Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στον Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Την ένταξη των αυτοκινητόδρομων στο νέο ΕΣΠΑ προαναγγέλλει ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, αρμόδιος για θέματα ΕΣΠΑ και Δημοσίων Επενδύσεων, Αλέξης Χαρίτσης. Μιλώντας στη «Ν», ο κ. Χαρίτσης επισημαίνει ότι οφείλουμε να ολοκληρώσουμε τα έργα αυτά, παρά το γεγονός ότι μας δεσμεύουν απαραίτητους πόρους.
Ο υφυπουργός τονίζει ότι αναζητείται πρόσθετη ρευστότητα από εγχώριους και ευρωπαϊκούς πιστωτικούς μηχανισμούς για την επιτυχή απορρόφηση των πόρων της προγραμματικής περιόδου 2007-2013, ενώ για το νέο ΕΣΠΑ υπογραμμίζει ότι η προσοχή θα εστιαστεί στην ενίσχυση ήπιων, κοινωνικά χρήσιμων υποδομών, μικρών και μεσαίων επιχειρηματικών «αντιδραστηρίων», ώστε να αλλάξουν δραστικά οι αναπτυξιακές προοπτικές κάθε τόπου.
Κύριε Χαρίτση, απομένουν λιγότεροι από δύο μήνες για το κλείσιμο της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Πώς εξελίσσεται το πρόγραμμα;
«Ηδη είμαστε σε διαδικασία επιτυχούς ολοκλήρωσης των προγραμμάτων της τρέχουσας περιόδου 2007-2013 και ξεκινάμε δυναμικά το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020, αποκαθιστώντας την κανονικότητα στη ροή και στην απορρόφηση των πόρων. Οι προσπάθειες για τη σταδιακή ομαλοποίηση των εκταμιεύσεων εντάθηκαν μετά τον Αύγουστο και συνεχίζονται. Επίσης, στα τέλη του περασμένου μήνα ενεργοποιήθηκε πλήρως το σύστημα πληρωμών του ΕΣΠΑ για την πραγματοποίηση δαπανών. Η κατάσταση που κληρονομήσαμε δεν ήταν ρόδινη.
Κατά την τελευταία δεκαετία η αξιοποίηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων και των κοινοτικών κονδυλίων έγινε με συνεχώς μειούμενο το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), με αρνητικές συνέπειες τόσο στο επίπεδο των δημοσίων επενδύσεων όσο και στο επίπεδο των ίδιων των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Πέραν τούτου όμως υπήρξε και μια υπερδέσμευση προγραμμάτων, που έγινε υπό το άγχος της ποσοτικής διάστασης της απορρόφησης και μόνο, χωρίς καμία μέριμνα για την πραγματική δυνατότητα αυτών των έργων να δημιουργήσουν δαπάνες.
Από τη μεριά μας δεν θέλουμε το αποτέλεσμα να κρίνεται με τη συλλογιστική ενός λανθασμένου παρελθόντος: απορροφητικότητα για την απορροφητικότητα. Δεν θέλουμε έργα κουφάρια, δίχως χρησιμότητα, πνιγμένα στις μίζες και στις παθογένειες των προηγούμενων ετών. Αντίθετα προτάσσουμε ως κριτήριο την οικονομική και κοινωνική σκοπιμότητα των έργων.
Στη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 στοχεύουμε σε μορφές επιχειρηματικότητας που χαρακτηρίζονται από εξωστρέφεια, καινοτομία και υψηλή προστιθέμενη αξία, με σταθερό γνώμονα πάντα την αύξηση της απασχόλησης με αξιοπρεπείς αμοιβές και σεβασμό στο ιστορικό και φυσικό περιβάλλον».
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και ο προσανατολισμός των προγραμμάτων σε μικρά και μεσαία έργα; Είναι αυτός δρόμος για να ανακάμψει η οικονομία ή μήπως χρειάζεται να λειτουργήσουν ως ατμομηχανή μεγάλα έργα;
«Εστιάζουμε στην ενίσχυση ήπιων, κοινωνικά χρήσιμων υποδομών, μικρών και μεσαίων επιχειρηματικών “αντιδραστηρίων”, ώστε να αλλάξουν δραστικά οι αναπτυξιακές προοπτικές κάθε τόπου και να αναχαιτίσουμε τις τάσεις φυγής στο εξωτερικό κυρίως των νέων επιστημόνων. Διαθέτοντας τα χρήματα σε πολλούς, είτε ιδιώτες, είτε μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, επιτυγχάνουμε σαφώς ισχυρότερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για την οικονομία, καθώς αντί να “φουσκώσουν” λογαριασμοί στο εξωτερικό θα ενισχυθεί η εγχώρια αγορά. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνει κανένα μεγάλο έργο. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να βλέπουμε τα χαρακτηριστικά και τη συνέργεια του έργου με τις στοχεύσεις του ευρύτερου αναπτυξιακού σχεδιασμού.
Ειδικά στην περίπτωση των υποδομών, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη ολοκληρωμένου πλαισίου χωρικής συνοχής, όπου αναζητούμε τον τρόπο με τον οποίο “κουμπώνουν” όλα τα έργα μιας περιοχής, σε σχέση και με το αναπτυξιακό προφίλ της. Πετυχαίνουμε έτσι να αναπτύξουμε, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τις συνέργειες σε συνθήκες δημοσιονομικών περιορισμών. Εχουμε, επίσης, ένα μεγάλο αριθμό μικρών καινοτόμων επιχειρήσεων, που αξιοποιούν αποτελέσματα ερευνητικών δραστηριοτήτων και επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους προς το εξωτερικό και την εσωτερική αγορά.
Πρέπει να τις στηρίξουμε, να εξασφαλίσουμε τις αναγκαίες υποδομές με δημόσιες επενδύσεις, και να δώσουμε επίσης τη δυνατότητα ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Θα προσφέρουμε σε όλες αυτές τις κατηγορίες επιχειρήσεων την απαραίτητη στήριξη για να συνεργαστούν μεταξύ τους και με ερευνητικά ιδρύματα, για να αξιοποιήσουν τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες και να αυξήσουν με γρήγορους ρυθμούς την απασχόληση».
Υπάρχει κίνδυνος να χαθούν κονδύλια;
«Στόχος είναι να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ και να μην επιβαρυνθεί υπέρμετρα το ΠΔΕ από τις όποιες αποκλίσεις μπορεί να υπάρξουν. Με δεδομένο τα περιορισμένα περιθώρια εθνικής χρηματοδότησης αναζητήσαμε πρόσθετη χρηματοδότηση από εγχώριους και ευρωπαϊκούς πιστωτικούς μηχανισμούς».
Αρκούν οι πρόσφατες θετικές αποφάσεις της Κομισιόν για το μηδενισμό της εθνικής συμμετοχής για την πλήρη απορρόφηση των πόρων;
«Πράγματι αποτελεί πολύτιμη βοήθεια το δάνειο 1 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και η κατ’ εξαίρεση αλλαγή των κοινοτικών κανόνων, που δημιουργεί πρόσθετη ρευστότητα 2 δισ. ευρώ. Κι όμως η αξιωματική αντιπολίτευση προσπαθεί να σηκώσει τη σημαία των κατηγοριών για απορροφήσεις που δήθεν χάνονται. Οι επιθέσεις είναι το λιγότερο άστοχες. Με υπερδεσμεύσεις άνω των 6 δισ. ευρώ στην περίοδο 2007-2013, το ερώτημα θα πρέπει να αντιστραφεί: Να πετάξουμε έργα στον Καιάδα; Ηδη από τις αρχές του χρόνου προχωρήσαμε με συντονισμένες κινήσεις στην εξυγίανση των προγραμμάτων. Για έργα που είχαν προχωρήσει δώσαμε έμφαση στην ολοκλήρωσή τους. Για όσα δεν είναι εφικτό να ολοκληρωθούν, αναζητήσαμε εκείνα που μπορούσαν να εξυπηρετήσουν προτεραιότητες της νέας προγραμματικής περιόδου και τα μεταφέραμε σε αυτή. Για όσα δεν γινόταν να μεταφερθούν, αναζητήσαμε πρόσθετη χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους. Απεντάξαμε, τέλος, όσα είχαν ενταχθεί με διαβλητό τρόπο και δεν προσέφεραν κανένα οικονομικό και κοινωνικό όφελος».
Πιστεύετε ότι οι κοινοτικοί και εθνικοί πόροι της νέας προγραμματικής περιόδου είναι ικανοί να θέσουν σε τροχιά ανάπτυξης την ελληνική οικονομία, δεδομένου ότι πολλά από τα χρηματοδοτικά προγράμματα προϋποθέτουν την καταβολή ίδιας συμμετοχής; Σας ανησυχεί το ενδεχόμενο αρκετά προγράμματα να μείνουν αζήτητα, λόγω της έλλειψης ρευστότητας;
«Εχουμε προχωρήσει σε σοβαρό σχεδιασμό δράσεων, ωριμότητα συνθηκών, δημόσια και ιδιωτική συμμετοχή για να μοχλευτούν οι διαθέσιμοι πόροι και να δημιουργήσουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Στα πλαίσια εξεύρεσης εναλλακτικών πόρων αποσκοπούμε επίσης στη διευρυμένη χρήση των ανακυκλούμενων χρηματοδοτήσεων και όσων χρηματοδοτικών εργαλείων βελτιώνουν τον δείκτη μόχλευσης των διαρθρωτικών πόρων. Στο παρελθόν, ακόμα και πριν από την κρίση, σπαταλήθηκαν πολύτιμοι πόροι και οδηγηθήκαμε σε απώλεια ανταγωνιστικότητας και παραγωγικού δυναμικού.
Σήμερα περνάμε στον σχεδιασμό και στην ανάδειξη προτεραιοτήτων, ώστε οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται να αφορούν δραστηριότητες που πράγματι μπορούν να αναπτυχθούν. Με τη στενότητα πόρων που χαρακτηρίζει την τρέχουσα περίοδο, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε και πιστώσεις, είτε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είτε από το πακέτο Γιούνκερ. Την περασμένη εβδομάδα είχαμε κρίσιμες συζητήσεις με τον πρόεδρο της ΕΤΕπ Βέρνερ Χόγερ, ο οποίος υπογράμμισε με κάθε τρόπο την ανάγκη να διασφαλιστεί η χρηματοδότηση έργων που θα βοηθήσουν να λύσουμε προβλήματα στην πραγματική οικονομία.
Επεσήμανε, επίσης, τη βούληση της τράπεζας να στηρίξει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και επενδύσεις στην έρευνα, στην καινοτομία και την ευρυζωνικότητα, ενώ δήλωσε ανοιχτός και στη συζήτηση που έχει ανοίξει για τη δημιουργία Αναπτυξιακής Τράπεζας».
Βρισκόμαστε στα τέλη του 2015 και σταδιακά αρχίζει η υλοποίηση της νέας προγραμματικής περιόδου. Πότε εκτιμάτε ότι θα υπάρξει η πλήρης κινητοποίηση του νέου ΕΣΠΑ;
«Δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Τους προηγούμενους 10 μήνες έχουμε κάνει σημαντικές παρεμβάσεις πάνω στις οποίες μπορούμε να στηριχτούμε. Το νέο ΕΣΠΑ προχωρά κανονικά. Ηδη έχουν ανακοινωθεί προδημοσιεύσεις για προσκλήσεις που αφορούν τη νεοφυή επιχειρηματικότητα, την επαγγελματική δραστηριότητα νέων πτυχιούχων, τον τουρισμό και την απασχόληση στις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις.
Επίσης μέσα στην εβδομάδα θα ανακοινωθεί η πρόσκληση για το Πρόγραμμα Ενίσχυσης της Ρευστότητας και Στήριξης της Απασχόλησης σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ και το υπουργείο Εργασίας, μαζί με το οποίο ετοιμάζουμε και την πρώτη δράση για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, που θα αφορά την ίδρυση κοινωνικών επιχειρήσεων και θα παρουσιαστεί πριν από το τέλος του έτους. Θέλουμε τα κονδύλια να πέσουν στην πραγματική οικονομία όσο το δυνατόν γρηγορότερα, αλλά και με τον πλέον στοχευμένο και αποτελεσματικό τρόπο. Γι’ αυτό δίνουμε ιδιαίτερο βάρος στον κατάλληλο σχεδιασμό ώστε να αποφύγουμε τις καθυστερήσεις του παρελθόντος.
Για μας η διαφάνεια, η διευκόλυνση πρόσβασης στα προγράμματα ΕΣΠΑ, η απλοποίηση των διαδικασιών, η διεύρυνση των χρονικών περιθωρίων υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών, η έγκαιρη ενημέρωση και προετοιμασία, καθώς επίσης και η μείωση του κόστους συναλλαγών και συμμετοχής είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για ένα σταθερό περιβάλλον οικονομικής και κοινωνικής ανάτασης».
Μια σειρά έργων υποδομών που είχαν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ 2007-2013 δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα, με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα τους αυτοκινητόδρομους. Υπάρχει περίπτωση να υπαχθούν στο νέο ΕΣΠΑ;
«Βεβαίως και θα χρηματοδοτήσουμε τις ανολοκλήρωτες υποδομές, όπως είναι οι κομβικής και διεθνούς σημασίας αυτοκινητόδρομοι, απαραίτητα έργα στις σιδηροδρομικές γραμμές, σταθμοί βιολογικού καθαρισμού, διαχείριση σκουπιδιών κ.λπ. Τα έργα αυτά δεν ολοκληρώθηκαν κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, αλλά εμείς οφείλουμε να τα ολοκληρώσουμε για πολλούς και διάφορους λόγους, παρά το γεγονός ότι μας δεσμεύουν απαραίτητους πόρους.
Πρέπει να ολοκληρωθούν διότι έχουν μεγάλο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, έχουν σημαντική περιβαλλοντική διάσταση και κυρίως ολοκληρώνουν έναν κύκλο δημοσίων επενδύσεων, κλείνουν τις εκκρεμότητες και ανοίγουν το πλαίσιο του να σκεφτούμε και να προγραμματίσουμε την επόμενη γενιά δημοσίων υποδομών».
