Τον Αύγουστο οι περισσότεροι οικονομολόγοι εξέφραζαν ακόμη τη βεβαιότητα ότι η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα αυξήσει για πρώτη φορά μετά από σχεδόν μια 10ετία το βασικό της επιτόκιο. Στο μεταξύ διατυπώνονται αμφιβολίες.
Η επικεφαλής της Federal Reserve Τζάνετ Γέλεν θα ανακοινώσει αύριο αυτό που περιμένουν με αγωνία τόσο οι δημοσιογράφοι όσο και – κυρίως - οι εκπρόσωποι του χρηματοοικονομικού κλάδου διεθνώς: αν θα προβεί τελικά ή όχι σε αύξηση του βασικού επιτοκίου. Οι απόψεις των ειδικών για το περιεχόμενο των δηλώσεων της Τζάνετ Γέλεν διίστανται.
Το βασικό επιτόκιο αποτελεί αποφασιστικό δείκτη για το ύψος των επιτοκίων με τα οποία οι τράπεζες δανείζονται χρήματα από την Κεντρική Τράπεζα αλλά και για τα επιτόκια με τα οποία δανείζουν στους πελάτες τους. Από αυτούς τους παράγοντες εξαρτώνται κατ' επέκταση οι επενδύσεις και οι καταναλωτικές δαπάνες.
Σημείο αναφοράς το βασικό επιτόκιο της Fed
Ωστόσο, το βασικό επιτόκιο της Fed είναι κάτι ξεχωριστό. Αποτελεί σημείο αναφοράς για επενδυτές, επιχειρηματίες και τραπεζίτες. Αν μεταβληθεί, μεταβάλλονται μαζί του και οι «κανόνες του παιχνιδιού» για την οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (TΔΔ) προέβη τον Σεπτέμβριο στη σαφή διαπίστωση ότι «το βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ύψος των επιτοκίων στις ΗΠΑ επηρεάζουν σημαντικά τα αντίστοιχα επιτόκια σε άλλες χώρες».
Το βασικό επιτόκιο των ΗΠΑ βρίσκεται από το 2008 σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα - μεταξύ 0% και 0,25%. Η μείωσή του ήταν ένα εργαλείο αντιμετώπισης της χρηματοοικονομικής κρίσης. Η τελευταία φορά που η Fed προέβη σε αύξηση του βασικού της επιτοκίου χρονολογείται πριν από σχεδόν μια 10ετία.
Ωστόσο, η Τζάνετ Γέλεν προανήγγειλε τον περασμένο Ιούλιο ενώπιον του Κογκρέσου ότι η φάση των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων πλησιάζει στο τέλος της. Η Fed έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει αυτή την προαναγγελία είτε κατά την αυριανή της σύσκεψη είτε στην επόμενη, που είναι προγραμματισμένη για τα μέσα Δεκεμβρίου.
Μεταξύ των οικονομολόγων επικρατεί σύγχυση για το αν πρόκειται να αυξηθεί το βασικό επιτόκιο αύριο ή τον Δεκέμβριο. Η δυσκολία στο να κάνει κανείς προβλέψεις έγκειται απλούστατα στο γεγονός ότι ποτέ ξανά στο παρελθόν δεν υπήρξε τόσο παρατεταμένο διάστημα με τόσο χαμηλά βασικά επιτόκια. Ως εκ τούτου δεν υπάρχει η σχετική εμπειρία για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν αυξηθούν. Την ίδια ώρα, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις ξεφεύγουν τα τελευταία χρόνια από το πλαίσιο που θέτουν τα βιβλία οικονομικής θεωρίας.
Ο Economist της Μ. Βρετανίας έκανε λόγο για μια «παράδοξη συμπεριφορά της αμερικανικής οικονομίας από τότε που ξέσπασε η χρηματοοικονομική κρίση». Το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ ανερχόταν το 2009 σε 10%, ωστόσο ο πληθωρισμός εξακολούθησε να αυξάνεται απρόσκοπτα. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η ανεργία έχει πέσει περίπου στο 5%, αλλά ταυτόχρονα ο πληθωρισμός έχει σχεδόν εξανεμιστεί, με τους οικονομολόγους να προβλέπουν για φέτος ρυθμό αύξησης των τιμών μόλις 0,3%.
Προειδοποιήσεις και δυσοίωνες προβλέψεις
Δεν λείπουν οι φωνές που προειδοποιούν ότι η αύξηση του βασικού επιτοκίου από τη Fed σε αυτή τη χρονική συγκυρία θα ήταν λάθος. Μία από αυτές τις φωνές είναι και αυτή του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Λάρι Σάμερς, ο οποίος επεσήμανε με άρθρο του στους Financial Times ότι «η αύξηση των επιτοκίων στο εγγύς μέλλον θα ήταν σοβαρό λάθος, το οποίο θα αντιστρατευόταν τους τρεις κεντρικούς στόχους της Fed: σταθερότητα τιμών, πλήρης απασχόληση και χρηματοοικονομική σταθερότητα».
Την ίδια ώρα, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προειδοποιούν ότι οι αναδυόμενες οικονομίες θα έμπαιναν σε περιπέτειες σε περίπτωση αύξησης των βασικών επιτοκίων, διότι αυτή θα οδηγούσε σε σημαντική απόσυρση επενδυτικών κεφαλαίων.
Παράλληλα, δεν λείπουν και οι εξαιρετικά δυσοίωνες προβλέψεις, όπως αυτή του Γερμανού οικονομολόγου και αναλυτή στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, Χένρικ Μίλερ, ο οποίος υποστήριξε: «Πλανάται ο φόβος ότι ο κόσμος στο σύνολό του ενδέχεται να πέσει σε μια παγίδα αποπληθωρισμού – μια διαρκής καταβύθιση των τιμών σε συνδυασμό με μαζική ανεργία, χρεοκοπίες και πιθανόν κοινωνικές ταραχές».
Ωστόσο, παρά τις σοβαρές αμφιβολίες που διατυπώνονται, πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι υπάρχει μια σειρά σοβαρών λόγων προκειμένου η Fed να προβεί στην αύξηση του βασικού της επιτοκίου. Το τελευταίο αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο μιας κεντρικής τράπεζας για τη διαχείριση κρίσεων. Με το βασικό επιτόκιο να βρίσκεται σήμερα ήδη σε μηδενικά επίπεδα, οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν ουσιαστικά απολέσει ένα σημαντικό όπλο. Και αυτό την ώρα που τα σύννεφα μιας πιθανής κρίσης πυκνώνουν πάνω από την Κίνα.
Πηγή: Deutsche Welle
