Τα μπλέιζαρ, ένα είδος συμπιεσμένων κβάζαρ, αποτελούν τα φωτεινότερα μέλη της ομάδας των ενεργών γαλαξιών, και πολλά εξ αυτών εκπέμπουν ακτίνες γάμμα ιδιαίτερα υψηλής ενέργειας. Η ονομασία τους (blazar) προέρχεται από την αγγλική απόδοση του όρου «αστράφτον ημιαστρικό αντικείμενο» (blazing quasi-stellar object).
Στην ουσία πρόκειται για ραδιογαλαξίες (ασθενείς ή πανίσχυρους) που φιλοξενούνται από ελλειπτικούς γίγαντες και συνδέονται με τις μαύρες τρύπες στο κέντρο των τελευταίων. Εμφανίζουν ταχύτητα κοντά σε αυτή του φωτός και είναι ανάμεσα στα πιο ενεργητικά φαινόμενα σε όλο το σύμπαν.
Νέες παρατηρήσεις του μπλέιζαρ με την ονομασία PKS 1424+240 υποδεικνύουν ότι πρόκειται για την πιο μακρινή πηγή ακτίνων γάμμα πολύ υψηλής ενέργειας που έχει ανακαλυφθεί έως τώρα, αλλά το φάσμα εκπομπής ακτινοβολίας του εμφανίζει ιδιαίτερα ασυνήθιστα χαρακτηριστικά.
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια χρησιμοποίησαν δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και υπολόγισαν ότι το μπλέιζαρ βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 7,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τον Ήλιο. Λόγω της τόσο μεγάλης απόστασης, ένα σημαντικό ποσοστό των ακτίνων γάμμα θα έπρεπε να απορροφάται από το εξωγαλακτικό φως υποβάθρου, όμως στους υπολογισμούς προκύπτει ένα απροσδόκητο φάσμα ακτινοβολίας για το μπλέιζαρ, σύμφωνα με την επικεφαλής της έρευνας Έιμι Φέρνις.
Τα νέα ευρήματα υποδεικνύουν νέα δεδομένα είτε για τους μηχανισμούς εκπομπής των μπλέιζαρ, το εξωγαλακτικό φως υποβάθρου, είτε τη διάδοση των φωτονίων των ακτίνων γάμμα σε μακρινές αποστάσεις.
Το εξωγαλακτικό φως υποβάθρου (EBL) είναι η διάχυτη ακτινοβολία από όλα τα αστέρια και τους γαλαξίες, και αποτελεί μία αμυδρή, αλλά διάχυτη λάμψη που γεμίζει το σύμπαν. Όταν ένα υψηλής ενέργειας φωτόνιο ακτίνων-γ συγκρούεται με ένα φωτόνιο EBL χαμηλότερης ενέργειας, αυτά εξουδετερώνονται και δημιουργούν ένα ζευγάρι ηλεκτρονίου-ποζιτρονίου. Όσο μακρύτερα ταξιδεύουν οι ακτίνες γάμμα, τόσο πιο πιθανό είναι να απορροφηθούν από αυτό το μηχανισμό. Αυτό το γεγονός περιορίζει την απόσταση στην οποία μπορούν να ανιχνευθούν πηγές ακτίνων γάμμα πολύ υψηλής ενέργειας.
Οι εκπομπές των μπλέιζαρ πιστεύεται ότι είναι αποτέλεσμα μίας σχετικιστικής εκτόξευσης σωματιδίων, τροφοδοτούμενη από την ύλη που πέφτει στην υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία-ξενιστή. Οι μετρήσεις της Φέρνις για το PKS 1424+240 διέφεραν αρκετά από αυτές που προβλέπουν τα ισχύοντα κοσμολογικά μοντέλα, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι μηχανισμοί εκπομπής των μπλέιζαρ δεν έχουν ακόμα κατανοηθεί πλήρως.
«Υπάρχουν πιο εξωτικές εξηγήσεις, αλλά είναι πρόωρο να προβούμε σε εικασίες σε αυτό το σημείο», δήλωσε το μέλος της ομάδας Ντέηβιντ Γουίλιαμς. «Ανιχνεύουμε ακτινοβολίες γάμμα σε αποστάσεις που δεν το περιμέναμε. Υπάρχουν πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε ακόμα, αλλά έχοντας τώρα μια πηγή στην απόσταση αυτή θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα πόση απορρόφηση υπάρχει από το EBL, αλλά και να ελέγξουμε τα κοσμολογικά μοντέλα που την προβλέπουν», πρόσθεσε.
