Της Τέτης Ηγουμενίδη
[email protected]
Η ανάπτυξη του τουρισμού και ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχουν αυξήσει σημαντικά ανάγκες για υποδομές εξασφάλισης ικανών ποσοτήτων νερού στα νησιά της χώρας και ταυτόχρονα η Τοπική Αυτοδιοίκηση ασφυκτιά, από όχι τόσο από την έλλειψη οικονομικών πόρων για να προχωρήσει στα αναγκαία έργα, αλλά από την απουσία εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και κυρίως τη γραφειοκρατεία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αστυπάλαια την οποία επισκεφθήκαμε πρόσφατα στο πλαίσιο δημοσιογραφικής αποστολής, προκειμένου να ενημερωθούμε για το Πρόγραμμα «Αποστολή Νερό». Το νησί που ανήκει διοικητικά στα Δωδεκάνησα, όμως το τοπίο του είναι κυκλαδίτικο, έχει μήκος 18 χλμ, πλάτος 13 χλμ, έκταση 97 τετραγωνικά χιλιόμετρα και κατοικείται από 1.250 κατοίκους που ασχολούνται πρωτίστως με τον τουρισμό.
Σύμφωνα με τον επί 17 χρόνια δήμαρχο του νησιού Πανορμίτη Κονταράτο στην Αστυπάλαια έχουν δημιουργηθεί σημαντικές υποδομές, όπως ο βιολογικός καθαρισμός (η χωματερή μάλιστα έχει αποκατασταθεί) και η λιμνοδεξαμενή - φράγμα που καθώς βοηθά η σύσταση του υπερδάφους αποταμιεύει το βρόχινο νερό και καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες ύδρευσης νησιού. Πρόκειται μάλιστα για μια από τις πιο πετυχημένες κατασκευαστικά λιμνοδεξαμενές στα νησιά του Αιγαίου χωρητικότητας 875,000 m3. Η Αστυπάλαια διαθέτει επίσης σύγχρονες κτιριακές εγκαταστάσεις σχολείων όλων των βαθμίδων (τα παιδιά είναι περίπου 190) καθώς και σύγχρονο ιατρείο που θα μπορούσε, αν είχε το κατάλληλο προσωπικό, να λειτουργήσει ως κέντρο Υγείας.
Η λιμνοδεξαμενή - φράγμα που αποταμιεύει το βρόχινο νερό και καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες ύδρευσης νησιού. Πρόκειται για μια από τις πιο πετυχημένες κατασκευαστικά λιμνοδεξαμενές στα νησιά του Αιγαίου χωρητικότητας 875,000 m3.
Ωστόσο, ο γιατρός είναι μόνον ένας, σπάνια έρχεται κάποιος αγροτικός, προφανώς είναι ελάχιστες οι ιατρικές πράξεις που μπορούν να γίνουν, ενώ ακόμα και η τηλεϊατρική που έχει εγκατασταθεί από τη Vodafone (πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της τηλεπικοινωνιακής εταιρείας) και θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες δεν μπορεί να λειτουργήσει, απουσία κατάλληλου χειριστού.
Όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κονταράτος ο δήμαρχος ενός νησιού όπως η Αστυπάλαια δεν σταματά λεπτό, είναι υποχρεωμένος «να τα κάνει όλα» αφού, μεταξύ άλλων, δεν υπάρχει υπεύθυνος για το βιολογικό καθαρισμό, το ίδιο και για το ταχυδιυλιστήριο νερού που λειτουργεί κοντά στο φράγμα. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση της Αστυπάλαιας θα έπρεπε να έχει 45 εργαζόμενους και έχει μόνον 14, ανάμεσα σε αυτούς έναν μόνον μηχανικό, το Γιάννη Καλή, που ουσιαστικά εποπτεύει όλες τις εγκαταστάσεις του νησιού και εισηγείται για το κάθε τι που μπορεί να παρουσιάσει βλάβη.
Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες ακόμα και για μια μικρή επιδιόρθωση π.χ. σαν αυτή που χρειάσθηκε το αντλιοστάσιο του συστήματος ύδρευσης του νησιού μπορεί να χρειασθούν μήνες. «Για να γίνει το κάθε τι είναι μια μεγάλη περιπέτεια» λέει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος αποδίδοντάς το στην έλλειψη πολιτικής βούλησης για την επίλυση πρακτικού τύπου προβλημάτων, όπως το να μπορεί ένας μικρός νησιωτικός δήμος να κάνει μια επιδιόρθωση της υποδομής του, χωρίς να είναι αναγκαίο να μετακινείται από τη Ρόδο ή την Κάλυμνο κλιμάκιο υπαλλήλων, όταν φυσικά είναι διαθέσιμο...
Σε ορισμένες περιπτώσεις λοιπόν η ιδιωτική πρωτοβουλία αποδεικνύεται σωτήρια ειδικά όταν λειτουργεί σε αγαστή συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση με ειλικρινή διάθεση για την επίλυση μικρών, αλλά σημαντικών προβλημάτων.
Το πρόγραμμα «Αποστολή Νερό» που υλοποιούν από το 2006 η Coca-Cola Τρία Έψιλον και η The Coca-Cola Company στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της δέσμευσης τους για την προστασία του περιβάλλοντος φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια. Μια από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες του προγράμματος είναι η αντιμετώπιση της λειψυδρίας σε νησιά του Αιγαίου, μέσα από το «Πρόγραμμα Συλλογής Όμβριων Υδάτων» που υλοποιείται από τις προαναφερόμενες εταιρείες από το 2008 σε συνεργασία με το διεθνή διακυβερνητικό οργανισμό Global Water Partnership - Mediterranean (GWP-Med) και τις τοπικές αρχές των νησιών και το οποίο από το 2011 υποστηρίζεται οικονομικά από το The Coca-Cola Foundation. Ο GWP-Med, η παγκόσμια σύμπραξη για το νερό, ιδρύθηκε το 1996, έχει εταίρους περίπου 3.000 οργανώσεις και δραστηριοποιείται σε 174 χώρες.
Το εν λόγω Πρόγραμμα από το 2008, μέχρι σήμερα, έχει συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση των συνθηκών ζωής 49.000 κατοίκων σε 29 νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων μέσα από την εγκατάσταση ή επισκευή 53 συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού, 3 μονάδων παραγωγής πόσιμου νερού και 1 συστήματος ανακύκλωσης γκρίζου νερού, εξοικονομώντας ετησίως 204.605.000 λίτρα νερού. Τα τελευταία 5 χρόνια έχουν διατεθεί στο πλαίσιο του Προγράμματος περίπου 3 εκατ. ευρώ σε προγράμματα εξοικονόμησης νερού και περιβαλλοντικής προστασίας στις τοπικές κοινωνίες. Για παράδειγμα, στη Σίκινο, το 100% των ετήσιων αναγκών του νησιού σε νερό για δευτερεύουσα χρήση καλύπτεται από το πρόγραμμα «Αποστολή Νερό».
Ο συνολικός πληθυσμός κάθε νησιού ωφελείται από τη συλλογή βρόχινου νερού, ενώ ειδικά από τα έργα που γίνονται σε σχολεία, ωφελούνται οι μαθητές και εκπαιδευτικοί. Πέρα από τα έργα υποδομών, το πρόγραμμα έχει μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει και την εκπαίδευση. Οι μαθητές εκπαιδεύονται τόσο μέσα από ειδικά προγράμματα, όσο και κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους με το διαθεματικό υλικό «Το Δώρο της Βροχής» που έχει αναπτυχθεί ειδικά για τις ανάγκες του προγράμματος.
Τα έργα στην Αστυπάλαια, βελτίωση αντλιοστασίου και κατασκευή εφεδρικής δεξαμενής στο ταχυδιυλιστήριο, είναι συνολικής αξίας 50 χιλ. ευρώ.
«Η αποτελεσματικότητα του Προγράμματος» - όπως επισημαίνει η Κωνσταντίνα Τόλη (στέλεχος του GWP-Med και διευθύντρια του Προγράμματος) – «έγκειται στο ότι επιδεικνύει λύσεις, οικονομικές, βιώσιμες και σε αρκετές περιπτώσεις καινοτόμες, για την αξιοποίηση κυρίως του βρόχινου νερού ως ένα χρήσιμο υδατικό πόρο, ικανό και κατάλληλο να καλύψει διάφορες δευτερεύουσες ανάγκες. Με τις σύγχρονες ανάγκες και διαφορετικές συνήθειες, την αλλαγή στο βιωτικό επίπεδο, τις πιέσεις λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, υφαλμύρωσης (στα νησιά και τις παράκτιες ζώνες) και ρύπανσης, να μειώνουν τα – τυχόν - διαθέσιμα υδατικά αποθέματα, η συμβολή των μη συμβατικών πόρων είναι καταλυτική για να καλύψει τις ανάγκες σε νερό αλλά και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε τοπικό επίπεδο».
ΥΓ: Η Αστυπάλαια «Μια πεταλούδα στη μέση του Αιγαίου» είναι ένα καθαρό νησί, με πανέμορφο οικιστικό τοπίο, γραφικές παραλίες με τα γνωστά, απίθανα νερά του Αιγαίου, με αξιόλογη τουριστική υποδομή και φιλόξενους ανθρώπους. 