο 2%, επιφέροντας βαρύ πλήγμα στο ΑΕΠ της Βρετανίας, προειδοποιεί το ΔΝΤ, με τις ζοφερές του προβλέψεις να εναρμονίζονται με το εφιαλτικό σενάριο που περιγράφει η Τράπεζα της Αγγλίας για την επόμενη μέρα μετά το Brexit. «Σε αυτό το σενάριο, αναμένουμε σημαντική επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, ακόμη και ύφεση, δραματική υποχώρηση της στερλίνας και μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού» υπογράμμισε ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Μαρκ Κάρνεϊ. Ο διοικητής της βρετανικής κεντρικής τράπεζας θεωρεί σχεδόν δεδομένη την άνοδο της ανεργίας εξαιτίας της ύφεσης.
Ο κ. Κάρνεϊ σημείωσε ότι υπάρχουν όρια στο τι θα μπορούσε να κάνει η Τράπεζα της Αγγλίας -σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής- για να αντιμετωπίσει τις αρνητικές συνέπειες μιας αρνητικής ψήφου στο δημοψήφισμα.
Υπάρχουν όμως οικονομολόγοι και αναλυτές από το στρατόπεδο υπέρ του «Όχι», που απορρίπτουν τα ζοφερά οικονομικά σενάρια, με το επιχείρημα ότι σε περίπτωση Brexit η οικονομία της χώρας θα ωφεληθεί από την «άνθηση» των εμπορικών συναλλαγών με τον υπόλοιπο κόσμο, συμβάλλοντας σε αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ οι καταναλωτές θα ωφεληθούν και από την υποχώρηση στις τιμές αγαθών. Στην έκθεση οκτώ οικονομολόγων -μεταξύ των οποίων ο καθηγητής Πάτρικ Μίνφορντ, πρώην οικονομικός σύμβουλος της Μάργκαρετ Θάτσερ- υπολογίζεται ότι οι καταναλωτές θα ωφεληθούν από 8% υποχώρηση στις τιμές. Εκτιμούν ότι μακροπρόθεσμα η στερλίνα θα χάσει 8% της αξίας της, γεγονός που περιγράφουν ως θετική εξέλιξη, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Ένα νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις: Μια υποτιμημένη στερλίνα καθιστά μεν πιο φθηνά τα βρετανικά αγαθά στο εξωτερικό, αλλά ταυτόχρονα αυξάνεται το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων. Ο καθηγητής Μίνφορντ παραδέχθηκε ότι θα επικρατήσει έντονη μεταβλητότητα στις αγορές σε περίπτωση ενός Brexit και ότι η οικονομία θα είναι διαφορετική.
Η στερλίνα
Εάν η Βρετανία αποφασίσει στις 23 Ιουνίου να αποχωρήσει από την Ε.Ε., η Τράπεζα της Αγγλίας θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη να παρέμβει στις αγορές ώστε να σταθεροποιήσει το βρετανικό νόμισμα, για πρώτη φορά έπειτα από αρκετές δεκαετίες. Η βρετανική κεντρική τράπεζα έως τώρα δεν έχει παρουσιάσει κάποιον «οδικό χάρτη» με τα βήματα εκτάκτου ανάγκης που ενδεχομένως να πρέπει να κάνει για τη στήριξη της στερλίνας. Ο κ. Κάρνεϊ προ ημερών αναφέρθηκε στις προσπάθειες υπεράσπισης της στερλίνας στη διάρκεια της κρίσης στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ERM), χαρακτηρίζοντάς τες ως «πανωλεθρία».
Το στοίχημα του δισεκατομμυριούχου επενδυτή Τζορτζ Σόρος εναντίον της στερλίνας, τη «Μαύρη Τετάρτη» της 16ης Σεπτεμβρίου 1992, έχει για πολλούς χαρακτηρισθεί ως το «σορτάρισμα» του αιώνα. Οι προσπάθειες της Βρετανίας να κρατήσει σταθερή την ισοτιμία της στερλίνας έναντι του τότε γερμανικού μάρκου στον ERM είχαν οδηγήσει σε υψηλά επιτόκια και εξίσου υψηλό πληθωρισμό. Ο Τζορτζ Σόρος άρχισε να συγκεντρώνει θέσεις πώλησης (short),στοιχηματίζοντας σε πτώση της στερλίνας και κέρδισε περισσότερο από 1 δισ. δολ. Το εκτιμώμενο κόστος της «Μαύρης Τετάρτης» για το βρετανικό κράτος εκτιμάται στα 3,4 δισ. στερλίνες.
