Από την έντυπη έκδοση
Στον Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Την πεποίθηση ότι οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα «προχωρούν αλλά με πάρα πολύ αργό ρυθμό» και πως «η απροθυμία της κυβέρνησης» επιφέρει «τεράστιο κόστος στους Έλληνες πολίτες», μεταξύ άλλων καθυστερώντας την ελάφρυνση του χρέους, εκφράζει με συνέντευξη στη «Ν» ο πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) Μαρσέλ Φράτσερ.
Ο επιφανής Γερμανός οικονομολόγος χαρακτηρίζει «ανοησίες» τα περί προσωρινού Grexit, πρόταση την οποία έχει διατυπώσει ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων γειτόνων της. Αναφέρει δε πως εχθρός της ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι η Ευρώπη αλλά η χαμένη πίστη των Ελλήνων πολιτών και των ελληνικών επιχειρήσεων στους ελληνικούς θεσμούς.
Ο κ. Φράτσερ καθησυχάζει για την Deutsche Bank, ωστόσο προβλέπει εν γένει «περισσότερες αποτυχίες τραπεζών και μια τεράστια εξυγίανση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος» το επόμενο διάστημα. Ως επικρατέστερο σενάριο για την Ευρώπη θεωρεί μια περίοδο μακράς στασιμότητας, χωρίς ιδιαίτερη ανάπτυξη αλλά και χωρίς ύφεση. Παράλληλα, εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει Brexit, αν και τάσσεται υπέρ των αξιώσεων του Λονδίνου για εμβάθυνση της κοινής αγοράς, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία. Στο 0,3% υπολογίζει την ανάπτυξη στη Γερμανία χάρη στις δαπάνες για τους πρόσφυγες το 2016.
Η Ευρώπη δεν θα χορηγήσει ελάφρυνση του δημόσιου χρέους στην ελληνική κυβέρνηση, όσο εκείνη δείχνει τόσο λίγη προθυμία να βοηθήσει τους πολίτες της και την οικονομία της εφαρμόζοντας ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
Πόσο σοβαρά είναι τα πράγματα με την περίπτωση της Deutsche Bank και ποιοι είναι πρακτικά οι κίνδυνοι για το γερμανικό και ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα; Τα προβλήματα της Deutsche Bank δεν θα πρέπει να μεγαλοποιούνται και αναμένω ότι η τράπεζα θα κάνει τα σωστά βήματα προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες. Ωστόσο, το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα είναι πολύ ευάλωτο. Τα επόμενα χρόνια θα δούμε περισσότερες αποτυχίες τραπεζών και μια τεράστια εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος στην Ευρώπη. Αυτό δεν αφορά μόνο τις ευάλωτες χώρες, όπως Ελλάδα και Ιταλία, αλλά και τη Γερμανία.
Ορισμένοι αναλυτές ανησυχούν ότι βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο ενός νέου κύκλου παγκόσμιας ύφεσης που θα παραπέμπει στην κρίση του 2008...
Η ευρωπαϊκή οικονομία είναι σήμερα πολύ ισχυρότερη και πιο ανθεκτική από ό,τι ήταν το 2008. Μια ήπια ύφεση δεν μπορεί να αποκλειστεί για τα επόμενα δύο χρόνια, ωστόσο το πιο πιθανό σενάριο είναι εκείνο της μακράς περιόδου στασιμότητας, με χαμηλή ανάπτυξη και επίμονα υψηλή ανεργία για αρκετά περισσότερα χρόνια. Ως εκ τούτου, πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και οι πολιτικοί οφείλουν να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις.
Θα λέγατε ότι είναι αποτελεσματική η πολιτική της ΕΚΤ και ειδικότερα το πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης;
Τα επόμενα χρόνια θα δούμε περισσότερες αποτυχίες τραπεζών και μια τεράστια εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος στην Ευρώπη.
Η ΕΚΤ κάνει το σωστό, τόσο με τη νομισματική πολιτική όσο και με την Ελλάδα. Η ΕΚΤ αντιμετωπίζει σκληρή κριτική τόσο από εκείνους που θέλουν να κάνει περισσότερα όσο και από εκείνους που θέλουν να κάνει πολύ λιγότερα. Η πολιτική της μέχρι σήμερα έχει υπάρξει επιτυχής, αν και μάλλον θα χρειαστεί να κάνει ακόμη περισσότερα για να εκπληρώσει την αποστολή της σταθερότητας των τιμών.
Πώς προχωρά η γερμανική οικονομία και πώς επιδρούν παράμετροι όπως το προσφυγικό ή η επιβράδυνση της Κίνας;
Η γερμανική οικονομία τα πηγαίνει αρκετά καλά, με την ανεργία να έχει αγγίξει ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Οι δαπάνες για τους πρόσφυγες, όσο μη δημοφιλείς κι αν είναι ενδεχομένως ανάμεσα σε ορισμένους Γερμανούς πολίτες, ωφελούν πολλές γερμανικές εταιρείες και τονώνουν την οικονομία, αυξάνοντας την οικονομική ανάπτυξη φέτος, κατά πάσα πιθανότητα, κατά περίπου 0,3%.
Πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα στην Ελλάδα; Θα λέγατε ότι το ελληνικό πρόγραμμα βρίσκεται σε τροχιά ή κινούμαστε προς ένα νέο αδιέξοδο; Πού εντοπίζετε το πρόβλημα σε αυτήν τη φάση;
Οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα προχωρούν αλλά με πάρα πολύ αργό ρυθμό. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να καταλάβει ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι προς το συμφέρον της και ότι ο εχθρός δεν είναι οι Ευρωπαίοι γείτονές της αλλά η έλλειψη πίστης και εμπιστοσύνης στη διακυβέρνηση στο εσωτερικό της χώρας. Μόνο αν οι Έλληνες πολίτες και οι επιχειρήσεις επανακτήσουν αυτήν την εμπιστοσύνη θα επενδύσουν και θα επιτύχουν μια οικονομική ανάκαμψη.
Οι δαπάνες για τους πρόσφυγες στη Γερμανία αυξάνουν την οικονομική ανάπτυξη φέτος, κατά πάσα πιθανότητα, κατά περίπου 0,3%.
Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει εκφράσει την εκτίμηση ότι θα λειτουργούσε προς όφελος της Ελλάδας ένα τάιμ άουτ από την Ευρωζώνη. Ποια είναι η γνώμη σας και πόσο πιθανό είναι να τεθεί ξανά στο τραπέζι το σενάριο του Grexit; Τα περί προσωρινού Grexit είναι ανοησίες. Ουδείς μπορεί να βγει από ένα νόμισμα προσωρινά, ακριβώς όπως ουδείς μπορεί να είναι «ολίγον έγκυος». Η διατήρηση του ευρώ στην Ελλάδα είναι προς το συμφέρον της χώρας και όλων των Ευρωπαίων γειτόνων της. Ενα Grexit θα οδηγούσε σχεδόν σίγουρα σε μια ακόμη πολύ μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή στην Ελλάδα για πολλά περισσότερα χρόνια.
Είναι διαχειρίσιμο το ελληνικό χρέος; Είστε σε θέση να προβλέψετε αν και πότε θα υπάρξει εξέλιξη στο συγκεκριμένο ζήτημα; Tι χρειάζεται να γίνει κατά τη γνώμη σας;
Το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι σαφώς πολύ υψηλό και μη βιώσιμο. Αλλά η Ευρώπη δεν θα χορηγήσει ελάφρυνση του δημόσιου χρέους στην ελληνική κυβέρνηση όσο εκείνη δείχνει τόσο λίγη προθυμία να βοηθήσει τους πολίτες της και την οικονομία της, εφαρμόζοντας ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Η εμπιστοσύνη ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τις κυβερνήσεις όλων των Ευρωπαίων γειτόνων της έχει καταστραφεί και είναι πριν απ’ όλα καθήκον της ελληνικής κυβέρνησης να δράσει προκειμένου να ανακτήσει αυτήν την εμπιστοσύνη.
Ποια είναι η εικόνα στις υπόλοιπες νότιες οικονομίες της Ευρωζώνης; Θα λέγατε ότι η Ελλάδα είναι ειδική περίπτωση;
Η Ελλάδα είναι μια ειδική περίπτωση και διαφορετική από όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επειδή έχει ανεπαρκείς θεσμούς και μια κυβέρνηση που δεν είναι πρόθυμη να αναγνωρίσει αυτήν την πραγματικότητα και να προχωρήσει σε θεμελιώδεις αλλαγές. Τελικά, το κόστος για τους Ελληνες πολίτες είναι τεράστιο, ως αποτέλεσμα αυτής της απροθυμίας και αδυναμίας της να δράσει.
Τα περί προσωρινού Grexit είναι ανοησίες. Ουδείς μπορεί να βγει από ένα νόμισμα «προσωρινά», ακριβώς όπως ουδείς μπορεί να είναι «ολίγον έγκυος».
Η Βρετανία αξιώνει παρεμβάσεις που, σύμφωνα με το σκεπτικό της, θα καταστήσουν την Ε.Ε. πιο ανταγωνιστική. Κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση αυτά τα αιτήματα; Πόσες πιθανότητες συγκεντρώνει το σενάριο ενός Brexit και τι θα σήμαινε αυτό για την ευρωπαϊκή οικονομία; Θεωρώ ότι ένα Brexit εξακολουθεί να είναι μη πιθανό, διότι θα βλάψει τη βρετανική οικονομία και τους πολίτες της. Αλλά η βρετανική κυβέρνηση έχει δίκιο στο γεγονός ότι η Ευρώπη πρέπει να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, εμβαθύνοντας την κοινή αγορά.
