Ελίζα Καραγιώργη
[email protected]

Πριν από περίπου έξι μήνες, το Politico ανέφερε ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία εξαιρετικά δύσκολη ηθικά πρόκληση στην πανδημία: να επεκτείνει τους εμβολιασμούς στα παιδιά ή να δωρίσει δόσεις στις χώρες ανά τον κόσμο που το έχουν ανάγκη; Ο Ιούνιος ήταν ένας μήνας όπου είχαν ξεκινήσει σε μεγάλο βαθμό οι εμβολιασμοί των ενηλίκων, και η Γηραιά Ήπειρος επεξεργαζόταν το δίλημμα αν θα κρατούσε εμβόλια για τα παιδιά - ή για τις τρίτες δόσεις - ή θα τα δώριζε σε περιοχές όπου η πανδημία μαινόταν.

Τον Νοέμβριο, ήρθε η μετάλλαξη «Όμικρον», από τις χώρες τις νοτίου Αφρικής, σκορπίζοντας τον πανικό. Οι χώρες κλείνουν τα σύνορά τους, επιβάλλοντας αυστηρούς ελέγχους σε όσους εισέρχονται σε αυτές, ενώ απαγορεύθηκαν και οι πτήσεις με τα κράτη που παρατηρείται έξαρση της μετάλλαξης. Ο ΠΟΥ χαρακτήρισε τη μετάλλαξη «εξαιρετικά μεταδοτική», ωστόσο συνέστησε ψυχραιμία, αλλά και αύξηση των εμβολιασμών.

Χαρακτηριστικά η Γαλλία θα απαιτεί πλέον από όλους τους επισκέπτες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης να προσκομίσουν αποδεικτικά στοιχεία αρνητικού τεστ PCR ή αντιγόνου COVID-19 εντός 48 ωρών από την προγραμματισμένη άφιξή τους, επιπλέον της απόδειξης ότι έχουν εμβολιαστεί κατά του κορωνοϊού. Αντίστοιχα οι ΗΠΑ, από την επόμενη εβδομάδα θα απαιτούν για τα διεθνή ταξίδια τεστ Covid-19 ένα 24ωρο πριν από το ταξίδι, ανεξάρτητα από το αν οι ταξιδιώτες είναι εμβολιασμένοι ή όχι, ενώ και όσοι νόσησαν πρόσφατα οφείλουν να προσκομίσουν πιστοποιητικό νόσησης.

Το παραλλαγμένο στέλεχος Όμικρον του κορωνοϊού είναι πιθανό να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, ενώ ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της παραλλαγής «ενδέχεται να υπάρξουν μελλοντικές εξάρσεις της covid-19, οι οποίες μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις» σε κάποιες περιοχές, προειδοποίησε τη Δευτέρα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

 Σύμφωνα με ανάλυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας  ο αριθμός εμβολιασμένων υγειονομικών στην Αφρική είναι εξαιρετικά χαμηλός αφού μόνο το 27% έχουν εμβολιαστεί πλήρως κατά του COVID-19, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού στην πρώτη γραμμή κατά της πανδημίας απροστάτευτο.

Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας λένε ότι η εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον στη νότια Αφρική είναι ένα υποπροϊόν ανυπόστατων ισχυρισμών σχετικά με την ισότητα (ή και την ανισότητα) της διανομής των εμβολίων, όπως είπαν ότι θα μπορούσε να πυροδοτήσει κρίσεις δημόσιας υγείας στον αναπτυσσόμενο κόσμο και να παρατείνει την πανδημία του Covid-19.

Η Αφρική παραμένει η πιο ανεπαρκώς εμβολιασμένη περιοχή του κόσμου, με το 7% περίπου των 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων της να έχουν εμβολιαστεί πλήρως, ενώ η Βόρεια Αμερική έχει εμβολιάσει περίπου το 54% του πληθυσμού της, σύμφωνα με το Our World in Data. Ενώ οι ανεπτυγμένες χώρες δεσμεύτηκαν να δωρίσουν μερικές από τις υπερβολικές δόσεις τους και οι ΗΠΑ αγόρασαν 1 δισεκατομμύριο δόσεις Pfizer-BioNTech για τον υπόλοιπο κόσμο, μόνο περίπου μισό δισεκατομμύριο δόσεις συνολικά έχουν φτάσει στις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι στιγμής.

«Θα αποτρέψουμε την εμφάνιση παραλλαγών μόνο εάν είμαστε σε θέση να προστατεύσουμε όλο τον πληθυσμό του πλανήτη, όχι μόνο τα πλούσια μέρη», δήλωσε στο POLITICO ο Seth Berkley, Διευθύνων Σύμβουλος της Gavi, του οργανισμού που ηγείται της πρωτοβουλίας COVAX.

REUTERS/SUMAYA HISHAM

Έλλειψη εμβολίων και διαμαρτυρίες

Μετά από αναμονή για προμήθειες για μήνες, η Νότια Αφρική, στο επίκεντρο της νέας επιδημίας, έχει τώρα αρκετές δόσεις εμβολίων Pfizer και Johnson & Johnson, αλλά ο αριθμός των ατόμων που λαμβάνουν εμβόλια είναι περίπου 120.000 την ημέρα, λιγότερο από το ήμισυ του στόχου της κυβέρνησης 300.000 ημερησίως. Οι εμβολιασμοί μεταξύ των ατόμων ηλικίας 20 έως 40 ετών καθυστερούν, καθιστώντας τoυς νεαρούς ενήλικες ιδιαίτερα ευάλωτους στην ταχέως εξαπλούμενη παραλλαγή.

Αλλά ορισμένοι Αφρικανοί αξιωματούχοι ενοχλούνται που αντί να επιτρέψουν την παγκόσμια ισότητα στα εμβόλια Covid, τα ανεπτυγμένα έθνη «πλήττουν» τα κράτη της Νότιας Αφρικής με ταξιδιωτικές απαγορεύσεις ως απάντηση και προληπτικό μέτρο.

«Υποστηρίξαμε, παρακαλέσαμε, οι χώρες υψηλού εισοδήματος να μοιράζονται δόσεις, να υποστηρίζουν το #TRIPS και την τοπική παραγωγή εμβολίων στην ήπειρο. Αρνήθηκαν σε μεγάλο βαθμό», έγραψε στο Twitter ο Ayoade Alakija, ο οποίος είναι συμπροεδρεύων της συμμαχίας παροχής εμβολίων Covid-19 της Αφρικανικής Ένωσης. «Οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις δεν είναι η λύση, είναι ο επειγόντως εμβολιασμός του κόσμου», έγραψε την Παρασκευή.

Οι αξιωματούχοι της Αφρικανικής Ένωσης έχουν διαμαρτυρηθεί για την έλλειψη εμβολίων αφού οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση προαγόρασαν το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων προμηθειών στα τέλη του 2020. Η COVAX, που συντονίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Gavi, δεν μπόρεσε να κάνει κάτι για το έλλειμμα και να έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο στις φτωχές χώρες.

REUTERS/SIPHIWE SIBEKO

Ο Berkley είπε ότι η κατάσταση του εφοδιασμού και ο επείγων χαρακτήρας της νέας παραλλαγής απαιτούν μια πλήρη δέσμευση από τις κυβερνήσεις και τους κατασκευαστές εμβολίων.

«Αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές και οι δωρητές εμβολίων παρέχουν τη δυνατότητα στις χώρες να αναπτύξουν τα μεγαλύτερα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού στην ιστορία τους και σημαίνει ότι οι χώρες-αποδέκτες χρησιμοποιούν όλους τους διαθέσιμους πόρους για να κάνουν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια σε όσους τα χρειάζονται», είπε.

Πέρα από τις ανησυχίες για την προσφορά, οι ειδικοί παλεύουν με υψηλά ποσοστά διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια που τροφοδοτούνται από τη δυσπιστία προς την κυβέρνηση, τη φαρμακευτική βιομηχανία και την διαδικτυακή παραπληροφόρηση.

Η αδυναμία προσδιορισμού του τρόπου με τον οποίο προέκυψε η παραλλαγή - και η έλλειψη γνώσης για το πόσο καλά αντέχει στα εμβόλια - καθιστά δύσκολη τη σύνδεση της νέας κρίσης με το ευρύτερο ζήτημα της δικαιοσύνης, δήλωσε η Ingrid Katz, γιατρός και συνεργάτιδα του Harvard Global Health Institute που έχει εργαστεί για τον HIV στην περιοχή.

«Αυτό που ξέρουμε είναι ότι η Νότια Αφρική έχει μερικούς από τους καλύτερους επιστήμονες στην περιοχή και ίσως στον κόσμο όσον αφορά την αλληλουχία και ασχολούνται με αυτό πολύ πιο επιθετικά από ό,τι εμείς στις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε στο POLITICO.

Ωστόσο, οι περιοχές με λιγότερη πρόσβαση στο εμβόλιο είναι πιο ευάλωτες εάν βρίσκονται στο δρόμο μιας ταχέως εξελισσόμενης περιφερειακής επιδημίας.

«Θα διαδοθεί σε περιοχές του κόσμου που έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού», είπε η ίδια.

Μέχρι στιγμής, η ανταπόκριση του κόσμου στην εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον είναι ένα μάθημα για το πώς να μην αντιμετωπίσουμε μια πανδημία, σύμφωνα με τον Madhukar Pai, γιατρό και ειδικό σε παγκόσμιο επίπεδο υγείας που διδάσκει στη Σχολή Πληθυσμού και Παγκόσμιας Υγείας McGill στο Μόντρεαλ. «Μεγάλος πανικός για μια νέα παραλλαγή που δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητή και τιμωρεί τις χώρες που την καταγράφουν. Κανένας πανικός για τα 3+ δισεκατομμύρια ανθρώπους που είχαν μικρή πρόσβαση σε εμβόλια, δοκιμές και θεραπείες», έγραψε στο Twitter.

Υπ' αυτές τις συνθήκες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει έκκληση οι χώρες να συνομολογήσουν μια συμφωνία για τις πανδημίες προκειμένου οι μελλοντικές γενιές να είναι καλύτερα εξοπλισμένες για να τις αντιμετωπίσουν, σχεδόν δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα του νέου κορωνοϊού.

«Όλο αυτό θα επαναληφθεί εκτός εάν, εσείς, οι χώρες του κόσμου, ενωθείτε για να πείτε με μία φωνή: ποτέ ξανά!», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, κατά την έναρξη της έκτακτης συνόδου της Παγκόσμιας Διάσκεψης Υγείας - του ανώτατου οργάνου λήψης αποφάσεων του οργανισμού που συναθροίζει τα 194 μέλη του.

Για την ιστορία, ήταν η δεύτερη, μόλις, ειδική σύνοδος του ΠΟΥ...