Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected] 

Με σφοδρούς βομβαρδισμούς στο Κίεβο και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας, απάντησε ο Βλάντιμιρ Πούτιν στην ανατίναξη τμήματος της γέφυρας Κερτς της Κριμαίας. Πύραυλοι κρουζ έπληξαν σχεδόν ολόκληρη την επικράτεια της Ουκρανίας- ξεκινώντας από την πρωτεύουσα Κίεβο- και προκαλώντας αρκετά θύματα και τεράστιες καταστροφές.

Ευτυχώς, το ρωσικό δόγμα δεν δικαιολογεί- ακόμη τουλάχιστον- τη χρήση  ατομικής βόμβας. Αλλά  μπροστά στο πλήγμα που υπέστη η Ρωσία στο Κερτς, ο Πούτιν φρόντισε να στείλει ένα σαφές, τρομοκρατικό μήνυμα στην Ουκρανία: Οι ρωσικοί πύραυλοί μπορούν να φτάσουν σε οποιαδήποτε γωνιά της χώρας.

Και τώρα τι; Οι Ουκρανοί, παρά την μεγάλη αντεπίθεση που έχουν εξαπολύσει στις κατεχόμενες περιοχές, δεν μπορούν από μόνοι τους να αντιμετωπίσουν τέτοιας έκτασης, ρωσική επίθεση. Θα βοηθησει κι άλλο η Δύση το Κίεβο; Η ουκρανική κυβέρνηση έχει ζητήσει από την Ουάσιγκτον να στείλει στο Κίεβο τους πυραύλους Atacms. Πρόκειται για πυραυλικά συστήματα (Army Tactical Missile Systems), με βεληνεκές περίπου 300 χιλιομέτρων.

Οι Ουκρανοί στρατηγοί υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητα αυτά τα οπλικά συστήματα για να πλήξουν τις ρωσικές βάσεις από τις οποίες προέρχονται και οι βόμβες, που ευθύνονται για τις σφαγές των αμάχων.

Ο Λευκός Οίκος έχει μέχρι στιγμής απορρίψει το αίτημα, στέλνοντας όμως άλλους πυραύλους, αλλά με μικρότερο βεληνεκές. Τώρα όμως που, όπως λέει ο πρόεδρος  Ζελένσκι, «ο Πούτιν θέλει να εξαφανίσει την Ουκρανία από προσώπου γης», μήπως το σενάριο αλλάξει ραγδαία; Ειδικά τώρα, που οι ανελέητες ρωσικές επιθέσεις εναντίον αμάχων αυξάνουν την επιθυμία αντίστασης και μάχης μεταξύ των Ουκρανών!

Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει ακόμη αξιολογήσει την επίθεση στη γέφυρα του Κερτς, αλλά τα αντίποινα του Πούτιν έχουν ήδη στρέψει την προσοχή της Ουάσιγκτον, πιο αποφασιστικά. Τα ανώτατα στελέχη του Λευκού Οίκου μπορεί να πέρασαν το Σαββατοκύριακο προσπαθώντας να ακυρώσουν στα μέσα ενημέρωσης τον συναγερμό για «Πυρηνικό Αρμαγεδδώνα» που είχε σημάνει την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος Μπάιντεν, αλλά τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά. Ο Αμερικανός πρόεδρος πρέπει τώρα να να λάβει άλλη μια λεπτή απόφαση: πώς θα απαντήσει στη νέα κίνηση του Πούτιν.

Χρήση πυρηνικών

«Είναι πλέον πιθανή μια νέα κλιμάκωση. Ο Πούτιν θέλει να εμπλέξει το ΝΑΤΟ στη σύγκρουση», υποστηρίζει ο Ιαν Μπρέμερ, πρόεδρος του ομίλου Eurasia. «Είμαστε μπροστά σε μια απίστευτα επικίνδυνη στιγμή και η χρήση πυρηνικών όπλων δεν πρέπει να αποκλειστεί», προσθέτει.

O Αμερικανός ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ, εκτιμά πάντως ότι «η χρήση πυρηνικών όπλων δεν θα εμπόδιζε τους Ουκρανούς να συνεχίσουν να πολεμούν, αλλά θα αποδυνάμωσε περαιτέρω τη νομιμότητα του πολέμου στη Ρωσία».

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει  δυστυχώς όλο και πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά, κάθε ημέρα που περνάει. Αυτό που ξεκίνησε ως περιορισμένος πόλεμος, δηλαδή με περιορισμένα μέσα και στόχους, ξεκινώντας με το όνομα «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» που επέλεξε ο Πούτιν, κινδυνεύει να μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο δραματικό. Ηδη, όλοι κάνουν λόγο με ευκολία μάλιστα, για χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, σαν να είναι …βαρελότα.

Ρώσοι σχολιαστές και αξιωματούχοι υποστηρίζουν τη χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία. Έχουν γεμίσει οι οθόνες της ρωσικής τηλεόρασης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ιαχές για προσφυγή σε πυρηνικές επιθέσεις. Το Telegram, μιας ρωσικής εφαρμογής ανταλλαγής πληροφοριών, σφύζει από εκατοντάδες αναρτήσεις, που «δικαιολογούν το νόμιμο δικαίωμα της Μόσχας να χρησιμοποιεί τακτικά πυρηνικά όπλα στην Ουκρανία». Η αφθονία των αναρτήσεων που επιμένουν ότι «Ναι, μπορεί» και  «πρέπει», δεν είναι μόνο μέρος μιας σκόπιμης εκστρατείας εκφοβισμού της Δύσης. Είναι και μια απόδειξη του εθνικιστικού κλίματος που έχει πυροδοτηθεί στη ρωσική κοινωνία, ιδιαίτερα μετά την έκρηξη στη γέφυρα Κερτς.

Το γεγονός είναι όμως ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πλέον μια σύγκρουση, που έχει ξεφύγει από τα όρια μιας περιφερειακής στρατιωτικής αναμέτρησης.  Στον πόλεμο αυτό μετέχουν-έστω και διά αντιπροσώπου-οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας πολλαπλώς το Κίεβο.

Από την πλευρά του, ο Ρώσος πρόεδρος πρέπει απαραίτητα να εμφανιστεί  δυνατός και ικανός να ξεπεράσει το χτύπημα που υπέστη. Το απαιτεί το αφήγημά του για αυτόν τον πόλεμο, αλλά και το γεγονός ότι έκανε ένα κρίσιμο λάθος: «Με την επιστράτευση ο Πούτιν έχει μετατρέψει τον πόλεμο από τηλεοπτική εκδήλωση σε άλλη χώρα σε πολιτικό πρόβλημα στη Ρωσία»

Υπάρχει διέξοδος;

Για να αφαιρέσει το πυρηνικό χαρτί από το τραπέζι, ο Πούτιν θα πρέπει πρώτα να δει μια  επιτυχημένη στρατιωτική προέλαση των ρωσικών δυνάμεων στο μέτωπο.

Παρά τις φραστικές απειλές, υπάρχουν ακόμη περιθώρια  να μην ανοίξει εντελώς το «Κουτί της Πανδώρας». Να μην φτάσει η ανθρωπότητα  σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή. Είναι δύσκολο να μιλήσουμε με ποσοστά, αλλά σίγουρα το ενδεχόμενο διπλωματικής λύσης δεν είναι μηδαμινό. Ο πρόεδρος Μπάιντεν μίλησε για μια «διέξοδο», αφού  βρεθεί ο Πούτιν με την πλάτη στον τοίχο. Μία από τις αιτίες που πυροδότησαν τη σύγκρουσης ήταν η αξίωση της Ρωσίας να μην επεκταθεί άλλο το ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Αν ο Λευκός Οίκος ξεκινούσε απευθείας διαπραγματεύσεις με το Κρεμλίνο, ο Πούτιν θα μπορούσε να θεωρήσει αυτή την κίνηση ως επαρκή, τουλάχιστον, για την εκτόνωση των εντάσεων. Για τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι, από την άλλη, η μόνη διέξοδος είναι η ολοκληρωτική ήττα της Ρωσίας, ίσως  και  πτώση του ίδιου του Πούτιν. Ο Ουκρανός πρόεδρος εξοργίστηκε μάλιστα από τις δειλές διπλωματικές προσεγγίσεις της Ουάσιγκτον προς τη Μόσχα. 

Θα μπορούσε επίσης να συμβάλει η Ευρωπαική Ενωση στην εξεύρεση διεξόδου στη σύγκρουση; Όταν η Ευρώπη ειδικά, είναι από τους μεγάλους ηττημένους;  Δυστυχώς, η ΕΕ έχει χάσει εδώ και καιρό κάθε δυνατότητα να παίξει μεσολαβητικό ρόλο. Αν ανοίξουν διπλωματικοί δίαυλοι, στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων θα καθήσουν Αμερικανοί και Ρώσοι. Και οι Ευρωπαίοι θα μαθαίνουν τα νέα από τα διεθνή πρακτορεία…