Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στην Αννα Δόγα
[email protected]
Στο δεύτερο εξάμηνο του 2016 θα αρχίσουμε να βλέπουμε απτά δείγματα ενεργητικής διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων. Η διευθέτηση των μεγάλων δανείων αποτελεί «πολύπλοκη άσκηση» που απαιτεί καλό συντονισμό, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και την κλαδική διάσταση του προβλήματος.
Τα ανωτέρω αναφέρει, μιλώντας στη «Ν», ο διευθύνων σύμβουλος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, Αρης Ξενόφος, προαναγγέλλοντας αξιολόγηση δομών και προσώπων στις τράπεζες από τα τέλη Φεβρουαρίου, ενώ δεν αποκλείει προσαρμογές στα κριτήρια αξιολόγησης που προβλέπει ο νόμος. Οσο για τους επενδυτές, δηλώνει ότι έχουν δύο πεδία ενδιαφέροντος: τα NPLs και την εταιρική διακυβέρνηση.
«Κόκκινα» δάνεια και αξιολόγηση διοικήσεων είναι τα δύο θέματα που κυριαρχούν στον τραπεζικό κλάδο και περνούν και τα δύο από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ποια είναι τα βήματα στην αξιολόγηση;
«Κατ’ αρχάς υπάρχουν δύο αξιολογήσεις. Σε πρώτη φάση, θα αξιολογηθεί το ίδιο το Ταμείο. Ηδη έχει συσταθεί η εξαμελής Επιτροπή Επιλογής με μέλη που προτάθηκαν από τους Ευρωπαίους εταίρους μας και από την ελληνική πλευρά, την Τράπεζα της Ελλάδος και το υπουργείο Οικονομικών, και θα ξεκινήσει άμεσα η αξιολόγηση των οργάνων του, δηλαδή του Γενικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής. Τα κριτήρια και το χρονοδιάγραμμα τελούν υπό την ανεξάρτητη κρίση της Επιτροπής, ωστόσο εκτιμώ ότι η αξιολόγηση θα ξεκινήσει άμεσα και θα ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει η αξιολόγηση των τραπεζών, η οποία θα ξεκινήσει περίπου προς το τέλος Φεβρουαρίου. Σε συνεργασία με εξωτερικό σύμβουλο που θα επιλέξουμε, θα αξιολογηθούν όχι μόνο τα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών, αλλά και οι αντίστοιχες επιτροπές στη βάση των κριτηρίων που προβλέπει ο νόμος, αλλά και στη βάση της διεθνούς εμπειρίας και πρακτικής. Στην ουσία, η αξιολόγηση θα αφορά και πρόσωπα και δομές: αν υπάρχει, για παράδειγμα, επαρκής συνεργασία δ.σ. και επιτροπών, αν η σύνθεσή τους μπορεί να οδηγήσει σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα, αν υπάρχει η απαραίτητη εμπειρία σε θέματα ρίσκου και “κόκκινων” δανείων, αν είναι επαρκείς οι διαδικασίες ροής πληροφοριών και άλλα παρόμοια. Πιστεύω ότι τα αποτελέσματα θα επιβεβαιώσουν, αφενός την εμπειρία και το υψηλό επίπεδο των τραπεζικών στελεχών, αλλά και τα περιθώρια βελτίωσης που υπάρχουν».
Οσον αφορά τα τυπικά προσόντα που προβλέπει ο νόμος διατυπώνεται προβληματισμός ότι είναι δυσανάλογα αυστηρά και «κόβουν» μεγάλο αριθμό στελεχών.
«Το πνεύμα του νόμου είναι το δ.σ. και οι αντίστοιχες επιτροπές να έχουν την κατάλληλη υποδομή και κατάρτιση ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν άμεσα και με επιτυχία στις προκλήσεις της τραπεζικής αγοράς, στην ανάγκη ο τραπεζικός κλάδος να επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης και να ανακτήσει τον δημιουργικό του ρόλο προς όφελος της ελληνικής οικονομίας. Ενδεχομένως τα κριτήρια όπως αποτυπώνονται στο νόμο να είναι ιδιαίτερα απαιτητικά, αλλά, θέλω να πιστεύω ότι κοιτώντας μπροστά, αν υπάρξει ανάγκη κάποιων προσαρμογών, αυτή θα αποτελέσει αφορμή διαβούλευσης».
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα αξιολόγησης; Η εξουσία του Ταμείου φθάνει έως την αντικατάσταση διοικήσεων;
«Η αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί έως τα τέλη Ιουνίου. Οι τράπεζες πάντως έχουν ξεκινήσει τη δική τους αξιολόγηση και εκτιμώ ότι θα υπάρξουν νωρίτερα κάποιες αλλαγές. Οσον αφορά τη διαδικασία αλλαγών, οφείλω να επισημάνω ότι στο πλαίσιο των διατάξεων του νόμου προβλέπεται ότι το ΤΧΣ αποστέλλει το πόρισμα της μελέτης στο δ.σ. των τραπεζών, το οποίο έχει την ευθύνη να προβεί, αν το κρίνει απαραίτητο, σε διαρθρωτικές παρεμβάσεις, με την τελική ευθύνη να εναπόκειται στη Γενική Συνέλευση των μετόχων».
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι το σημαντικότερο πρόβλημα για τον κλάδο και η μεγαλύτερη πρόκληση. Ποια είναι η στρατηγική του Ταμείου;
«Το Ταμείο έχει δύο κατευθύνσεις όσον αφορά τα NPLs. Η πρώτη, να αποτυπώσει τις δυσκολίες που υπάρχουν ώστε να μπορέσει να υπάρξει μια δυναμική αγορά διαχείρισης “κόκκινων” δανείων. Να υπενθυμίσω ότι τον περασμένο Οκτώβριο το Ταμείο ολοκλήρωσε σχετική μελέτη περιγράφοντας τις σχετικές δυσκολίες κυρίως νομικής και διαχειριστικής φύσεως. Η δεύτερη κατεύθυνση της στρατηγικής του Ταμείου σχετίζεται με τα δάνεια μεγάλων επιχειρήσεων. Το Ταμείο, με τη συνδρομή εξωτερικού συμβούλου με διεθνή εμπειρία, θα εκπονήσει σύντομα μελέτη της συγκεκριμένης αγοράς. Στόχος είναι αφενός η αποτύπωση των δυσκολιών προκειμένου να επιτευχθεί η βέλτιστη διαχείριση των δανείων των μεγάλων επιχειρήσεων και αφετέρου η πρόταση λύσεων που θα επιτρέψουν έναν ουσιαστικό και αποτελεσματικό συντονισμό μεταξύ των επιχειρήσεων και των τραπεζών. Δεν θα πρέπει λησμονούμε ωστόσο ότι πέραν των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων απέναντι στις τράπεζες υπάρχουν και οι υποχρεώσεις αυτών απέναντι στο ελληνικό Δημόσιο και τους προμηθευτές τους. Μια πολύπλοκη άσκηση, που απαιτεί καλό συντονισμό μεταξύ πληθώρας φορέων και είναι θετικό που η ελληνική κυβέρνηση, απ’ όσο γνωρίζω, έχει ήδη αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή».
Η διαχείριση του χρέους των μεγάλων επιχειρήσεων σχετίζεται με την πορεία ολόκληρων κλάδων και της οικονομίας εν γένει. Πώς θα διαμορφωθεί η πολιτική για την επόμενη ημέρα της ελληνικής επιχειρηματικότητας;
«Οταν πρόκειται για μεγάλα δάνεια, πράγματι η δυνατότητα εξυπηρέτησής τους και η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων δεν δύναται να αξιολογείται σε “κενό” περιβάλλον, αλλά μέσα στον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιούνται. Ετσι, αναπόφευκτα, στη μελέτη του ΤΧΣ η κλαδική διάσταση θα έχει μια σημαντική βαρύτητα».
Η αξιολόγηση στον τραπεζικό κλάδο έχει και μία ακόμη παράμετρο, τον βαθμό προόδου στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων.
«Αυτό είναι αλήθεια και προς την κατεύθυνση αυτή το Ταμείο έχει ήδη διαμορφώσει αναλυτικό κατάλογο δεικτών, τα KPIs, τα οποία καταγράφουν σε μηνιαία και τριμηνιαία βάση την αποδοτικότητα των τραπεζών στο θέμα της διαχείρισης των “κόκκινων” δανείων, ενώ, ταυτόχρονα, θα έχει τακτικές μηνιαίες συναντήσεις με τα αρμόδια τμήματα της κάθε τράπεζας ώστε να αξιολογείται η πρόοδος που συντελείται».
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα που έχετε θέσει για να θεωρηθεί ότι έχει προχωρήσει το έργο της ενεργούς διαχείρισης των NPLs;
«Βρισκόμαστε στο στάδιο που έχουν γίνει αρκετά βήματα από τις τράπεζες με τις εσωτερικές δομές που έχουν δημιουργήσει. Μόλις πρόσφατα έλαβαν χώρα και νομοθετικές παρεμβάσεις, ενώ έχουμε μπροστά μας το έργο του συντονισμού των εμπλεκόμενων μερών. Θα έλεγα ότι σε αυτή τη χρονική στιγμή υπάρχει ικανοποιητική εμπειρία από πλευράς των τραπεζών και το πλαίσιο σταδιακά βελτιώνεται. Ο στόχος του ΤΧΣ είναι να υπάρχει μια πλατφόρμα λειτουργική και από εκεί και πέρα, να έχουν την ευελιξία και την ευχέρεια οι συμμετέχοντες στην αγορά να λειτουργήσουν και να αξιοποιήσουν το νομικό και το θεσμικό πλαίσιο».
Σε αυτό το πλαίσιο που αναφέρετε, πολύς λόγος γίνεται για πώληση δανείων. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς;
«Εκτιμώ ότι στα δάνεια λιανικής, οι τράπεζες καταρχήν θα προτιμήσουν την ανάθεση της διαχείρισης των δανείων, έναντι της επιλογής της πώλησης, αξιοποιώντας την εμπειρία τρίτων. Η επιλογή της πώλησης ή της εκμετάλλευσης της αγοράς κεφαλαίου ώστε να εφαρμοστούν συγκεκριμένα εργαλεία (π.χ. debt equity swap, securitazations) θα αφορά κυρίως δάνεια μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων. Θα έλεγα επίσης, ως γενική τοποθέτηση, ότι η διαχείριση “κόκκινων” δανείων έχει πολύ δρόμο, αφού μιλάμε για περίπου 101 δισ. ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν στο 49% των χαρτοφυλακίων των τραπεζών. Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι συνυπολογίζοντας το ύψος των προβλέψεων, της τάξης των 55 με 60 δισ. ευρώ και των ενεχύρων, η συνολική κάλυψη αγγίζει σχεδόν πλήρως την έκθεση αυτή, γεγονός που θα διευκολύνει μια πιο ενεργητική παρέμβαση. Πιστεύω ότι στο δεύτερο μισό του 2016 θα αρχίσουμε να βλέπουμε πιο απτά δείγματα ενεργητικής διαχείρισης των “κόκκινων” δανείων».
Είναι πράγματι ευκαιρία τα NPLs για τις τράπεζες;
«Είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες για τους οποίους εξέφρασαν ενδιαφέρον οι επενδυτές που έλαβαν μέρος στην τελευταία ανακεφαλαιοποίηση. Υπάρχει σαφώς μια κρυμμένη υπεραξία, που αν κανείς τη διαχειριστεί σωστά, μπορεί να έχει θετική έκβαση για τους οφειλέτες και ταυτόχρονα να αντιστρέψει την εικόνα στους ισολογισμούς των τραπεζών. Οι επενδυτές που έχουν τοποθετηθεί στις ελληνικές τράπεζες έχουν δύο βασικά πεδία ενδιαφέροντος: τα NPLs και την εταιρική διακυβέρνηση. Θέλουν να νιώθουν ασφαλείς ότι υπάρχει αξιόπιστο πλαίσιο, το οποίο αξιολογεί με επάρκεια και αποτελεσματικότητα τις συνολικές δομές ώστε το αποτέλεσμα να είναι θετικό τόσο για τις τράπεζες όσο και την οικονομία. Αυτό το τελευταίο ενδιαφέρει και τους Ελληνες πελάτες, οι οποίοι μέσα από τη βελτίωση της ρευστότητας και την αποκατάσταση των συνθηκών πίστωσης θα βοηθηθούν άμεσα».
