του Steen Jakobsen, Επικεφαλής Οικονομολόγου της Saxo Bank
Οι αναδυόμενες αγορές αντιμετωπίζουν τις σφοδρές συνέπειες μιας «τέλειας καταιγίδας» λόγω χρέους, του αβέβαιου δολαρίου και της κατάρρευσης των τιμών στα εμπορεύματα. Αλλά υπάρχει ελπίδα –και επενδυτικές ευκαιρίες–παρόλο που η τρέλα του «παρατείνω και προσποιούμαι» με το τύπωμα χρήματος επιμένει.
Ο φαινομενικά ατελείωτος κύκλος του «παρατείνω και προσποιούμαι» απειλείται από τις συγκεχυμένες ανακοινώσεις των κεντρικών τραπεζών, τη μειωμένη ρευστότητα και τη δραματική αύξηση της μεταβλητότητας σε όλες τις κατηγορίες των στοιχείων ενεργητικού.
Και ποια είναι η πιθανή απάντηση των πολιτικών σε όλα αυτά; Μια από τα ίδια, φυσικά! Ωστόσο, η αγορά φαίνεται να αποκτά όλο και μεγαλύτερη ανοσία απέναντι σε υποσχέσεις για μέτρα τόνωσης και να βρίσκεται σε μεγαλύτερη εγρήγορση όσον αφορά τις άστοχες αισιόδοξες προβλέψεις των κεντρικών τραπεζών (και των κυβερνήσεων) καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει ένα νέο ξεκίνημα – μια επιστροφή στην πραγματικότητα, σε αντίθεση με τον τεχνητό κόσμο που δημιούργησε η πιστωτική επέκταση από τις κεντρικές τράπεζες. Ας μην ξεχνάμε ότι η ασθενής ανάπτυξη που σημειώνεται από το ξέσπασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης το 2008, χρηματοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ένα συνεχώς αυξανόμενο χρέος.
Οι χώρες που εξέδωσαν το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρέους είναι η Κίνα και οι αναδυόμενες αγορές, οι οποίες συνολικά ευθύνονται για περισσότερο από το 50% του νέου χρέους.
Όλες οι αναδυόμενες οικονομίες έχουν εκδώσει χρέος σε USD και το έχουν μετατρέψει σε τοπικά νομίσματα. Ωστόσο, όσο το δολάριο γινόταν όλο και πιο ισχυρό, η πρακτική αυτή προκάλεσε μια «τέλεια καταιγίδα» για τις αναδυόμενες αγορές.
Προβλεπόμενο αποτέλεσμα
Η στάση του «παρατείνω και προσποιούμαι» πυροδότησε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο, όπου το χρέος των αναδυόμενων αγορών που αποτιμάται σε USD μετατράπηκε στα τοπικά νομίσματα. Στη συνέχεια, η ισχυροποίηση του δολαρίου αύξησε το βάρος εξυπηρέτησης του χρέους, ενώ οδήγησε σε πτώση τις τιμές των εμπορευμάτων που αποτελούν βασικό εξαγωγικό προϊόν για πολλές από τις χώρες των αναδυόμενων αγορών και κυρίως για τις χώρες του παλαιού BRIC. Με τη σειρά του, αυτό επέφερε μείωση της ζήτησης και της ανάπτυξης στις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για την ανάπτυξη και τις εξαγωγές των ανεπτυγμένων χωρών. Σε οποιοδήποτε δεδομένο έτος, οι αναδυόμενες αγορές αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας ανάπτυξης – οδηγώντας τους επενδυτές να ψάχνουν απεγνωσμένα για απαντήσεις.
Η εκτιμώμενη μαθηματική ετήσια απόδοση τόσο των μετοχών όσο και των ομολόγων παραμένει κοντά ή κάτω από το μηδέν για τα επόμενα πέντε χρόνια. Οι υπερβάλλουσες αποδόσεις των μετοχών (και των ομολόγων) που καταγράφονται από την αρχή της χρηματοοικονομικής κρίσης θα πρέπει να αντικατασταθούν από χαμηλότερες αποδόσεις, εκτός εάν το οικονομικό μοντέλο μας αλλάξει ριζικά − το οποίο, φυσικά, δεν έχει συμβεί.
Η στάση του «παρατείνω και προσποιούμαι» αποτελεί τον ορισμό της παράνοιας: «συνεχίζω να επαναλαμβάνω το ίδιο πείραμα αναμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα».
Υπάρχει, όμως, και η θετική πλευρά: η «τέλεια καταιγίδα» που μαίνεται στις αναδυόμενες αγορές, αποτελεί και τη μεγαλύτερη ευκαιρία των τελευταίων δεκαετιών. Οι αγορές αυτές έχουν χαμηλές επιδόσεις, όχι μόνο φέτος, αλλά καθ’ όλο το διάστημα από τα υψηλά του κύκλου των εμπορευμάτων, το 2011.
Πώς να κινηθούμε
Διατηρούμε μια αμυντική και παράλληλα αισιόδοξη άποψη για τις αναδυόμενες αγορές, θεωρώντας τις το πεδίο με τις καλύτερες αποδόσεις, όχι μόνο για το ερχόμενο τρίμηνο, αλλά και για όλο το 2016. Η χαμηλή απόδοσή τους στο πρόσφατο παρελθόν προδιαθέτει θετικά για τις μελλοντικές αποδόσεις, καθώς βρίσκεται περίπου δύο τυπικές αποκλίσεις χαμηλότερα σε σχέση τη μακροπρόθεσμη τάση. Για τους ειδήμονες, πολλές αγορές είναι εξωφρενικά φθηνές ακόμη και σύμφωνα με βασικά μεγέθη, όπως την τιμή μετοχής προς κέρδη (P/E). Στις αγορές αυτές συγκαταλέγεται η Σιγκαπούρη και η Νότιος Κορέα.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο πάντα στρεφόμαστε στην αγορά συναλλάγματος (Forex), αρχικά για λόγους ρευστότητας και πρόσβασης. Πολλές αναδυόμενες αγορές δεν έχουν αρκετό βάθος ώστε να στηρίξουν ισχυρές αγορές μετοχών. Επιπλέον, ακαδημαϊκές μελέτες δείχνουν ότι πάνω από το 80% όλων των αποδόσεων των αναδυόμενων αγορών προέρχεται από την αγορά συναλλάγματος και όχι από την κατοχή ομολόγων και μετοχών.
Επιπλέον, πιστεύουμε ότι οι αναδυόμενες αγορές γενικά προσφέρονται για άνοιγμα θέσεων αγοράς – σε μετοχές ή χρεόγραφα, καθώς και σε συνάλλαγμα. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας «τέλειας καταιγίδας» δεν θα πρέπει να μας παρασύρει και να πιστέψουμε ότι ο ήλιος δεν θα ξαναβγεί.
Η διστακτικότητα της Fed να αυξήσει τα επιτόκια πιθανότατα θα αποτρέψει μια αύξηση μέσα στο 2015, καθώς το παράθυρο των ευκαιριών κλείνει. Η αγορά προεξοφλεί όλο και περισσότερο στις τιμές την πιθανότητα μιας μείωσης των επιτοκίων ανάλογα με την πιθανότητα μιας αύξησης.
Αυτό σημαίνει ότι το άνοιγμα θέσεων αγοράς στο USD (κάτι που λατρεύει η κοινή γνώμη της αγοράς) θα τεθεί υπό δοκιμασία. Ο πιο εύκολος δρόμος για υψηλότερη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η αποδυνάμωση του δολαρίου (καθώς μειώνει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, στηρίζει τις τιμές των εμπορευμάτων και συμβάλλει στην επανεκκίνηση της ανακύκλωσης του κεφαλαίου από τους παραγωγούς πετρελαίου και την Κίνα) − και αυτό περιμένουμε. Η μόνη ανησυχία είναι ότι η ανάπτυξη θα είναι τόσο αδύναμη που φλερτάρουμε και πάλι με την ύφεση, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στις ΗΠΑ.
Eκτιμούμε ότι κατά την περίοδο δ’ τριμήνου 2015-α’ τριμήνου 2016, η Τράπεζα της Ιαπωνίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Fed θα εφαρμόσουν μια τελευταία σειρά μέτρων παγκόσμιας χαλάρωσης, καθώς ο οικονομικός κύκλος φτάνει στα χαμηλότερα σημεία του. Ευτυχώς, μέχρι τότε η αγορά θα έχει αποδυναμώσει το δολάριο, θα έχει αυξήσει τις τιμές των εμπορευμάτων και θα έχει ξαναρχίσει την ανάπτυξη από χαμηλό επίπεδο. Η οικονομική επιστήμη και οι αγορές αρχίζουν επιτέλους να αλληλοσυνδέονται και πάλι στα βασικά θέματα, και αυτό είναι η καλύτερη είδηση μέχρι στιγμής.
Η μεταβλητότητα των επόμενων μηνών θα αποτελέσει ένδειξη ότι η αγορά και οι οικονομίες θεραπεύονται, δεν καταστρέφονται.
