Στο παγκόσμιο πεδίο οικονομικών δυνάμεων ο ουσιώδης ρόλος του εμπορίου καταφαίνεται από το γεγονός ότι η αξία των εξαχθέντων αγαθών το 2007 ήταν τριάντα φορές υψηλότερη σε σχέση με το 1950, ενώ την ίδια περίοδο η αύξηση του ΑΕΠ ήταν μόλις οκταπλάσια.
Οι δυσμενείς επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης είναι πλέον εμφανείς και στις διεθνείς εμπορικές ροές. Αρκεί να σημειωθεί ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του παγκοσμίου εμπορίου από 8,5% το 2006, κύλισε στο 5,5% το 2007, ενώ το 2008 ήταν της τάξεως μόλις του 4%.
Σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρείται πιστωτική στενότητα και χαμηλή αποκατάσταση της ροής δανείων προς τις εμπορικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η χρηματοδότηση του παγκοσμίου εμπορίου μειώθηκε περίπου 40% στα τέλη του 2008 εν σχέσει με το προηγούμενο έτος.
Επίσης, έρευνα του ΔΝΤ έδειξε ότι το 70% των τραπεζών αύξησε το κόστος που συνδέεται με εγγυητικές επιστολές και περίπου το 90% αύξησε το κόστος των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων δανείων.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα ιδιαίτερη σημασία διεκδικεί η συμφωνηθείσα διατύπωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (19-20 Μαρτίου) εν όψει της Συνόδου Κορυφής της Ομάδος των 20 (G20) για τη χρηματοδότηση του εμπορίου.
Το κείμενο των 27
Στο συμπερασματικό κείμενο οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ δεσμεύθηκαν, εν σχέσεις προς το εμπόριο, για:
* Την υποστήριξη πολυμερούς πρωτοβουλίας χρηματοδότησης του εμπορίου. Εν προκειμένω, θεωρώ ότι η ΕΕ καλείται στο πλαίσιο του σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας να αναλάβει άμεσα ηγετικό ρόλο για μία τέτοια πρωτοβουλία.
* Την υποστήριξη μέτρων για να εξασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση του εμπορίου διοχετεύεται σε όλες τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, ταχέως και χωρίς τη δημιουργία στρεβλώσεων.
* Τη διατήρηση ανοικτών αγορών και αποφυγή κάθε μορφής προστατευτισμού (κανένα νέο εμπόδιο στις επενδύσεις ή το εμπόριο και κανένας νέος περιορισμός των εξαγωγών).
Πράγματι, κεκτημένο εμπορικών ελευθερώσεων εβδομήντα ετών δεν πρέπει να ακυρωθεί στο όνομα του οικονομικού εθνικισμού. Διαφορετικά, θα απαιτηθούν δεκαετίες για την ανάκτησή του με τεράστιο ενδιάμεσο οικονομικό κόστος και με προφανείς επιπτώσεις στην απασχόληση και στον κοινωνικό τομέα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αναγνωρίζοντας ότι το ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο αποτελεί βασικό στοιχείο της παγκόσμιας ανάκαμψης, καλεί για την ταχεία ολοκλήρωση διμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων και του αναπτυξιακού προγράμματος της Ντόχα του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου.
Κρίσιμο εν προκειμένω είναι να ανταποκριθούν κορυφαίοι και αναδυόμενοι εμπορικοί δρώντες στις ούτως ή άλλως προωθημένες διαπραγματευτικές προσφορές της ΕΕ.
Πέραν των ανεπτυγμένων εμπορικών εταίρων της ΕΕ, στην περαιτέρω απελευθέρωση του παγκοσμίου εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και στην ενίσχυση των πολυμερών κανόνων και πειθαρχιών οφείλουν να συμβάλουν και οι αναδυόμενες οικονομίες, όπως λ.χ. η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία. Η διαφοροποίηση μεταξύ των αναπτυσσομένων χωρών δεν είναι μόνο θεμιτή, αλλά και επιβεβλημένη.
Εξ ου και η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό των αναπτυσσομένων χωρών με περισσότερο σύνθετα και αντικειμενικά κριτήρια. Το διαπραγματευτικό μήνυμα της ΕΕ εμπεριέχει το αίτημα για άνοιγμα των ιδιαιτέρως προστατευτικών αγορών των δυναμικά αναπτυσσομένων χωρών, ιδίως δε για τη «δέσμευση» και μείωση των υψηλών δασμών τους, την άρση των μη δασμολογικών εμποδίων, την εφαρμογή των κανόνων και πειθαρχιών του ΠΟΕ, την άρση του κοινωνικού και οικολογικού dumping, την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας.
Οι αναδυόμενες οικονομίες θα πρέπει να αποδεχθούν έως ένα βαθμό την αρχή της αμοιβαιότητας στις «παραχωρήσεις», προκειμένου να διασφαλισθεί η συνοχή και η βιωσιμότητα ενός ανοικτού και στέρεου διεθνούς εμπορικού συστήματος.
Η πρόκληση
Η πρόκληση για τη «συντονισμένη» ευρωπαϊκή οικονομία συνίσταται στην εκδίπλωση όλου του δυναμικού της. Συνίσταται, ειδικότερα, στη διατήρηση της ισχυρής της θέσης στις παγκόσμιες εξαγωγικές αγορές, ώστε και από την κρίση να εξέλθει, αλλά και να σφραγίσει «με ευρωπαϊκό πρόσωπο» την αναζητούμενη ρύθμιση της παγκοσμιοποίησης.
Τώρα είναι ο πολιτικός και θεσμικός χρόνος να τονωθεί κατά τρόπο σύντονο η ευρωπαϊκή αλληλεξάρτηση και μέσω αυτής να αξιοποιηθεί η ευρωπαϊκή παρουσία στο παγκόσμιο πεδίο οικονομικών δυνάμεων. Συνεπώς, λύση δεν είναι ο οικονομικός εθνικισμός. Είναι η ευρωπαϊκή αλληλεξάρτηση, συνοχή και αλληλεγγύη. Η ισχυρή ευρωπαϊκή παρουσία προς τα έξω. H EE υπήρξε εισαγωγέας της κρίσης, ας γίνει λοιπόν εξαγωγέας σταθερότητας και οικονομικής ασφάλειας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΚΟΣ, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Ευρωβουλευτής (Ν.Δ). Μέλος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου. Ειδικός Αγορητής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος σε θέματα παγκοσμίου εμπορίου.
