Από την έντυπη έκδοση
Των Νατάσας Στασινού και Εφης Τριήρη
Το 2016 προμηνύεται «έτος άνισης και απογοητευτικής ανάπτυξης» για την παγκόσμια οικονομία, όπως προειδοποίησε προ ημερών η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ.
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι «γκουρού» των αγορών, που παρά τις όποιες διαφωνίες στις επιμέρους εκτιμήσεις, συμφωνούν στο ακόλουθο: η έντονη αστάθεια, βασικό χαρακτηριστικό του τελευταίου εξαμήνου, πιθανότατα θα επιμείνει και για αρκετό καιρό ακόμη.
Οι προκλήσεις για το έτος που έρχεται θα είναι εν πολλοίς αυτές που κληροδότησε το έτος που φεύγει.
Το γεωπολιτικό ρίσκο και η απειλή της τρομοκρατίας, που συνδέονται άμεσα με την ταχύτατη εξάπλωση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), όπως και μία προσφυγική κρίση άνευ προηγουμένου, απόρροια της δράσης του ISIS και του πολέμου στη Συρία, είναι οι κυριότερες ανησυχίες.
Τα βλέμματα όλων παραμένουν επίσης στραμμένα στην Κίνα, η οποία, ως δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και πρώτη στην κατανάλωση πρώτων υλών, όταν ασθενεί μεταδίδει τον ιό της σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Το πόσο «ομαλή» θα είναι η προσγείωσή της, που άρχισε από το περασμένο καλοκαίρι, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την πορεία συνολικά της παγκόσμιας οικονομίας.
Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν και οι κινήσεις των δύο ισχυρότερων κεντρικών τραπεζών -της Federal Reserve στις ΗΠΑ και της ΕΚΤ στην Ευρωζώνη- που ακολουθούν πλέον πορείες αντίθετες.
Κρίσιμος είναι, τέλος, και ο παράγοντας του φθηνού πετρελαίου, που «καίει» πολλές οικονομίες, αλλά λειτουργεί ως «καύσιμο» για άλλες.
Σε ένα τέτοιο σκηνικό αβεβαιότητας, οι προβλέψεις για την πορεία των αγορών δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Εάν θέλουμε, ωστόσο, να δώσουμε μία γενική εικόνα των εκτιμήσεων των αναλυτών, αυτή έχει ως εξής: Μέτριες αποδόσεις για τις μετοχές, περαιτέρω ανατίμηση -αν και όχι εντυπωσιακή- του αμερικανικού δολαρίου και διατήρηση των τιμών του πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων σε σχετικά χαμηλά επίπεδα.
Δεν λείπουν βέβαια και τα σενάρια μεγάλων «εκπλήξεων», που θέλουν για παράδειγμα το αργό είτε να απογειώνεται αιφνιδίως, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων, είτε να καταποντίζεται σε επίπεδα κάτω των 20 δολαρίων, υπό το βάρος μίας απότομης επιβράδυνσης της Κίνας, πυροδοτώντας αντίστοιχα έντονες μεταβολές και στις υπόλοιπες αγορές.
Αυτά, όμως, δεν φαίνεται να συγκεντρώνουν υψηλές πιθανότητες.
Μετοχές
Το 2015 κατέφθασε με πλούσια δώρα για τις μετοχές, αλλά πήρε τα περισσότερα πίσω από την άνοιξη και μετά. Οσο για τον χριστουγεννιάτικο μποναμά «κάηκε» από το περίσσιο πετρέλαιο, που έπεσε στην αγορά. Για το 2016 οι επενδυτές δεν περιμένουν «θαύματα».
Μπορούν, όμως, να ελπίζουν σε κάποια κέρδη. Μεταξύ των ανεπτυγμένων αγορών αναμένεται να ξεχωρίσουν οι ευρωπαϊκές και η ιαπωνική, χάρη και στην προσήλωση των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας σε χαλαρή νομισματική πολιτική.
Οι προβλέψεις των αναλυτών είναι, ωστόσο, πλέον πιο συγκρατημένες από ό,τι πριν από λίγους μήνες.
Οπως προκύπτει από πρόσφατη δημοσκόπηση του Thomson Reuters, ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx Europe 600 θα έχει σκαρφαλώσει στις 404 μονάδες στα τέλη της επόμενης χρονιάς, δηλαδή περίπου 12% υψηλότερα σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.
Θα απέχει, ωστόσο, ελαφρώς από το ρεκόρ των 415,18 μονάδων, το οποίο και είχε καταγραφεί τον περασμένο Απρίλιο. Κέρδη άνω της τάξης του 10% αναμένεται να διασφαλίσει έως τα τέλη του 2016 και ο Euro Stoxx 50, με τα βαριά χαρτιά της Ευρωζώνης.
Οι ειδικοί «βλέπουν» επίσης τον γερμανικό δείκτη Xetra Dax κοντά στις 11.900 μονάδες, ενισχυμένο κατά περίπου 10% σε ένα χρόνο από τώρα.
Ελάχιστοι πιστεύουν ότι μπορεί να ανακτήσει μέσα στο νέο έτος τα ιστορικά υψηλά επίπεδα των 12.390,75 μονάδων στα οποία είχε αναρριχηθεί πριν από 8,5 μήνες.
Στις 21.500 μονάδες αναμένεται να έχει αναρριχηθεί σε 12 μήνες ο ιαπωνικός δείκτης Nikkei 225, με κέρδη της τάξης του 12%.
Η επίδοση αυτή απέχει, ωστόσο, περίπου 5% από το φετινό ζενίθ των 20.952,71 μονάδων, στο οποίο είχε εκτιναχθεί τον Ιούνιο και ήταν το υψηλότερο επίπεδο από το 1996.
Κέρδη προβλέπονται και στη Wall Street, με τους αναλυτές να πιστεύουν ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων στις ΗΠΑ θα είναι σταδιακές και δεν θα προκαλέσουν ιδιαίτερη αναστάτωση στην αμερικανική αγορά.
Ο S&P 500 εκτιμάται ότι θα ολοκληρώσει το 2016 στις 2.207 μονάδες, δηλαδή περίπου 7% υψηλότερα από τα σημερινά επίπεδα. Πριν από λίγους μήνες οι ειδικοί προέβλεπαν κέρδη άνω του 11% για τον δείκτη.
Κέρδη σε μονοψήφιο ποσοστό προβλέπεται ότι θα έχουν το 2016 οι κινεζικές μετοχές. Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις για τις περισσότερες αναδυόμενες αγορές.
Φωτεινή εξαίρεση θα αποτελέσουν πιθανότατα οι ρωσικές μετοχές, με τους αναλυτές να προβλέπουν ένα δυναμικό ράλι, το οποίο θα οδηγήσει τον δείκτη RTS περίπου 20% υψηλότερα.
Πετρέλαιο - εμπορεύματα
Το πετρέλαιο και τα εμπορεύματα συγκαταλέγονται ανάμεσα στους μεγαλύτερους «χαμένους» του 2015, με τις τιμές να καταγράφουν κάθετη πτώση και με τις προοπτικές να παραμένουν αρκετά αντίξοες και το επόμενο έτος, παρότι κάποιοι αναλυτές διαβλέπουν κάποιο «φως στην άκρη του τούνελ».
Αυτό ωστόσο που θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι η τύχη της αγοράς εμπορευμάτων είναι ιδιαίτερα συνυφασμένη με τις οικονομικές προοπτικές της Κίνας, γι’ αυτό και οι απόψεις των αναλυτών αποκλίνουν αρκετά ως προς την πορεία των μετάλλων, όπως ο χαλκός και το νικέλιο.
Οι τιμές πετρελαίου υποχώρησαν από το υψηλό των 114 δολαρίων το βαρέλι που άγγιξαν το καλοκαίρι του 2014 σε λιγότερο από 37 δολάρια στα τέλη του 2015, λόγω υπερπροσφοράς και χαμηλής ζήτησης.
Τα αποθέματα πετρελαίου στον ανεπτυγμένο κόσμο έχουν αυξηθεί σε άνευ προηγουμένου υψηλά επίπεδα, κοντά στα 3 δισ. βαρέλια, σύμφωνα τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ), ενώ στις αρχές του επόμενου έτους η αγορά θα κληθεί να απορροφήσει τις μεγαλύτερες εξαγωγές από Ιράν, όταν θα αποσυρθούν οι κυρώσεις.
Αναλυτές της RBC Capital Markets προβλέπουν ότι τιμές θα κυμανθούν στα ίδια περίπου επίπεδα με σήμερα στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2016, χωρίς μάλιστα κάποιοι να αποκλείουν και μία πτώση ακόμη και στα 20 δολάρια, για να αρχίσουν δειλά και σταδιακά να ανακάμπτουν στο δεύτερο εξάμηνο, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει επιστροφή στα 100 δολάρια το βαρέλι.
Αναλυτές κάνουν λόγο για ανάκαμψη των τιμών γύρω στα 60 δολάρια το βαρέλι στο δεύτερο εξάμηνο, χωρίς και πάλι να αποκλείονται διάφορα γεωπολιτικά σενάρια και εντάσεις που θα μπορούσαν να ωθήσουν τις τιμές σε ακόμη μεγαλύτερη άνοδο.
Ο ΟΠΕΚ στην ετήσια έκθεσή του για τις παγκόσμιες προοπτικές του πετρελαίου προβλέπει ότι οι τιμές θα αρχίσουν να ανακάμπτουν από το επόμενο έτος και θα ακολουθήσουν μία αργή ανοδική πορεία, εν μέσω του υψηλότερου κόστους εξόρυξης.
Ο ΟΠΕΚ αναμένει ότι οι τιμές θα φθάσουν τα 70 δολάρια το βαρέλι έως το 2020 και τα 95 δολάρια το βαρέλι το 2040.
Από τα υπόλοιπα εμπορεύματα, η Goldman Sachs προβλέπει ότι η τιμή του χαλκού θα διαμορφωθεί γύρω στα 4.500 δολάρια ο τόνος στα τέλη του 2016, αφού άγγιξε χαμηλό έξι ετών στα 4.481 δολάρια τον προηγούμενο μήνα. Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι η τιμή του χαλκού υποχώρησε 25% στη διάρκεια του 2015 και 6% η τιμή του μολύβδου, ενώ του αργύρου εμφάνισε απώλειες περίπου 10%.
Αναφορικά με την τιμή του χρυσού, αφού εκτινάχθηκε σε ιστορικό υψηλό στα 1.902 δολάρια η ουγκιά το 2011, έχει έκτοτε υποχωρήσει 45%, κινούμενη γύρω στα 1.000 δολάρια η ουγκιά.
Η μεγαλύτερη απειλή για το πολύτιμο μέταλλο είναι οι πιθανές νέες επιτοκιακές αυξήσεις στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα πολλοί αναλυτές να προβλέπουν ότι η τιμή του μπορεί να υποχωρήσει ακόμη και στα 900 δολάρια.
Πτώση χαρακτήρισε και τις αγορές αγροτικών εμπορευμάτων το 2015. Η τιμή σίτου υποχώρησε 22%, του αραβόσιτου 8% και των σπόρων σόγιας 14%.
Για το επόμενο έτος η προσοχή θα εστιαστεί στον αντίκτυπο του φαινομένου του Ελ Νίνιο, που προβλέπεται να είναι εντονότερο και πιο παρατεταμένο, απειλώντας τις σοδειές, εξέλιξη που θα μπορούσε να συμβάλει σε ανάκαμψη των τιμών.
Ομόλογα
Η πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης ήταν αυτή που κατηύθυνε τις αγορές κρατικών ομολόγων το 2015, οδηγώντας τις αποδόσεις τους όχι μόνο σε ιστορικά χαμηλά, αλλά και σε αρνητικό έδαφος. Η πολιτική αυτή θα συνεχίσει να αποτελεί οδηγό και το επόμενο έτος.
Οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν ότι ο φόβος του αποπληθωρισμού και η σταθερή ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας θα οδηγήσουν σε άνοδο τις αποδόσεις των κορυφαίων ομολόγων του πλανήτη.
Αναλυτές του Bloomberg βλέπουν την απόδοση του 10ετούς αμερικανικού από το 2,24% στο 2,85% μέχρι το τέλος του έτους. Αντίστοιχα, η απόδοση του 10ετούς γερμανικού, βρετανικού και ιαπωνικού θα αυξηθεί στο 0,92%, 2,49% και 0,58% αντίστοιχα.
Ο Μπομπ Τζόλι της Schroders υποστηρίζει ότι το 2016 δεν προσφέρεται για μεγάλα και τολμηρά στοιχήματα σε ομόλογα, αλλά για προσεκτικές τοποθετήσεις, καθώς η αστάθεια αυξάνεται. Για τον λόγο αυτό και οι απόψεις είναι αντικρουόμενες.
Ωστόσο, ο Στίβεν Μέιτζορ της HSBC έχει αντίθετη άποψη, επικαλούμενος το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το οποίο πιστεύει ότι θα αποκλιμακώσει ακόμη περισσότερο τις ομολογιακές αποδόσεις.
Προβλέπει λοιπόν ότι η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού, γερμανικού και ιαπωνικού θα υποχωρήσει στο 1,5%, 0,2% και 0,1% αντίστοιχα.
Την ίδια άποψη έχει και ο Τσάρλι Ντίμπελ της Aviva, ο οποίος δεν βλέπει να τελειώνει τόσο σύντομα το ομολογιακό ράλι και πιστεύει ότι η προοπτική μεγαλύτερης ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ θα απορροφήσει ακόμη περισσότερο τα κρατικά ομόλογα με αρνητική απόδοση αξίας 2,7 τρισ. ευρώ.
Στην Ευρωζώνη, τα κρατικά ομόλογα με αρνητική απόδοση έφθασαν την αξία του 1,7 τρισ. ευρώ το 2015, γεγονός που καταδεικνύει ότι υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής.
Πρωταγωνιστής στη διάρκεια του 2015 αναδείχθηκαν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα (παρότι δεν συμπεριλαμβάνονται ακόμη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ).
Δολάριο και πετρέλαιο «πρωταγωνίστησαν» το 2015
Tης Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Το δολάριο «πρωταγωνίστησε» το 2015, με τις προσδοκίες για την πρώτη αύξηση επιτοκίων από τη Φέντεραλ Ριζέρβ των ΗΠΑ -προσδοκίες που έγιναν πραγματικότητα στην ιστορική συνεδρίαση του Δεκεμβρίου- να κρατούν το αμερικανικό νόμισμα στο προσκήνιο του επενδυτικού ενδιαφέροντος καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, την ώρα που αναδυόμενες αγορές, πετρέλαιο και μέταλλα ήταν οι μεγάλοι «χαμένοι» της χρονιάς που φεύγει.
Ο δείκτης δολαρίου εμφανίζει κέρδη 8,5% από τις αρχές του έτους, έπειτα από κέρδη σχεδόν 13% το 2014.
Η μεγάλη απόκλιση στη νομισματική πολιτική μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωζώνης -με τη Fed να σχεδιάζει σταδιακές αυξήσεις επιτοκίων και την ΕΚΤ να συνεχίζει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, έχοντας αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο πρόσθετων μέτρων στήριξης- αναμένεται να κρατήσουν και το 2016 το δολάριο σε ανοδική πορεία, που όμως θα βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τις αποφάσεις της Fed.
Η υποχώρηση του ευρώ σε επίπεδα απόλυτης ισοτιμίας έναντι του δολαρίου εντός της επόμενης χρονιάς έχει σχεδόν προεξοφληθεί από τους περισσότερους στρατηγικούς αναλυτές, υπάρχουν όμως και διαφορετικές προβλέψεις, όπως αυτή της JPMorgan που «βλέπει» ανάκαμψη του ευρώ στο 1,13 έως τα τέλη του 2016.
Η νομισματική πολιτική θα καθορίσει και τις κινήσεις του γιεν, με τις προβλέψεις των αναλυτών να διαφέρουν σημαντικά. Για τη Nomura και BNP Paribas το δολάριο θα ενισχυθεί στα 130 γιεν ή και πιο πάνω.
Οχι όμως και η JP Morgan, που προβλέπει ενίσχυση και όχι αποδυνάμωση του ιαπωνικού νομίσματος.
Η αποδυνάμωση των νομισμάτων στις αναδυόμενες αποτελεί μία ακόμη πρόβλεψη στην οποία συγκλίνουν οι περισσότεροι στρατηγικοί αναλυτές, όπως και η σταδιακή υποτίμηση του κινεζικού γιουάν.
Οι προοπτικές των αναδυόμενων νομισμάτων εξαρτώνται από την πορεία της αμερικανικής οικονομίας και την κατεύθυνση του δολαρίου. Για εκείνα τα νομίσματα που «σφυροκοπήθηκαν» το 2015 -όπως το δολάριο Καναδά και το πέσο Κολομβίας- υπάρχουν ελπίδες ανάκαμψης.
Το πετρέλαιο ήταν ένας από τους μεγάλους «ηττημένους» του 2015, με απώλειες σχεδόν 35% για το μπρεντ φέτος, έπειτα από «βουτιά» 48% του 2014.
Από τις αρχές Οκτωβρίου, η τιμή του αργού υποχωρεί σχεδόν 18%, έχοντας πλησιάσει ναδίρ 11 ετών, εξαιτίας των συνθηκών υπερπροσφοράς και μειωμένης ζήτησης στις διεθνείς πετρελαϊκές αγορές.
Μεταξύ των χρηματιστηρίων, ο δείκτης Nikkei της Ιαπωνίας σημειώνει τις δεύτερες καλύτερες επιδόσεις για το 2015 μετά το δολάριο, με κέρδη πάνω από 8% και ξεπερνώντας τα κέρδη 5% των μετοχών της Σαγκάης.
Για τον S&P 500 της Wall Street, το 2015 ήταν η χειρότερη χρονιά από την εποχή κορύφωσης της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, το 2011.
Ο δείκτης εμφανίζει απόδοση 3%, συμπεριλαμβανομένων των μερισμάτων.
Κάπως καλύτερες οι επιδόσεις των ευρωπαϊκών μετοχών, με τον πανευρωπαϊκό FTSEurofirst 300 να σημειώνει άνοδο 4,5%.
Από την άλλη, ο παγκόσμιος δείκτης MSCI All World Index υποχωρεί 3%, έπειτα από τρία διαδοχικά έτη κερδών.
Η αρνητική πορεία του οφείλεται στις αναδυόμενες, από Βραζιλία και Νότιο Αφρική, μέχρι Τουρκία και Μαλαισία.
Οι ανησυχίες για την κινεζική οικονομία και την κινεζική ζήτηση πρώτων υλών δεν επηρέασαν μόνο το πετρέλαιο. Οι τιμές του χαλκού υποχωρούν πάνω από 25%, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από την εποχή της κρίσης του 2008.
Ο δείκτης εμπορευμάτων Thomson Reuters CRB -που περιλαμβάνει 19 εμπορεύματα- υποχωρεί πάνω από 22%, έχοντας «κολλήσει» σε ναδίρ 13 ετών.
