Του Μιχάλη Ψύλου

Μόνο τρεις ανά 100 κατοίκους των φτωχότερων χωρών του πλανήτη έχουν εμβολιαστεί πλήρως κατά του κορωνοϊού.σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στην Αφρική, ο αριθμός των πλήρως εμβολιασμένων είναι 7%,αν και υπάρχουν χώρες όπου πρακτικά κανείς δεν έχει εμβολιαστεί: Στο Μπουρούντι, το ποσοστό των εμβολιασμένων είναι μόλις 0,0025%, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό 0,06% και στο Τσαντ 0,42%.

Μόνο τυχαία δεν είναι  λοιπόν, η ανίχνευση της «ανησυχητικής»-κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας –μετάλλαξης Ομικρον στη νότια Αφρική.  «Απλώς αποκαλύπτει την αποτυχία της παγκόσμιας διαχείρισης της πανδημίας, παρά το γεγονός ότι ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια υπάρχουν εδώ και σχεδόν ένα χρόνο», γράφει η ισπανική El Pais. Επισήμως, στην Αφρική καταγράφονται κάθε εβδομάδα,περισσότερα από τρία εκατομμύρια επιβεβαιωμένα κρούσματα covid.O ΠΟΥ προειδοποιεί όμως μόνο ένα στα επτά κρούσματα καταγράφονται στη Μαύρη Ηπειρο. Γιατί έχει πολύ νεαρό πληθυσμό, που σε πολλές περιπτώσεις είναι ασυμπτωματικός, αλλά και φτωχά συστήματα παρακολούθησης της πανδημίας.     

Ο βιοπληροφορικός Τούλιο ντε Ολιβέιρα, διευθυντής του κέντρου αντιμετώπισης επιδημιών της Νότιας Αφρικής, είναι επικεφαλής μιας από τις ερευνητικές  ομάδες που ανίχνευσαν την νέα μετάλλαξη Ομικρον. Απηύθυνε δραματική έκκληση στις πλούσιες χώρες, αντί να περιοριστούν στο κλείσιμο των συνόρων τους, να βοηθήσουν την Αφρική, αντί να την απομονώσουν».

Δυστυχώς! H παγκόσμια συζήτηση για την επιτακτική ανάγκη του εμβολιασμού αφορά μόνο τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. «Η Ευρώπη προσπαθεί να εμβολιάσει το 80% των πολιτών της από το 70% που είναι σήμερα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να εμβολιάσουν ολόκληρο τον πληθυσμό τους ( 69% σήμερα). Θα ολοκληρώσουν τους  εμβολιασμούς, θα επιβάλουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς και στη συνέχεια η Αφρική θα γίνει η ήπειρος του κορονοϊού», λέει ο  επιδημιολόγος Τζον Νκενγκασόνγκ, διευθυντής των Αφρικανικών Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, στην Αντίς Αμπέμπα.

Υποσχέσεις και εμβόλια

Οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις έχουν υποσχεθεί να δωρίσουν περίπου δύο δισεκατομμύρια εκατομμύρια δόσεις στις φτωχότερες χώρες: Μια ποσότητα που δεν φτάνει για τον εμβολιασμό του 70% του παγκόσμιου πληθυσμού με δύο δόσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προσφέρει 1,1 δισεκατομμυρια δόσεις, η ΕΕ 500 εκατομμύρια και η Κίνα 100 εκατομμύρια, σύμφωνα με ανάλυση του αμερικανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.  Μέχρι σήμερα έχει δοθεί στην πράξη όμως μόνο μία στις πέντε υποσχόμενες δόσεις, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του αμερικανικού thinktank.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ,Τέντρος Αντχαμόν Γκεμπρεγέσους είναι απογοητευμένος.«Κάθε μέρα χορηγούνται έξι φορές περισσότερες ενισχυτικές  δόσεις στις πλούσιες χώρες, από τις πρώτες δόσεις σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Είναι ένα σκάνδαλο που πρέπει να τελειώσει τώρα», λέει ο Αιθίοπας Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ.«Δεν έχει νόημα να χορηγούνται αναμνηστικές δόσεις σε υγιείς ενήλικες ή να εμβολιάζονται παιδιά, όταν στις φτωχές χώρες, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, οι ηλικιωμένοι και άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου, περιμένουν ακόμη την πρώτη τους δόση», λέει ο Αντχαμόν Γκεμπρεγέσους και προειδοποιεί :«Ουδείς είναι ασφαλής μέχρι να είμαστε όλοι ασφαλείς».

Η επιδημιολόγος Νίκσι Γκουμέντε –Μοελέτσι, από το περιφερειακό γραφείο του ΠΟΥ στο Κογκό τονίζει ότι η εξάπλωση του κορονοϊού εκτός ελέγχου, είναι το τέλειο έδαφος για την εμφάνιση νέων «πολύ ανησυχητικών» μεταλλάξεων, όπως η Ομικρον.«Όσο συνεχίζουμε να έχουμε τόσο χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη, ειδικά στην Αφρική, θα αυξάνεται ο κίνδυνος για την εμφάνιση και εξάπλωση νέων μεταλλάξεων. Η Αφρική χρειάζεται εμβόλια», προειδοποιεί η Αφρικανή επιδημιολόγος.

Η Ισπανίδα επιδημιολόγος Ιζαμπέλ Σόλα,τονίζει ότι «για να αποφευχθεί η εμφάνιση νέων μεταλλάξεων, το βασικό είναι να περιοριστούν οι μολύνσεις, ώστε ο ιός να μην έχει τη δυνατότητα να πολλαπλασιαστεί και να αλλάξει».

Τι θα γίνει με τις πατέντες;

Ο ΠΟΥ αγωνίζεται εδώ και μήνες για να απελευθερωθούν οι πατέντες των εμβολίων κατά του Covid. Περισσότερες από 100 κυβερνήσεις υποστηρίζουν τώρα την ιδέα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολτειών και της Γαλλίας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δεν έχει καταφέρει όμως να καταλήξει σε συμφωνία λόγω της αντίθεσης ορισμένων μελών, όπως η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία και η Ελβετία. «Δύο εταιρείες κρατούν όμηρο όλον τον κόσμο»,υποστηρίζει ο Αμερικανός επιδημιολόγος Τόμ Φρίντεν, πρώην διευθυντής του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, αναφερόμενος στη Moderna και την Pfizer, που πιέζονται να μοιραστούν την τεχνολογία των εμβολίων τους.

Μπροστά στην άρνησή τους, ο ΠΟΥ ξεκίνησε μια κοινοπραξία τον Ιούνιο για να προσπαθήσει να παράγει εμβόλια κατά του Covid στη Νότια Αφρική.

Η νοτιοαφρικανική εταιρεία Afrigen Biologics, με την υποστήριξη του ΠΟΥ, προσπαθεί  να αντιγράψει την πατέντα του εμβολίου της αμερικανικής Moderna. Η εταιρεία αυτή επικρίθηκε μάλιστα από τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν γιατί αρνήθηκε να απελευθερώσει την πατέντα παρά το γεγονός ότι έλαβε βοήθεια περίπου 9 δισεκατομμυρίων ευρώ από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.Η Afrigen Biologics έχει ήδη παραδεχτεί πως δεν θα έχει κατορθώσει να αναπτύξει εμβόλια κατά του covid,τουλάχιστον μέχρι το φθινόπωρο του 2022.

Ο σύνδεσμος Global Nurses United, ο οποίος συσπειρώνει περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια νοσηλευτές από συνολικά 28 χώρες, κάνει λόγο για ένα «εμβολιαστικό απαρτχάιντ» από διάφορες κυβερνήσεις.Σε επιστολή της οργάνωσης στον  ειδικό εισηγητή για θέματα υγείας στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, που δημοσιεύει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, τονίζεται ότι η συμφωνία TRIPS που  προστατεύει την πνευματική ιδιοκτησία και, ως εκ τούτου, μέχρι στιγμής και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού, συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Γερμανία, ωστόσο, όπου εδρεύουν οι πρωτοπόρες εταιρείες με τα εμβόλια mRNA– η Biontech και η Curevac, απορρίπτει την απελευθέρωση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τα εμβόλια covid. Η «GlobalNursesUnited» υποστηρίζει ότι η απελευθέρωση του διπλώματος ευρεσιτεχνίας είναι επειγόντως απαραίτητη.Γιατι απλά, πάνω από το 45% της ανθρωπότητας δεν έχει ακόμη εμβολιαστεί...