Διάσκεψη στο Κανκούν

Ειδικό φόρο στις πτήσεις, «τιμολόγηση άνθρακα», ιδιωτικές επενδύσεις: είναι κάποιες από τις επιλογές που προτείνουν τα Ηνωμένα Έθνη με στόχο τη συγκέντρωση 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, τα οποία θα διατίθενται στις φτωχές χώρες για να θωρακιστούν απέναντι στην κλιματική αλλαγή και να προχωρήσουν σε μείωση της παραγωγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Επιτροπή του ΟΗΕ με επικεφαλής τους πρωθυπουργούς της Νορβηγίας και της Αιθιοπίας εισηγήθηκαν επίσης τμήμα του ποσού αυτού –για το ειδικό ταμείο που θα πρέπει να έχει δημιουργηθεί έως το 2020- να συγκεντρώνεται μέσω της επιβολής φόρου στις διεθνείς χρηματικές συναλλαγές.

«Τιμολόγηση άνθρακα»

Στην έκθεσή τους που θα παρουσιαστεί στη διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή στο Κανκούν, στα τέλη του μήνα, Γενς Στόλτενμπεργκ και Μέλες Ζενάουι προτείνουν την επιβολή φόρου στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τόσο για να συγκεντρωθούν χρήματα όσο και ως αντικίνητρο για την παραγωγή των αερίων, στα οποία αποδίδεται εν μέρει η υπερθέρμανση του πλανήτη. Εισηγούνται μάλιστα οι εκπομπές να κοστίζουν περίπου 20-25 δολάρια ανά τόνο, κάτι που θα απέφερε περί τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήδη έχουν εκφράσει ποικιλοτρόπως την αντίθεσή τους στη φορολόγηση των εκπομπών και η στάση τους δεν αναμένεται να αλλάξει, ιδιαίτερα μετά και από την ανάληψη του ελέγχου της Βουλής από τους Ρεπουμπλικανούς. Αυτό παρά το γεγονός ότι ο στόχος των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2020 τέθηκε με πρωτοβουλία των αναπτυγμένων κρατών, κατά την σύνοδο του περασμένου Δεκεμβρίου, στην Κοπεγχάγη.

Η επιτροπή πιστεύει πως άλλα 10 δισεκατομμύρια δολάρια θα μπορούσαν να προέλθουν από τις διεθνείς μεταφορές, γι’ αυτό και προτείνει μεταξύ άλλων επιπλέον φόρο στα εισιτήρια ή στα καύσιμα των αεροσκαφών. «Πρόκειται για κάτι πιο ρεαλιστικό απ’ όσο πιστεύει πολύς κόσμος», δήλωσε σχετικά ο Νορβηγός πρωθυπουργός Στόλτενμπεργκ. «Χρειαζόμαστε την απαραίτητη πολιτική βούληση για να λάβουμε αυτές τις αποφάσεις και αυτό εξαρτάται από τις κυβερνήσεις».

Θωράκιση των αναπτυσσόμενων χωρών

Τα ποσά που τα Ηνωμένα Έθνη φιλοδοξούν να συγκεντρώσουν θα διοχετεύονταν σε μια σειρά από προγράμματα για τη θωράκιση των αναπτυσσόμενων χωρών από την κλιματική αλλαγή: στην ανέγερση προστατευτικών τειχών σε παράκτιες περιοχές, στη βελτίωση καλλιεργειών που απειλούνται από την ξηρασία, σε έργα ύδρευσης και άρδευσης, στην προστασία των δασών, αλλά και στην αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας ώστε να αντιμετωπίζονται οι ασθένειες που εξαπλώνονται λόγω της υπερθέρμανσης.

Επιπλέον, θα επενδύονταν σε έργα και υποδομές που θα διευκόλυναν τη μετάβαση αυτών των χωρών στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προκειμένου να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα. Κατά την επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών, στην οποία μετείχαν μεταξύ άλλων ο Τζορτζ Σόρος, η Γαλλίδα υπουργός Οικονομίας Κριστίν Λαγκάρντ, ο σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα σε θέματα οικονομίας Λάρι Σάμερς, η επίτευξη του στόχου «αποτελεί πρόκληση, αλλά είναι εφικτή».

Εκστρατεία με στόχο τους αμφισβητίες της κλιματικής αλλαγής αρχίζουν εκατοντάδες επιστήμονες οι οποίοι μέχρι πρότινος παρέμεναν συνήθως αμέτοχοι σε τέτοιες συζητήσεις με πολιτική χροιά.

Στον απόηχο της επικράτησης των Ρεπουμπλικανών στην αμερικανική Βουλή, τα μέλη της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικών επιμένουν ότι η απόφασή τους δεν σχετίζεται με τις πολιτικές εξελίξεις, όμως η χρονική στιγμή που επέλεξαν για να υψώσουν τη φωνή τους μόνο τυχαία δεν θεωρείται, καθώς οι απόπειρες του Μπαράκ Ομπάμα να επιβάλει βαριά πρόστιμα στους μεγάλους ρυπαντές φαντάζουν πλέον καταδικασμένες.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, σχεδόν οι μισοί από τους νέους βουλευτές των Ρεπουμπλικανών δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη, ενώ σε ποσοστό 86% λένε ότι είναι έτοιμοι να καταψηφίσουν οποιοδήποτε νομοσχέδιο για το κλίμα αποφέρει κέρδη για την κυβέρνηση. Σε αυτό το... εχθρικό κλίμα, κι ενώ οι απόψεις αυτές κερδίζουν έδαφος για αρκετούς λόγους, περίπου 40 επιστήμονες συγκρότησαν «ομάδα ταχείας επέμβασης» που με συνεντεύξεις και παρεμβάσεις θα επιχειρήσει, όπως οι ίδιοι λένε, να διορθώσει την παραπληροφόρηση σχετικά με την υπερθέρμανση. «Δεν συγκροτήσαμε μια τέτοια ομάδα για να καταφερθούμε εναντίον των αμφισβητιών της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο επικεφαλής τους, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Τζον Έιμπραμ. «Αν όμως τεθεί ένα επιχείρημα που υποδηλώνει αμφισβήτηση και δεν συμφωνεί με την επιστήμη, θα το αντικρούσουμε».

Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν ότι το ρήγμα μεταξύ των πεποιθήσεων της πλειοψηφίας των επιστημόνων και της αμερικανικής Κοινής Γνώμης γύρω από την κλιματική αλλαγή είναι τεράστιο. «Το 97% των κορυφαίων επιστημόνων συμφωνούν μεταξύ τους, όμως το κοινό είναι διχασμένο, 50-50», είπε ο Έιμπραμ. Ενδεικτικά ήταν τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας του Πανεπιστημίου Γέιλ: το 50% των Αμερικανών συμφωνούσαν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλείται εν μέρει λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ενώ δεν ήταν λίγοι αυτοί που δήλωναν ότι πρόκειται για κάτι... καλό.

«Ετοιμοπόλεμοι» εν όψει της συνόδου στο Κανκούν

Εξάλλου, όπως έκαναν και πέρυσι στην Κοπεγχάγη, 700 επιστήμονες της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικών δηλώνουν έτοιμοι να απαντήσουν στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και να παράσχουν διευκρινίσεις κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή στο Κανκούν, που ξεκινά στα τέλη του μήνα.

«Η επιστήμη της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και οι ίδιοι οι επιστήμονες δέχονται επίθεση από μια καλά ενορχηστρωμένη και καλά «λαδωμένη» εκστρατεία παραπληροφόρησης», δήλωσε στους New York Times o Σκοτ Μάντια του Τοπικού Κολλεγίου της κομητείας Σάφολκ, ο οποίος μετέχει στην πρωτοβουλία. «Η καλύτερη άμυνα απέναντι σε αυτήν την αντι-επιστημονική επίθεση είναι να διασφαλίσουμε ότι το σωστό μήνυμα φθάνει στο ευρύ κοινό.»

Αρνούνται να συμμετάσχουν στην εκστρατεία

Υπάρχουν ωστόσο και εκείνοι που προτίμησαν την αποχή από οποιαδήποτε τέτοια πρωτοβουλία. Η Τζούντιθ Κάρι, επικεφαλής της Σχολής Επιστημών της Γης και της Ατμόσφαιρας στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια είναι μία από αυτούς. «Οι διαφωνίες μεταξύ επιστημόνων πάνω σε ένα περίπλοκο θέμα όπως η κλιματική αλλαγή θα συνεχίζονται εσαεί και έτσι πρέπει να γίνεται», λέει. «Οι διαφωνίες πυροδοτούν επιστημονική πρόοδο και το να προσπαθείς να τις αποτρέψεις επειδή ανησυχείς ότι θα αμβλύνουν την πολιτική βούληση να αναληφθεί δράση πάνω στην πολιτική που υπερασπίζεσαι είναι κακό τόσο σε επίπεδο επιστήμης όσο και σε επίπεδο πολιτικής».

Επιστήμονες όπως η Κάρι θεωρούν πως ο μόνος τρόπος να αντιστραφεί το κλίμα είναι να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια στην επιστημονική έρευνα. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ξέσπασε σκάνδαλο, όταν είδαν το φως της δημοσιότητας μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στα οποία επιστήμονες δήλωναν ανίκανοι να εξηγήσουν την παροδική επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη...

Φόβους ότι η επόμενη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την υπερθέρμανση του πλανήτη θα σκιαγραφεί την κατάσταση με ακόμη πιο ζοφερά χρώματα εκφράζει αξιωματούχος του οργανισμού, παραμονές της συνόδου για την κλιματική αλλαγή στο Κανκούν του Μεξικού.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους, ο Ρόμπερτ Ορ, επικεφαλής διοργανωτής της συνόδου δήλωσε ότι η ηγεσία του ΟΗΕ θα ζητήσει «απτά αποτελέσματα» από τους αντιπροσώπους 194 χωρών, οι οποίοι θα παρευρεθούν. Οι διαπραγματευτές, είπε, «θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι όσο καθυστερούμε, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και σε χρήματα», ενώ πρόσθεσε πως ο γενικός γραμματέας του οργανισμού Μπαν Γκι - Μουν θα καταστήσει σαφές στους συνέδρους ότι «δεν θα πρέπει να μας καθησυχάζει το "κάλεσμα της σειρήνας" των αρνητών της κλιματικής αλλαγής».

Ο υψηλόβαθμος αξιωματούχος δεν είναι άλλωστε ο πρώτος που πιστεύει ότι «είναι πιθανό να επιτευχθεί σημαντική πρόοδος» κατά τις συνομιλίες, παρά το περυσινό ναυάγιο στην Κοπεγχάγη. Όπως παραδέχθηκε όμως, κανείς δεν αναμένει την επίτευξη παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα. «Η κλιματική αλλαγή δεν δημιουργήθηκε εν μία νυκτί και δεν θα επιλυθεί εν μία νυκτί», είπε χαρακτηριστικά ο Ρόμπερτ Ορ.

Υπενθυμίζεται ότι, παρά τις μεγάλες προσδοκίες - που ενίσχυε και η παρουσία 100 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων - οι περυσινές συνομιλίες με στόχο συμφωνία για παγκόσμια μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατέληξαν σε αδιέξοδο ή, για την ακρίβεια, στη «Συμφωνία της Κοπεγχάγης», μία μη δεσμευτική πολιτική συμφωνία με... υποσχέσεις για μείωση των εκπομπών.

«200 εκατομμύρια εκτοπισμένοι»

Εν τω μεταξύ, νέα έκθεση για λογαριασμό της αμερικανικής οργάνωσης Refugees International καλεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες να προετοιμαστούν για ακόμη περισσότερες φυσικές καταστροφές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, εκτιμώντας ότι θα εκτοπίσουν ακόμη και 200 εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο - ιδιαίτερα στις φτωχότερες χώρες και σε όσες είναι πιο ευάλωτες στα ακραία καιρικά φαινόμενα- έως το 2050.

Η οργάνωση υπενθυμίζει τις πρόσφατες πλημμύρες στο Πακιστάν, που «έπνιξαν» περιοχή ίση με το εν πέμπτο της χώρας και άλλαξαν για πάντα τη ζωή 20 εκατομμυρίων ανθρώπων. «Είναι το "καμπανάκι" που υπογραμμίζει με σαφή τρόπο τις πραγματικές απειλές που αντιμετωπίζουμε από καταστροφές, οι οποίες σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο πρόεδρος της Refugees International Μισέλ Γκαμπαουντάν. «Η αποτυχία να αντιμετωπίσουμε την απειλή του κλιματικού εκτοπισμού θα μπορούσε να υποβαθμίσει μακροπρόθεσμα τη σταθερότητα χωρών, που είναι πιθανό να πληγούν από περισσότερες πλημμύρες, καταιγίδες, ξηρασία και άλλες καταστροφές».

Έκκληση αστέρων: «Μπορείτε να γράψετε Ιστορία»

Ενώνοντας τη φωνή τους με αυτές ανώνυμων ανθρώπων από όλα τα μήκη και πλάτη της γης, συγγραφείς, μουσικοί και ηθοποιοί υπογράφουν επιστολή-έκκληση προς πολιτικούς και διπλωμάτες να παραμερίσουν τις διαφωνίες τους και να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία την προσεχή εβδομάδα, στο Κανκούν. «Στην Κοπεγχάγη πέρυσι επετεύχθη σημαντική πρόοδος, όμως δεν υπήρξε αρκετή. Στο Κανκούν, μπορείτε να γράψετε Ιστορία», γράφουν η Σκάρλετ Γιοχάνσον, ο Ίαν ΜακΓιούαν, ο Μπιλ Νάι, η Κριστίν Ντέιβις και ο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ μεταξύ άλλων στην επιστολή τους, που δημοσιεύεται στην βρετανική εφημερίδα Guardian.

«Για εκατομμύρια ανθρώπους στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής, ο χρόνος που μεσολάβησε από την Κοπεγχάγη ήταν ένας χρόνος δραματικός καθώς πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές, καταιγίδες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα ισοπέδωσαν καλλιέργειες και κατέστρεψαν το βιος κάποιων από τους φτωχότερους ανθρώπους στον κόσμο. Γνωρίζουμε ότι οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα φέρουν περισσότερη δυστυχία και πόνο στους φτωχούς του κόσμου εντείνοντας στην αστάθεια και την έλλειψη ασφάλειας εάν δεν αναληφθεί δράση. Καθώς προετοιμάζεστε για ένα νέο γύρο συνομιλιών στο Κανκούν την προσεχή εβδομάδα, είναι κάτι περισσότερο από προφανές ότι θα πρέπει να καταφέρετε κάτι καλύτερο. Και γρήγορα», καταλήγει η επιστολή.

Μια «επικίνδυνη κλιματική αλλαγή» τον προσεχή αιώνα είναι αναπόφευκτη με τα σημερινά δεδομένα, προειδοποιούν ερευνητές που συνέταξαν μελέτη για λογαριασμό του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, η οποία δίνεται στη δημοσιότητα παραμονές της συνόδου του οργανισμού για την κλιματική αλλαγή, στο Μεξικό.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ακόμη κι αν όλες οι χώρες που έχουν συμφωνήσει να περιορίσουν την παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, αυτό δεν θα είναι αρκετό για να αποτραπεί η αύξηση του μέσου όρου της θερμοκρασίας παγκοσμίως κατά 2 βαθμούς Κελσίου. Σε τέτοιες δεσμεύσεις έχουν έως σήμερα προχωρήσει περίπου 80 χώρες, ανάμεσά τους και οι μεγαλύτεροι ρυπαντές –Κίνα και Ηνωμένες Πολιτείες - ενώ τα 27 κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συμφωνήσει σε μείωση των εκπομπών κατά 20% έως το 2020.

Πέρυσι στη σύνοδο της Κοπεγχάγης ωστόσο, οι συνομιλίες για το διάδοχο του Πρωτοκόλλου του Κιότο κατέληξαν σε ναυάγιο όταν η διεθνής κοινότητα απέτυχε να συμφωνήσει σε νέους, δεσμευτικούς στόχους για μείωση της παραγωγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρυπογόνων αερίων, προκειμένου να γίνει μια προσπάθεια να τεθεί υπό έλεγχο η υπερθέρμανση του πλανήτη. Η λεγόμενη «Συνθήκη της Κοπεγχάγης» περιλαμβάνει τέτοιους στόχους, χωρίς όμως να δεσμεύει όσους την υπέγραψαν.

Στη μελέτη του Περιβαλλοντικού Προγράμματος υπολογίζεται ότι ακόμη κι αν αυτές οι μη δεσμευτικές υποσχέσεις τηρηθούν - κάτι που μοιάζει πολύ αμφίβολο- θα παραμείνει ένα τεράστιο «χάσμα» της τάξεως του 1 γιγατόνου (δηλαδή 1 δισεκατομμυρίου τόνων) αερίων του θερμοκηπίου. Να σημειωθεί ότι σήμερα παράγονται ανά τον κόσμο περίπου 48 γιγατόνοι διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, ποσότητα που, εάν δεν αναληφθεί δράση, αναμένεται να αυξηθεί στους 56 γιγατόνους έως το 2020. Έχει εκτιμηθεί ότι προκειμένου η αύξηση της θερμοκρασίας να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου η συνολική ποσότητα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να μειωθεί στους 44 γιγατόνους έως το 2020.

Κατά τον Αχίμ Στάινερ, εκτελεστικό διευθυντή του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ, «η πρόκληση είναι οι προθέσεις που αποτυπώνονται στη Συνθήκη της Κοπέγχάγης να μπουν σε ένα αμοιβαία καθησυχαστικό πλαίσιο και να μετατραπούν ακόμη και σε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία, με τον ένα τρόπο ή τον άλλο».

Κάτι τέτοιο ωστόσο μοιάζει μάλλον απίθανο, για φέτος τουλάχιστον, ενώ όλο και περισσότεροι - ακόμη και μέσα στα Ηνωμένα Έθνη- διατυπώνουν αμφιβολίες για το κατά πόσο μια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί στο πλαίσιο του οργανισμού.

Δεν πρόκειται για «καινούρια» είδηση. Οι επιστήμονες το γνωρίζουν εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια: η Κίνα είναι πλέον ο υπ’ αριθμόν ένα ρυπαντής παγκοσμίως, παράγοντας περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η είδηση είναι ότι το - παραδοσιακά προσεκτικό και συγκρατημένο σε τέτοια ζητήματα - Πεκίνο το παραδέχθηκε ανοιχτά.

Η παραδοχή ήρθε διά στόματος του επικεφαλής της κινεζικής διαπραγματευτικής ομάδας για θέματα περιβάλλοντος, Ζιε Ζενχούα, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Πεκίνο, παραμονές της αναχώρησής του για το Κανκούν, όπου σε λίγες μέρες ξεκινά η σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή. «Αυτή τη στιγμή είμαστε πρώτοι στον κόσμο σε ό,τι αφορά την ποσότητα εκπομπών που παράγουμε», είπε ο Ζιε. Αναφερόμενος προφανώς στις Ηνωμένες Πολιτείες, έσπευσε να συμπληρώσει ότι οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να προχωρήσουν στις μεγαλύτερες περικοπές στην παραγωγή εκπομπών, καθώς αυτές είναι που συμβάλλουν περισσότερο στη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου. Είπε πως θα πρέπει να αφήσουν περιθώριο στις φτωχότερες χώρες να ενισχύσουν τις οικονομίες τους και... τις εκπομπές τους. «Η Κίνα κάνει βήματα στην κατεύθυνση της κορύφωσης (των εκπομπών της) όσο το δυνατόν νωρίτερα», κατέληξε ο Κινέζος αξιωματούχος.

Πλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, η Κίνα ευθύνεται για το 22% των εκπομπών του θερμοκηπίου, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν με ποσοστό που πλησιάζει το 20%. Ινδία και Ρωσία ευθύνονται για ποσοστό 5% η καθεμιά.

Πρωτιά και στον τομέα της καθαρής ενέργειας

Οι δηλώσεις του Ζιε Ζενχούα καταδεικνύουν ότι η Κίνα έχει επίγνωση του ρόλου της, κάτι ωστόσο που φαίνεται και από τις επενδύσεις που έχει κάνει εσχάτως στην καθαρή τεχνολογία. Πριν από λίγους μήνες, οι Κινέζοι ξεπέρασαν τους Αμερικανούς και σε αυτόν τον τομέα για πρώτη φορά μέσα σε μία πενταετία, όπως επιβεβαίωσε και έρευνα της Pew Charitable Trusts. «Εάν οι αμερικανικές πολιτικές δεν αλλάξουν προκειμένου να επιτρέψουν περισσότερες επενδύσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χάσουν την ευκαιρία να ηγηθούν της εξαπλούμενης βιομηχανίας της καθαρής ενέργειας», λέει η διευθύντρια προγραμμάτων της Pew Φίλις Κατίνο.

Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια, η Κίνα είναι ο νο. 1 κατασκευαστής ηλιακών συλλεκτών για φωτοβολταϊκά συστήματα, ενώ πλέον ηγείται και στον τομέα της παραγωγής ανεμογεννητριών. Επιπλέον, η κινεζική ηγεσία έχει ανακοινώσει σχέδιο έως το 2020 το 15% των ενεργειακών αναγκών της χώρας να καλύπτονται από ανανεώσιμες πηγές.

Το χαμηλό ποσοστό κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας από ανανεώσιμες πηγές έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τις δυνατότητές της, είπε, μιλώντας στo naftemporiki.gr ο κ. Aχίμ Στάινερ, αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ και διευθυντής του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP), κάνοντας λόγο για χαμένες ευκαιρίες για επενδύσεις.

Ωστόσο, τόνισε ότι οι φιλόδοξοι στόχοι που έχει θέσει για την πράσινη η κυβέρνηση μπορούν να συμβάλουν στην έξοδο από την κρίση.

Λίγες ημέρες πριν την έναρξη της παγκόσμιας συνόδου του Κανκούν για το κλίμα και εν μέσω χαμηλών προσδοκιών για το αποτέλεσμά της, ο κ. Στάινερ τόνισε ότι μία παγκόσμια συμφωνία είναι η μοναδική οδός για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι διμερείς συμφωνίες δεν αρκούν για την επίτευξη της απαραίτητης μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ερωτηθείς για τις επιπτώσεις του σκανδάλου «Climategate» στην αξιοπιστία της επιστήμης της κλιματικής αλλαγής, ο κ. Στάινερ είναι κατηγορηματικός: « Έχουμε αρκετά στοιχεία για να γνωρίζουμε ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει, αν και δεν κατανοούμε πλήρως πώς θα εξελιχθούν οι συνέπειες». Υπενθυμίζεται ότι λίγες ημέρες πριν από τη σύνοδο της Κοπεγχάγης για το κλίμα το 2009, διέρρευσαν emails ερευνητών του Πανεπιστημίου East Anglia που θεωρήθηκαν από τους επικριτές ως ενδείξεις κακής επιστημονικής πρακτικής και χειραγώγησης πληροφοριών για την κλιματική αλλαγή.

Ο κ. Στάινερ βρέθηκε στην Αθήνα με αφορμή το συνέδριο που διοργάνωσε το Διεθνές Κέντρο Μελετών Ευξείνου Πόντου (ΔΙΚΕΜΕΠ) με θέμα «Προς μία πράσινη οικονομία: ευκαιρίες για την ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας».

Τι ελπίζετε να επιτευχθεί στη σύνοδο του Μεξικού την επόμενη εβδομάδα;

Δύο είναι οι προτεραιότητες. Πρώτον, μετά τη σύνοδο της Κοπεγχάγης, πολλοί είχαν την αίσθηση της αποτυχίας. Στην πραγματικότητα όμως, υπάρχει η συμφωνία της Κοπεγχάγης που περιέχει μια σειρά εθελοντικών δεσμεύσεων. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι αυτές οι εθελοντικές δεσμεύσεις θα αποτελέσουν μέρος του πλαισίου δράσης για την κλιματική αλλαγή. Η απόπειρα να βρούμε ενιαία νομικά δεσμευτική συμφωνία στην Κοπεγχάγη δεν πέτυχε, οπότε στο Κανκούν υπάρχουν κάποιοι θεμέλιοι λίθοι, από τη fast track χρηματοδότηση μέχρι το ζήτημα των δασών και τη μείωση των εκπομπών από την αποψίλωση, που είναι ένα ζήτημα πάνω στο οποίο πολλές χώρες νιώθουν έτοιμες να συμφωνήσουν. Νομίζω ότι αυτά είναι τα βήματα που θα κάνουμε στο Κανκούν. Πάνω απ’όλα πρέπει να δημιουργήσουμε εκ νέου ένα κλίμα εμπιστοσύνης, ότι οι χώρες πραγματικά θέλουν να καταλήξουν σε μία συμφωνία στο πλαίσιο της συνόδου για την κλιματική αλλαγή, αυτό είναι που χάσαμε στην Κοπεγχάγη και χωρίς το οποίο δεν μπορούμε να συνεχίσουμε.

Δεδομένου ότι μια δεσμευτική συμφωνία δεν είναι πιθανό να επιτευχθεί αυτή τη φορά και ότι οι δύο μεγαλύτεροι ρυπαντές – η Κίνα και οι ΗΠΑ – βρίσκονται σε διαμάχη, πώς θα σχολιάζατε την άποψη που υποστηρίζουν όλο και περισσότεροι, ότι η διαδικασία βρίσκεται σε αδιέξοδο και ότι είναι απίθανο να επιτευχθεί συμφωνία στο πλαίσιο του ΟΗΕ;

Όταν μιλάμε για μία συζήτηση στην οποία συμμετέχουν πάνω από 190 χώρες και το ζήτημα είναι τόσο θεμελιώδες όσο η υπερθέρμανση που στην ουσία μιλάμε για τον επανασχεδιασμό της υποδομής της οικονομίας μας, το γεγονός ότι δεν καταφέρνουμε πάντα να ακολουθήσουμε το πρόγραμμα για την επίτευξη συμφωνίας δεν είναι λόγος να σταματήσουμε να προσπαθούμε. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να πετύχουμε τις απαραίτητες μειώσεις εκπομπών αερίων απλώς με εθελοντικές και διμερείς συμφωνίες. Σας διαβεβαιώνω πως όχι. Δεν νομίζω λοιπόν ότι υπάρχει εναλλακτική πέρα από τη συλλογική προσέγγιση. Το πόσο νομικά δεσμευτική θα είναι αποτελεί ίσως δευτερεύον ζήτημα. Και τα κράτη, οι επιχειρήσεις και οι πολιτικοί ηγέτες νομίζω καλά θα κάνουν να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων του συνεδρίου για την κλιματική αλλαγή γιατί είναι η πλέον πολλά υποσχόμενη οδός που διαθέτουμε.

Για να στραφούμε στις εξελίξεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ και τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, θεωρείτε ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά την όλη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για την κλιματική αλλαγή;

Tο γεγονός ότι οι εκπρόσωποι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος είναι λιγότερο προδιατεθειμένοι προς μία διεθνή συμφωνία για την κλιματική αλλαγή και προς θεμελιώδεις αλλαγές στην αμερικανική οικονομία, θα καταστήσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ πιο δύσκολες. Αλλά ας θυμηθούμε ότι έχουν περάσει δύο χρόνια με διακυβέρνηση Δημοκρατικών και Κογκρέσο ελεγχόμενο από τους Δημοκρατικούς χωρίς να οδηγηθούμε σε αποτέλεσμα στην Κοπεγχάγη. Ωστόσο, αν και οι ΗΠΑ και η Κίνα αυτή δημιουργούν αυτή τη στιγμή ένα πολύ δύσκολο κλίμα για να πετύχουν πρόοδο οι υπόλοιπες χώρες, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δεν ισχύει πως να δεν κάνουν τίποτα για την παγκόσμια υπερθέρμανση. Έχουμε δει την Κίνα να επενδύει σε ανανεώσιμη ενέργεια, όπως και η κυβέρνηση Ομπάμα, οπότε και οι δύο χώρες δεν είναι αντίθετες στο να δράσουν. Απλώς δεν βρίσκουν μία μέθοδο για να δράσουν από κοινού, οπότε τελικά θα κάνουν τα πράγματα πολύ πιο δύσκολα.

Θα συμφωνούσατε ότι το σκάνδαλο «Climategate» και οι αποκαλύψεις για τα σοβαρά λάθη στην αναφορά της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) έπληξαν ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία της επιστήμης της κλιματικής αλλαγής και ότι αυτό έχει προκαλέσει περαιτέρω καθυστερήσεις στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων;

Όχι, με κανένα τρόπο. Είμαι ανένδοτος σε αυτή την απάντηση γιατί από τότε που προέκυψε το ζήτημα για κάποια από τα στοιχεία στην έκθεση που είχαν θεωρηθεί λανθασμένα ή ανακριβή , έχουν διεξαχθεί διάφορες έρευνες που βρήκαν ότι πράγματι υπάρχουν πράγματα που θα μπορούσαν να βελτιωθούν στη διαδικασία σύνταξης αυτών των εκθέσεων του IPCC, αλλά η θεμελιώδης επιστήμη της κλιματικής αλλαγής παραμένει αδιαμφισβήτητη. Στην καρδιά αυτών των συζητήσεων είναι πώς, κάτω από συνθήκες ατελούς γνώσης, μπορεί κανείς να προβλέψει τι θα γίνει σε 50-100-150 χρόνια, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αυτού του φαινομένου υπερθέρμανσης στα αποθέματα νερού, στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Νομίζω ότι αυτοί που δεν θέλουν να πιστέψουν στην υπερθέρμανση θα ισχυριστούν ότι αυτά τα λάθη κατά κάποιο τρόπο υπονομεύουν την αξιοπιστία της επιστήμης. Έχουμε όμως αρκετά στοιχεία για να γνωρίζουμε ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει, αν και δεν κατανοούμε πλήρως πώς θα εξελιχθούν οι συνέπειες. Αλλά ας μου επιτραπεί να το πω έτσι: η ανθρώπινη φύση ποτέ δεν περίμενε να υπάρχει τέλεια γνώση για να δράσει, γιατί τότε ίσως να είναι πολύ αργά. Η επιλογή μας σήμερα είναι να προχωρήσουμε με τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα και να κάνουμε επιλογές. Είναι ζήτημα διαχείρισης κινδύνου.

Όταν όμως δρούμε σε ένα περιβάλλον οικονομικής ύφεσης, μπορούμε να αντέξουμε να αναλάβουμε αυτό το ρίσκο όταν δεν είμαστε σίγουροι πόσο σοβαρές θα είναι οι επιπτώσεις;

Υπάρχουν τρεις τρόποι να το δει κανείς. Υπάρχει η δημοσιονομική διάσταση, η διάσταση της στρατηγικής εθνικής ανάπτυξης και η ηθική διάσταση. Για τη δημοσιονομική διάσταση, είναι ξεκάθαρο ότι όταν οι χώρες παλεύουν με ελλείμματα, υψηλά δημόσια χρέη και οικονομίες σε ύφεση, είναι δύσκολο να βρεθούν οι πόροι για επενδύσεις στην καινοτομία που ίσως πρώτα απαιτούν κάποιο είδος δημόσιας. Όμως, στην τρέχουσα παγκόσμια κρίση έχουμε επενδύσει 3.000 δισ. δολάρια για την οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθεροποίηση. Μεγάλο ποσοστό αυτών των χρημάτων πήγε στη σταθεροποίηση της οικονομίας του 20ου αιώνα. Τώρα πρέπει να αναρωτηθούμε, αν κοιτάμε το μέλλον, δεν θα έπρεπε να επενδύουμε στην τεχνολογία του αύριο; Και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η ενέργεια που βασίζεται στους υδρογονάνθρακες σίγουρα δεν ανήκει στην οικονομία του αύριο. Το ηθικό ερώτημα είναι, αν ξοδέψεις όλα σου τα χρήματα για τον εαυτό σου σήμερα, τι αφήνεις πίσω για τα παιδιά σου αύριο όσον αφορά μια εθνική οικονομική βάση. Και εκεί νομίζω η οικονομική κρίση δεν είναι μόνο ζήτημα να πούμε “ας κόψουμε τα πάντα” χωρίς να κάνουμε στρατηγικούς υπολογισμούς που θα επέτρεπαν σε μία οικονομία αύριο να βρίσκεται σε καλύτερη θέση.

Για να στραφούμε τώρα στην Ελλάδα, πιστεύετε ότι κάνει αρκετά για να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που διαθέτει; Και τι περισσότερο θα μπορούσε να κάνει δεδομένου ότι βρίσκεται στο μέσο μιας πολύ σοβαρής ύφεσης;

Νομίζω ότι πρέπει κανείς να πάει πίσω στο χρόνο, γιατί η Ελλάδα έχει ίσως χάσει ευκαιρίες τα τελευταία 15-20 χρόνια να επενδύσει στην ανανεώσιμη ενέργεια. Αν κοιτάξετε στην Ευρώπη υπάρχουν χώρες που αντλούν σήμερα 20-30-35% της ενέργειας που χρησιμοποιούν από ανανεώσιμες πηγές. Το γεγονός ότι η Ελλάδα καλύπτει το 4% των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, αιολική και ηλιακή, έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τις δυνατότητές της, αφού είναι μία από τις χώρες στην ΕΕ με τις μεγαλύτερες δυνατότητες για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNEP, το 2010 οι συνολικές επενδύσεις στις υποδομές για την ανανεώσιμη ενέργεια ήταν υψηλότερες απ’ό,τι σε αυτές για πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα παγκοσμίως. Η Ελλάδα θα πρέπει να δει το μέλλον της όχι μόνο όσον αφορά στις ενεργειακές υποδομές, αλλά και στην τοποθέτησή της ως προς τις δυνατότητες που έχει. Νομίζω ότι η κυβέρνηση με την τρέχουσα οικονομική κρίση αντιμετωπίζει ένα τρομερό δίλημμα. Πρέπει να επενδύσετε σε αυτή τη μετάβαση, αλλά η δημόσια χρηματοδότηση είναι ελάχιστη αυτή τη στιγμή. Παρόλ’ αυτά νομίζω ότι ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση έχουν θέσει κάποιους πολύ φιλόδοξους στόχους και η ελπίδα μου είναι ότι η Ελλάδα θα καταλάβει ότι οι επενδύσεις στην πράσινη τεχνολογία θα βοηθήσουν τη χώρα να βγει από την κρίση.

ΑΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΗ

Με βασικό στόχο τη λήψη αποφάσεων που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αρχίζει τη Δευτέρα στο Κανκούν του Μεξικού η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα.

Σύμφωνα με τον Αχίμ Στάινερ, Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και εκτελεστικό διευθυντή του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), ο στόχος που θα κρίνει κατά πόσον η φετινή Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ θα είναι επιτυχημένη είναι η αποκατάσταση μιας δίκαιης και αμερόληπτης εμπιστοσύνης μεταξύ των χωρών, που χάθηκε κατά την περυσινή εμπειρία στην Κοπεγχάγη.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Στάινερ, εκτίμησε ότι το αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ θα επηρεάσει αρνητικά τις συνομιλίες, ωστόσο σημείωσε ότι η εξέλιξη αυτή δεν σημαίνει ότι δεν θα προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις.

«Χρειαζόμαστε να δούμε στο Κανκούν ακριβείς αριθμούς και δεσμεύσεις ότι αυτά τα 30 δισεκατομμύρια που οι χώρες υποσχέθηκαν στην περυσινή Σύνοδο Κορυφής στην Κοπεγχάγη έχουν μπει πραγματικά στο τραπέζι και είναι διαθέσιμα», ανέφερε μεταξύ άλλων.

Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα θα ολοκληρωθεί στις 10 Δεκεμβρίου.

Με τη συμμετοχή περίπου 20 ηγετών και αντιπροσώπων από άλλες 175 χώρες αρχίζει σήμερα στο Κανκούν του Μεξικού η σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή.

Οι προσδοκίες για την επίτευξη συμφωνίας στη σύνοδο του 2010 - που αναμένεται να είναι το θερμότερο των τελευταίων 160 ετών- είναι ιδιαίτερα χαμηλές, καθώς απ' ό,τι φαίνεται ξεκάθαρα πλέον, οι πλούσιες χώρες -αλλά και κάποιες φτωχότερες- δεν είναι διατεθειμένες να υπογράψουν μια δεσμευτική συμφωνία για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ακόμη και αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών δηλώνουν ότι προσβλέπουν στην επίτευξη προόδου σε περιφερειακά ζητήματα και όχι σε μια ευρύτερη συμφωνία που θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο εκπνέει το 2012.

Η σύνοδος πραγματοποιείται άλλωστε στον απόηχο τόσο της επικράτησης των Ρεπουμπλικανών στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και της παραδοχής της αναδυόμενης Κίνας ότι πλέον παράγει περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις αναπτυγμένες Ηνωμένες Πολιτείες.

«Κλιματικό χάσμα» πλούσιων-φτωχών

Ελλείψει διαφαινόμενης συμφωνίας για τις εκπομπές, η συζήτηση αναμένεται να επικεντρωθεί μεταξύ άλλων στην «πράσινη» τεχνογνωσία και κυρίως στα ποσά που θα διοχετεύσουν οι πλούσιες χώρες στις φτωχότερες προκειμένου να προστατεύσουν τους φυσικούς τους πόρους και να θωρακιστούν έναντι της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Ο αναπτυσσόμενος κόσμος αξιώνει μια συμφωνία για τη δημιουργία διεθνούς «πράσινου» ταμείου για να διαχειριστεί τα χρήματα αυτά που, βάσει μη δεσμευτικής συμφωνίας η οποία επετεύχθη πέρυσι στην Κοπεγχάγη, ανέρχονται στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο έως το 2020. Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν και μετά από τη σύνοδο του Κανκούν, όμως οι αναπτυσσόμενες χώρες επιθυμούν ταχύτερη διευθέτηση του ζητήματος. «Έχουν γίνει πολύ λίγα για τα αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη», λέει η πρέσβειρα της Γρενάδας στον ΟΗΕ Ντέσιμα Ουίλιαμς.

Στην Κοπεγχάγη, οι βιομηχανοποιημένες χώρες δεσμεύτηκαν να παράσχουν 30 δισεκατομμύρια δολάρια κατά την περίοδο 2010-2012. Οι επίδοξοι παραλήπτες αυτών των χρημάτων διαμαρτύρονται ότι μεγάλο τμήμα του ποσού δεν είναι στην πραγματικότητα «νέα βοήθεια», αλλά ποσά προερχόμενα από άλλα αναπτυξιακά προγράμματα.

«Συναγερμός» για θανάτους από φυσικές καταστροφές

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα η Oxfam με αφορμή τη σύνοδο, μόνο τους πρώτους εννέα μήνες του έτους έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας φυσικών καταστροφών 21.000 άνθρωποι, αριθμός διπλάσιος σε σχέση με τις απώλειες που καταγράφηκαν ολόκληρο το προηγούμενο έτος. Παρότι η οργάνωση αποφεύγει να συνδέσει κάποιο συγκεκριμένο συμβάν με την αύξηση των θερμοκρασιών, στην έκθεση αναφέρεται ότι η συχνότητα των φαινομένων αυτών αυξάνεται.

«Φέτος είδαμε μεγάλη δυστυχία και τεράστιες απώλειες εξαιτίας ακραίων καιρικών καταστροφών», λέει ο Τιμ Γκορ της Oxfam προβλέποντας ότι «η κατάσταση θα επιδεινωθεί καθώς σφίγγει ο κλοιός της κλιματικής αλλαγής».

Το Κανκούν, «παράδειγμα των απειλών της κλιματικής αλλαγής»

Η σύνοδος πραγματοποιείται στη Χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού, μια από τις κατεξοχήν απειλούμενες από την υπερθέρμανση του πλανήτη περιοχές της Λατινικής Αμερικής. «Η Καραϊβική του Μεξικού είναι μια από τις πλέον ευάλωτες ζώνες», λέει ο περιφερειακός διευθυντής της οργάνωσης Nature Conservacy Ιγνάσιο Μαρτς, εξηγώντας ότι η άνοδος των υδάτων -που προβλέπεται να αγγίζει τα 4-9 χιλιοστά το χρόνο- απειλεί τις εκτεθειμένες ακτές της Καραϊβικής, οι οποίες ήδη πλήττονται εξαιτίας των κυκλώνων.

Παράλληλα, ανοιχτά των μεξικανικών ακτών, ο δεύτερος μεγαλύτερος κοραλλιογενής ύφαλος του κόσμου μετά το Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο της Αυστραλίας, αργοπεθαίνει λόγω της θέρμανσης των υδάτων.