Υπό τη σκιά της χρηματοπιστωτικής κρίσης διεξάγεται το φετινό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο ελβετικό θέρετρο του Νταβός, σε μία περίοδο που ο κόσμος εμφανίζεται αδύναμος να αντιμετωπίσει μία σειρά αλλεπάλληλων απειλών.
Από τον Ούγκο Ντίξον
Η παγκόσμια οικονομία δεν είναι τόσο υγιής όσο δείχνει. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το 2011, η παγκόσμια ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στο 4,4%. Ο πληθωρισμός, όμως, έχει δείξει το κακό του πρόσωπο ανά την υφήλιο υποδεικνύοντας ότι πολλές οικονομίες αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς που δεν θα είναι διατηρήσιμοι χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές.
Η δρομολόγηση μεταρρυθμίσεων πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο του ετήσιου Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ που διεξάγεται στο Νταβός.
Εάν θέλει κανείς να δει το ποτήρι μισογεμάτο, υπάρχουν τρία πράγματα που μπορούν να θεωρηθούν θετικά. Η αμερικανική οικονομία έχει επιστρέψει σε ικανοποιητικά επίπεδα ανάπτυξης, καθώς το ΔΝΤ προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 3% για το τρέχον έτος. Η Κίνα και η Ινδία αναμένεται να αναπτυχθούν φέτος με ρυθμούς άνω του 9% έκαστη, ενώ ακόμη και η ευρωζώνη φαίνεται πως θα βγει φέτος από την κρίση.
Το ποτήρι, όμως, είναι ταυτόχρονα και μισοάδειο. Αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης της Αμερικής οφείλονται αποκλειστικά στις νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές χαλάρωσης. Η υπερβολική σπατάλη χρημάτων για την άσκηση της συγκεκριμένης νομισματικής πολιτικής έχει ως αποτέλεσμα τις εκροές ζεστού χρήματος σε όλη την υπόλοιπη υφήλιο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, με τη σειρά του, πληθωρισμό τιμών στα ακίνητα και τα καταναλωτικά αγαθά, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στις αναδυόμενες οικονομίες. Την ίδια στιγμή, η δημοσιονομική ασωτία θα πρέπει να περιοριστεί γιατί σε διαφορετική περίπτωση η Αμερική θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη δική της κρίση χρέους σε ορισμένα χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για την Ιαπωνία, η οποία ζει με δανεικό χρόνο και δανεικά χρήματα.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα και η Ινδία δίνουν μάχη με τον πληθωρισμό, κάνοντας, ωστόσο, προσεκτικά βήματα. Το Πεκίνο δεν είναι διατεθειμένο να αφήσει το γιουάν να ανατιμηθεί σημαντικά, κάτι που θα συνέβαλε στην αποκατάσταση της ισορροπίας στις διεθνείς εμπορικές ροές. Στην Ινδία, από την άλλη, τα πραγματικά επιτόκια παραμένουν αρνητικά, παρά την αύξηση των ονομαστικών επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης αυτή την εβδομάδα.
Στην ευρωζώνη, το μεγάλο ερωτηματικό εξακολουθεί να είναι η Ισπανία. Εάν οι ισπανικές αρχές ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, η κρίση θα σταματήσει στην Πορτογαλία. Ωστόσο, για τη δημιουργία ενός τείχους προστασίας στην ιβηρική χερσόνησο απαιτείται η Μαδρίτη να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση των κεφαλαίων των αδύναμων αποταμιευτικών τραπεζών της. Το σχέδιο που ανακοινώθηκε αυτή την εβδομάδα μπορεί να ευοδωθεί, αν και υπάρχει ο κίνδυνος οι επενδυτές να θεωρήσουν ανεπαρκή και καθυστερημένα τα μέτρα. Επίσης, ακόμη και να περάσει η μεγάλη μπόρα της κρίσης, οι οικονομίες της περιφέρειας της Ευρώπης θα παραμένουν μη ανταγωνιστικές και υπερχρεωμένες.
Υπάρχουν, βέβαια, πολλά πράγματα που μπορούν να γίνουν για την αποκατάσταση της ευρυθμίας της παγκόσμιας οικονομίας σε μακροπρόθεσμη βάση. Μια μεγάλη εκκρεμότητα της πρόσφατης χρηματοοικονομικής κρίσης είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος των τραπεζών που «είναι πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν». Χρειάζεται μια πιο συντονισμένη προσπάθεια σε διακρατικό επίπεδο για να διασφαλιστεί ότι μια μελλοντική Lehman Brothers θα απομονωθεί και θα καταρρεύσει χωρίς να παρασύρει ολόκληρο το χρηματοοικονομικό σύστημα μαζί της.
Επίσης, πρέπει να αναζητηθεί σοβαρά ένας τρόπος για να τεθούν υπό έλεγχο οι αποσταθεροποιητικές κεφαλαιακές ροές. Ένα μέρος της λύσης θα ήταν ο διαχωρισμός ανάμεσα στις υγιείς ροές (άμεσες ξένες επενδύσεις) και στις μη υγιείς ροές (βραχυπρόθεσμος δανεισμός σε συνάλλαγμα). Για την αντιμετώπιση του τελευταίου θα μπορούσε να εφαρμοστεί η νεοεμφανιζόμενη πρόταση της μακροεποπτικής εποτείας (macroprudential). Η Νότια Κορέα, για παράδειγμα, σκέφτεται να φορολογήσει τις υποχρεώσεις των τραπεζών σε συνάλλαγμα. Στη λύση του προβλήματος ίσως να συμβάλλει και η θέσπιση ενός κώδικα δεοντολογίας στις κεφαλαιακές ροές, σύμφωνα με την πρόταση του Νικολά Σαρκοζί που προεδρεύει φέτος του G20 –με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας δεν θα επιχειρήσει να ενσωματώσει στον κώδικα τις αγαπημένες του πολιτικές κατά της αγοράς.
Μεταξύ των πρώτων προτεραιοτήτων του φόρουμ θα πρέπει να βρίσκεται και η βελτίωση της διακυβέρνησης. Σε μεγάλα τμήματα του πλανήτη, μεταξύ των οποίων η Ινδία με τη διαδεδομένη διαφθορά, η Ελλάδα με τη μάστιγα της φοροδιαφυγής ή η πλειονότητα των αραβικών χωρών με το δημοκρατικό έλλειμμα, η διακυβέρνηση είναι ελλιπής.
Ένα σημαντικό θέμα, τέλος, είναι η απελευθέρωση. Τελευταία, είναι της μόδας να κατηγορούμε τις ελεύθερες αγορές για τη διεθνή χρηματοοικονομική κρίση. Το πρόβλημα, όμως, είναι η στρέβλωση των αγορών εξαιτίας των πακέτων διάσωσης και των ασύμμετρων κινήτρων. Η απελευθέρωση των αγορών –είτε πρόκειται για απελευθέρωση των προσλήψεων και των απολύσεων είτε για κατάργηση των κλειστών επαγγελμάτων- μπορεί να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη εκτίναξη της παραγωγικότητας σε μεγάλο τμήμα του πλανήτη. Αυτή την ατζέντα πρέπει να υιοθετήσουν οι απεσταλμένοι στο Νταβός.
REUTERS BREAKINGVIEWS
