Κρίση χρέους στην Ευρωζώνη

Σε ιδιωτικά χέρια επιστρέφει πλήρως από σήμερα η Bank of Ireland. Η ιρλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε την "έξοδό" της από την τράπεζα, 13 χρόνια μετά την χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία είχε αναγκάσει το δημόσιο να επέμβει με ένα σχέδιο διάσωσης που του έδωσε τον έλεγχο. 

Η κυβέρνηση είχε δαπανήσει 4,7 δισ. ευρώ από το 2009 έως το 2011 για τη διάσωση του πιστωτικού ιδρύματος. Και σύμφωνα με τη σημερινή ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών της χώρας είχε κέρδος 6,7 δισ. ευρώ από την επένδυσή της αυτή. 

Συνολικά το ιρλανδικό κράτος διέθεσε 64 δισ. ευρώ για τη στήριξη όλου του τραπεζικού τομέα κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και κρίσης χρέους. Το ήμισυ περίπου του ποσού δαπανήθηκε για τη διάσωση των Anglo Irish Bank και Irish Nationwide, που σήμερα έχουν πλέον κλείσει. Το δημόσιο εξακολουθεί να ελέγχει πλειοψηφικά μερίδια στις AIB και Permanent TSB, των οποίων η αθροιστική αξία φτάνει στα 4,9 δισ. ευρώ σύμφωνα με το Bloomberg. 

Η κυβέρνηση άρχισε να πουλάει το μεριδίο της στην Bank of Ireland τον Ιούνιο του 2021. Η ολοκλήρωση της εξόδου της αναμένεται να ανοίξει μία νέα συζήτηση για τη στρατηγική της τράπεζας, αλλά και για τις απολαβές των υψηλόβαθμων στελεχών της, για τις οποίες το πλαφόν είχε μπει στα 500.000 ευρώ. 

naftemporiki.gr 

Από την έντυπη έκδοση

Του Θάνου Τσίρου
[email protected]  

Το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας είναι γεγονός. Από αύριο, ξεκινά μια νέα περίοδος για την Ελλάδα κατά την οποία η χώρα δεν θα υπόκειται σε τριμηνιαίους ελέγχους από τους θεσμούς όπως συμβαίνει ουσιαστικά από το 2010 μέχρι σήμερα. Αξίζει όμως να θυμηθούμε τα όσα περάσαμε για να φθάσουμε εδώ. Η μνημονιακή περιπέτεια της Ελλάδας, αν και τυπικά ξεκίνησε το 2010, είχε τις ρίζες της παλαιότερα, καθώς από το 2008 είχε ξεκινήσει η δραματική επιδείνωση των δεικτών της οικονομίας, με βασικότερους το δημοσιονομικό έλλειμμα, το δημόσιο χρέος και το εξωτερικό έλλειμμα.

2 Σεπτεμβρίου 2009:
Υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης, ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής εξαγγέλλει πρόωρες εκλογές για τις 4 Οκτωβρίου 2009,
τις οποίες κερδίζει το ΠΑΣΟΚ.

20 Οκτωβρίου 2009:

Ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανακοινώνει στο ECOFIN ότι το έλλειμμα για το 2009 θα κυμανθεί, ως
ποσοστό του ΑΕΠ, στο 12,5% αντί του 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση.

22 Οκτωβρίου 2009:

Ο οίκος Fitch υποβαθμίζει την Ελλάδα από το επίπεδο A στο Α- και ακολούθησε μπαράζ υποβαθμίσεων στο επόμενο διάστημα από όλους τους οίκους.

Μάρτιος 2010:

Επισκεπτόμενος την Αθήνα, ο επίτροπος Όλι Ρεν εύχεται στους Έλληνες «καλό κουράγιο», υπονοώντας το τι θα ακολουθήσει.

23 Απρίλιου 2010:

Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου, από το ακριτικό Καστελόριζο, ανακοινώνει την
προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης.

2 Μαΐου 2010:

 

Ανακοινώθηκε το πρώτο από τα μεγάλα πακέτα μέτρων του μνημονίου, ύψους 20 δισ. ευρώ, για το 2010 και 10 δισ.
ευρώ για τα επόμενα χρόνια.

6 Μαΐου 2010: Ψηφίζεται από τη Βουλή το μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ για τα
μέτρα που θα ληφθούν, προκειμένου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός στήριξης.

8 Μαΐου 2010:

Υπογράφηκε η δανειακή σύμβαση (το πρώτο μνημόνιο) μεταξύ Ελλάδας και κρατών μελών της Ε.Ε. για δάνειο ύψους 80 δισ. ευρώ.

10 Μαΐου 2010:

Υπογράφηκε η αντίστοιχη σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και ΔΝΤ για δάνειο ύψους 30 δισ. ευρώ.

31 Οκτωβρίου 2011:

Ο κ. Παπανδρέου ανακοινώνει την απόφασή του για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τα νέα μέτρα που ζητούν οι δα ειστές. Προκαλούνται ισχυρές αντιδράσεις και ανοίγει ο δρόμος για κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Λουκά Παπαδήμο.

11 Νοεμβρίου 2011:
Ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου, την οποία στηρίζουν ΠΑΚΟΚ, Ν.Δ. και ΛΑΟΣ.

12 Φεβρουαρίου 2012:

Η Βουλή ψήφισε με 199 ΝΑΙ το 2ο μνημόνιο, το οποίο προκαλεί νέες εσωκομματικές τριβές και διαγραφές βουλευτών.

9 Μαρτίου 2012:
Ολοκληρώθηκε το PSI, με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα να φτάνει το 95,7%, να «κουρεύεται» χρέος 106 δισ. ευρώ, αλλά
το τελικό όφελος να είναι μόνο 53 δισ. ευρώ και να μη λύνεται το πρόβλημα του χρέους.

17 Ιουνίου 2012:
Διεξάγονται οι εκλογές οι οποίες οδήγησαν τελικά σε δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού με τη συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ. Ο Αντώνης Σαμαράς ορκίζεται o πρωθυπουργός.

Φθινόπωρο 2014:
Η τρόικα ζητούσε πρόσθετα μέτρα από την κυβέρνηση, η οποία αρνείτο να τα λάβει και υπήρξε ρήξη.

Ιανουάριος 2015:

Η κυβέρνηση Σαμαρά δεν άντεξε στις πιέσεις και προσέφυγε στις κάλπες, που ανέδειξαν πρώτο κόμμα τον ΣΥΡΙΖΑ, που
σχημάτισε κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Η τρόικα πίεζε για τη λήψη πρόσθετων μέτρων και υπήρξε μεγάλη ρήξη με την ελληνική κυβέρνηση.

28 Ιουνίου 2015:

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει την επιβολή capital controls, εξαγγέλλει δημοψήφισμα για την αποδοχή ή μη των προτάσεων μεταρρυθμίσεων στις οποίες κατέληξε το Eurogroup.

5 Ιουλίου 2015:

Πραγματοποιείται δημοψήφισμα, με το 61% να ψηφίζει ΟΧΙ.

8 Ιουλίου 2015:
Οι ελληνικές αρχές ζητούν πρόγραμμα στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

12/13 Ιουλίου 2015:
Σε μια μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής που διήρκεσε περισσότερο από 17 ώρες, οι ηγέτες των χωρών της Ευρωζώνης καταλήγουν σε συμφωνία επί της αρχής για ένα νέο πρόγραμμα στήριξης για την Ελλάδα, δηλαδή το τρίτο μνημόνιο.

20 Αυγούστου 2018:
Λήγει το τρίτο μνημόνιο και η Ελλάδα εξέρχεται της μνημονιακής εποπτείας και εισέρχεται στη «μεταμνημονιακή εποπτεία», η οποία θα διαρκέσει έως σήμερα, 20 Αυγούστου 2022. 

 

Της Νατάσας Στασινού
 [email protected] 

Τα σύννεφα πάνω από τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη πυκνώνουν και οι δραματικές προειδοποιήσεις από αξιωματούχους διεθνών οργανισμών πληθαίνουν. Εν μέσω σφοδρής ενεργειακής, αλλά και επισιτιστικής κρίσης, τι μας λένε; Ότι οι εκτιμήσεις που έως πριν από κάποιους μήνες συγκέντρωναν ελάχιστες πιθανότητες και παρουσιάζονταν ως «σενάρια τρόμου» εξελίσσονται σιγά - σιγά σε μία πραγματικότητα πολλαπλών προκλήσεων. Στασιμοπληθωρισμός, παγκόσμια ύφεση, κρίση χρέους είναι λέξεις που κυριαρχούν το τελευταίο διάστημα στις δηλώσεις ειδικών. 

Το πιο πρόσφατο καμπανάκι ήρθε από τον Ντέιβιντ Μάλπας, επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας. «Καθώς κοιτάμε το παγκόσμιο ΑΕΠ, είναι δύσκολο να δούμε αυτή τη στιγμή πώς θα αποφύγουμε μία ύφεση», τόνισε σε συνέδριο στις ΗΠΑ ο κ. Μάλπας, αποφεύγοντας να δώσει συγκεκριμένη εκτίμηση. «Η ιδέα του διπλασιασμού των ενεργειακών τιμών είναι από μόνη της ικανή να πυροδοτήσει μάι ύφεση» πρόσθεσε. 

Τον περασμένο μήνα η Παγκόσμια Τράπεζα υποβάθμισε την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οκονομίας κατά μισή μονάδα στο 3,2%. Και από ό,τι γίνεται αντιληπτό από τις δηλώσεις του Μάλπας θα ακολουθήσει πιθανότατα και νέα υποβάθμιση. 

Ο επικεφαλής της Τράπεζας εμφανίστηκε απαισιόδοξος για τις προοπτικές της Ευρώπης, αφού όπως είπε πολλές χώρες της ηπείρου εξακολουθούν να είναι υπερβολικά εξαρτημένες από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Τόνισε δε πως αν η Ρωσία κόψει τις ροές του φυσικού αερίου, θα προκληθεί «ουσιαστική επιβράδυνση» στην περιοχή. Όπως είπε οι υψηλές τιμές ενέργειας φαίνεται ήδη να λειτουργούν ως μεγάλο βαρίδι στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο. 

Για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες οι προκλήσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες, αφού πολλές από αυτές είναι απολύτως εξαρτημένες και από τις εισαγωγές σιτηρών και άλλων βασικών ειδών διατροφής, των οποίων οι τιμές επίσης επιδίδονται σε ξέφρενο ράλι. Η επισιτιστική κρίση είναι εδώ και καίει τους εισαγωγείς και τους φτωχότερους του πλανήτη. 

Οι επισημάνσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας έρχονται στον απόηχο εξίσου δραματικών προειδοποιήσεων από το ΔΝΤ και το ΕΚΤ. Η κεντρική τράπεζα προειδοποίησε για τον αντίκτυπο που θα έχουν οι αυξήσεις επιτοκίων στα δημόσια χρέη. Οδεύει όπως φαίνεται ολοταχώς σε αύξηση των επιτοκίων τον Ιούλιο και δεν αποκλείεται αυτή να είναι 50 μονάδων βάσης. Θα ακολουθήσουν ακόμη δύο αυξήσεις έως τα τέλη του έτους, όπως εκτιμούν οι ειδικοί. Συνεχώς διογκούμενα είναι και τα βάρη των χρεών για τον ιδιωτικό τομέα. Υπό τις συνθήκες αυτές το Ταμείο φοβάται μία νέα κρίση χρέους. 

 

 

Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Οι πρόσφατες προβλέψεις και οι συστάσεις από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προσφέρουν μια παρήγορη εικόνα στον Ευρωπαϊκό Νότο. Τονίζεται η  ανάγκη να διασφαλιστεί και στην Ελλάδα φυσικά μια συνετή δημοσιονομική πολιτική, με προσοχή στις τρέχουσες δαπάνες και στο ύψος του δημόσιου χρέους. Φαίνεται ότι και η χώρα μας προορίζεται να πληρώνει επ' αόριστον το τεράστιο δημόσιο χρέος της.

Εάν οι αναλύσεις της ΕΕ και του ΔΝΤ συνιστούν πρόσκληση για πιο αποτελεσματικές και καινοτόμες πολιτικές, τότε είναι ευπρόσδεκτες. Αλλά αν αντί για αυτό προτείνεται ο περιορισμός της  ανάπτυξης, τότε θα βρεθούμε σε μια κατάσταση που έχουμε ήδη βιώσει την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα και της οποίας γνωρίζουμε επίσης τα καταστροφικά αποτελέσματα.

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος φθοράς στην Ουκρανία μπορεί να πυροδοτήσει ντόμινο πτωχεύσεων, όπως προειδοποιεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με την έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα: Τι λέει η ΕΚΤ;  Οι υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης θα επιβαρυνθούν από την αύξηση του κόστους δανεισμού τους και θα αυξηθούν οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων που δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην αύξηση των επιτοκίων και στο υψηλό κόστος της ενέργειας και των πρώτων υλών.

Το «καμπανάκι»της Κριστίν Λαγκάρντ πρέπει να αφυπνίσει τους πάντες. Κατά κάποιο τρόπο είναι καλό να δράσει ο Eurotower, επειδή η ισοτιμία μεταξύ του ευρώ και του δολαρίου έχει πλησιάσει πολύ στο ένα προς ένα και αυτό σίγουρα δεν είναι καλό νέο,επειδή το πετρέλαιο πληρώνεται σε δολάρια και επομένως υπάρχει ο κίνδυνος πυροδοτώντας τον ήδη υψηλό πληθωρισμό, που είναι το νούμερο ένα πρόβλημα αυτή τη στιγμή.

Σε κάθε περίπτωση σήμερα ο «πολικός αστέρας» που πρέπει να οδηγεί την οικονομική πολιτική της ΕΕ, πρέπει να είναι η ανάπτυξη και ενίσχυση της απασχόλησης, ειδικά για τους νέους. Οι Βρυξέλλες θα πρέπει να έχουν ένα ευρωπαϊκό όραμα. Γιατί αποδείχτηκε  τελικά ότι τα τρομερά χρόνια  των μνημονίων  δεν ήταν μόνο ελληνικό πρόβλημα, αλλά ευρωπαϊκό. Η ΕΕ πρέπει να ενεργήσει  ανάλογα. Όπως λειτούργησε με μια ενιαία, σε γενικές γραμμές, πολιτική, τα δύο τελευταία χρόνια της πανδημίας.

Η Κομισιόν αποφάσισε και σωστά να παρατείνει τη ρήτρα διαφυγής από τους αυστηρούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας ως τα τέλη του 2023.   Αλλά η λεγόμενη Next Generation EU πρωτοβουλία  δεν μπορεί να έχει ακριβή προθεσμία. Θα πρέπει να σταματήσει τη δράση της μόνο όταν η οικονομική κατάσταση σε όλη την ΕΕ εξομαλυνθεί πλήρως, με θετικό τρόπο.

Η Ευρώπη δεν πρέπει να έχει εμμονή  με τους λογαριασμούς του Νότου.Αλλιώς θα προκύψει και τυπικά μια ΕΕ δύο και τριών ταχυτήτων, που απλά θα οξύνει την κρίση και τις διαιρέσεις. Τα αγκάθια πολλά αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι πρέπει αποφύγουμε την επανάληψη των σφαλμάτων του παρελθόντος. 

«Πρώτα η ύφεση λόγω κορονωϊού το 2020, μετά η στήριξη με δισεκατομμύρια ευρώ των εταιρειών που επλήγησαν από το lockdown και τώρα ο υψηλός πληθωρισμός στις ενεργειακές τιμές. Η Ελλάδα δυσκολεύεται να εξυγιάνει τα δημόσια οικονομικά της. Οι κρίσεις επηρεάζουν τη χώρα, αλλά η μεταρρυθμιστική ατζέντα της κυβέρνησης είναι ελπιδοφόρα», γράφει η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt σε ανταπόκρισή της από την Αθήνα.

Η γερμανική οικονομική εφημερίδα εξετάζει κατά πόσο η Ελλάδα θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας και της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης αποφεύγοντας μία νέα κρίση χρέους. Η εφημερίδα κάνει λόγο για τη μάχη με τα αυξανόμενα ελλείμματα που δίνει «η χώρα της κρίσης» λόγω των απρόβλεπτων δαπανών, όπως καταδεικνύεται και στην πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου το ποσοστό του ελλείμματος στο πρωτογενές ισοζύγιο του προϋπολογισμού για το 2021 φτάνει στο 5,9% του ΑΕΠ, ποσοστό «ανησυχητικό. Η ελληνική οικονομία έχει ήδη ανακάμψει σημαντικά από τις συνέπειες της πανδημίας του προηγούμενου έτους, αλλά η μικρή μείωση του ελλείματος σε σχέση με το 2020 και με την αύξηση του ΑΕΠ, οφείλεται στην κρατική οικονομική βοήθεια λόγω πανδημίας, καθώς ο Υπουργός Οικονομικών κ. Σταϊκούρας έδωσε περίπου σε 17 δισ. ευρώ για τις εταιρείες που επλήγησαν από το lockdown και τους υπόλοιπους περιορισμούς της πανδημίας, μία βοήθεια που ανήλθε στο 9% του ΑΕΠ, γράφει η  Handelsblatt . 

«O προϋπολογισμός του 2022 είναι ήδη ξεπερασμένος», επισημαίνει το δημοσίευμα, προσθέτοντας ότι επίκειται δαπάνη 4 δις ευρώ για το α΄ εξάμηνο του έτους προκειμένου να μετριαστεί η αύξηση των τιμών στο ηλεκτρικό ρεύμα, το φυσικό αέριο και τη βενζίνη για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, ποσό που ενδέχεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο κατά το β’ εξάμηνο, ενώ η άνοδος των τιμών στην ενέργεια αντικατοπτρίζεται και στο εμπορικό ισοζύγιο με το έλλειμμα να έχει σχεδόν τριπλασιαστεί τον μήνα Φεβρουάριο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

 

«Ανησυχία για τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων» 

 

Η γερμανική εφημερίδα αναφέρεταιστις εξελίξεις που σημειώνονται στην αγορά των ομολόγων, για τις οποίες εκφράζει ανησυχία και ο κ. Σταϊκούρας, όπως επισημαίνεται, κάτι που φέρνει στην επιφάνεια τις άσχημες αναμνήσεις της έναρξης της 8ετούς οικονομικής κρίσης, όταν η χώρα με δημοσιονομικό έλλειμμα 15,4% του 2009 έχασε την πρόσβαση στην κεφαλαιαγορά την άνοιξη του 2010. «Επίκειται λοιπόν νέο κραχ;», διερωτάται η εφημερίδα ,παραθέτοντας όμως την αναβάθμιση της πιστοληπτική ικανότητας της Ελλάδας σε ΒΒ+ από τον οίκο αξιολόγησης Standard & Poor's στη βάση των καλών προοπτικών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας

 «Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει σαν στόχο να επιστρέψει η χώρα του στην πολυπόθητη βαθμολογία επενδυτικής βαθμίδας το επόμενο έτος», σημειώνει η Handelsblatt.

“Στην πραγματικότητα, η κατάσταση σήμερα είναι διαφορετική από το 2010, παρά τις αυξανόμενες αποδόσεις των ομολόγων. Η Ελλάδα έχει μακράν τον υψηλότερο δείκτη χρέους από όλες τις χώρες του ευρώ. Αλλά περίπου το 80% των υποχρεώσεων της έχει να κάνει με δημόσιους πιστωτές όπως o ESM. Μόνο το 20% περίπου του δημόσιου χρέους της Ελλάδας είναι σε εμπορεύσιμα ομόλογα και περίπου το 1/4 αυτού του ποσού βρίσκεται στην κατοχή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ως αποτέλεσμα προγραμμάτων αγοράς ομολόγων. Το γεγονός ότι η χώρα θα μπορούσε να αναχρηματοδοτηθεί χωρίς νέες εκδόσεις για περίπου τρία χρόνια μόνο από τα αποθέματά της καθησυχάζει επίσης τους αναλυτές. Το ΔΝΤ είναι επίσης σίγουρο για την εξέλιξη του χρέους. Το ταμείο αναμένει ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει σε πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ το 2023. Τα πλεονάσματα πρόκειται να αυξηθούν σταδιακά σε δύο τοις εκατό έως το 2027. Εφόσον ο δείκτης δημόσιου χρέους της Ελλάδας έφτασε στο υψηλό ρεκόρ του 211,9% το 2020, το ΔΝΤ αναμένει ότι θα μειωθεί στο 185,4% φέτος. Το 2027, το ποσοστό αναμένεται να μειωθεί στο 160,7%.

Η γερμανική εφημερίδα αναφέρει μάλιστα ότι ούτε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ ανησυχεί για τη φερεγγυότητα του μεγαλύτερου οφειλέτη του ESM. Ο κ. Ρέγκλινγκ μιλώντας πρόσφατα στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, χαρακτήρισε το ελληνικό χρέος ως βιώσιμο, με βάση την 20ετή μέση ωριμότητά του και τα χαμηλότερα επιτόκια. 

 

Έκλεισε η υπόθεση του «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων με το PSI του 2012, καθώς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε χθες, στο Λουξεμβούργο, την απόφασή του, με την οποία απορρίπτει την προσφυγή που είχαν καταθέσει θιγόμενοι από τη συγκεκριμένη διαδικασία. Υπενθυμίζεται ότι με το PSI οι ιδιώτες πιστωτές υπέστησαν μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που κατείχαν κατά 53,5%.

Στην απόφασή του, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει, μεταξύ άλλων, ότι οι κανόνες που επικαλέστηκαν οι ενάγοντες για να υποστηρίξουν το επιχείρημά τους ότι η Ένωση και το Ευρωσύστημα ενήργησαν καθ’ υπέρβαση εξουσίας δεν τους απονέμουν ειδικά δικαιώματα των οποίων η προσβολή θα μπορούσε να στοιχειοθετήσει την εξωσυμβατική ευθύνη είτε της Ένωσης είτε της ΕΚΤ.

Κρίνει ότι η άσκηση του δικαιώματος ιδιοκτησίας που προστατεύεται από το άρθρο 17 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς προς επιδίωξη σκοπών γενικού συμφέροντος.

Επίσης, ο αποκλεισμός συμμετοχής του Ευρωσυστήματος από την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους είχε ως συνέπεια την προσβολή του δικαιώματος ιδιοκτησίας των εναγόντων. Όμως, εξυπηρετεί σκοπό γενικού συμφέροντος που συνίσταται στη διασφάλιση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της και δεν συνιστά δυσανάλογη και ανεπίτρεπτη προσβολή του δικαιώματος αυτού.

Τέταρτον, εσφαλμένως προέβαλαν οι ενάγοντες παραβίαση από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης ή από την ΕΚΤ της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων κατά την έννοια του άρθρου 63 ΣΛΕΕ.

Ακόμη, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι οι ενάγοντες, ως ιδιώτες επενδυτές και οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος δεν βρίσκονταν σε παρεμφερή θέση. Οι πρώτοι ενεργούσαν προς εξυπηρέτηση ιδιωτικού συμφέροντος, ενώ οι δεύτερες αποκλειστικά με γνώμονα σκοπούς γενικού συμφέροντος, όπως, μεταξύ άλλων, είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών και η ορθή διαχείριση της νομισματικής πολιτικής

Της Νατάσας Στασινού
[email protected]

Οριστικό τέλος σε μία τραυματική εποχή για την Ελλάδα ετοιμάζεται να σημάνει η πλήρης αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ, η οποία όπως όλα δείχνουν θα έρθει μέσα στον επόμενο μήνα. Σε αποκλειστική συνέντευξή του στη Ναυτεμπορική, ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Ταμείου, Άλφρεντ Κάμερ, επισημαίνει 4 βασικά διδάγματα από τη διαχείριση της κρίσης χρέους και εξηγεί πώς θα διαμορφωθεί η μελλοντική σχέση ΔΝΤ – Ελλάδας. Μοιράζεται δε τις εκτιμήσεις του για τις προοπτικές ανάπτυξης του ελληνικού ΑΕΠ και βιωσιμότητας του χρέους και προσδιορίζει τους κυριότερους κινδύνους. 

Το Ταμείο, όπως τονίζει, τοποθετεί τον πήχυ για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το 2022 στο 4,2%, εκτιμώντας ότι οι επιπτώσεις της Όμικρον στο ΑΕΠ θα περιοριστούν στους πρώτους μήνες του έτους και πριν την έναρξη της τουριστικής σεζόν.  Ωστόσο προειδοποιεί ότι η απρόβλεπτη δυναμική της πανδημίας, μέσω και των μεταλλάξεων, συνιστά πάντα έναν παράγοντα κινδύνου.

Όσον αφορά στη δεύτερη μεγάλη πρόκληση, αυτή του υψηλού ενεργειακού κόστους και του εκρηκτικού πληθωρισμού, παραδέχεται ότι είναι πιο επίμονη από ό,τι αρχικά υπολογιζόταν και τονίζει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να την αντιμετωπίσουν με στοχευμένα, μέτρα στήριξης των ευάλωτων, που θα έχουν προσωρινό χαρακτήρα, αλλά και με συντονισμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο πολιτικές, οι οποίες θα ενισχύουν την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας και δεν θα υπονομεύουν τη μετάβασή της από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές.

Σημειώνει ακόμη πως για να βοηθηθούν οι χώρες να ανταποκριθούν στις επενδυτικές ανάγκες που συνδέονται με τους «πράσινους» στόχους της Ε.Ε., θα μπορούσε να καθιερωθεί ένα ευρωπαϊκό κλιματικό επενδυτικό ταμείο- κάτι που όπως εξηγεί μπορεί να συζητηθεί στο πλαίσιο της ευρύτερης διαδικασίας για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ενώ επαναλαμβάνει την πάγια σύσταση του ΔΝΤ για ενιαία δημοσιονομική ικανότητα στη ζώνη του ευρώ, δηλαδή για περαιτέρω βήματα στην κατεύθυνση της δημοσιονομικής ένωσης- κάτι που θα βοηθούσε να αποτραπούν μελλοντικές κρίσεις χρέους. 

Το ελληνικό χρέος μεσοπρόθεσμα είναι βιώσιμο, διαβεβαιώνει, αν και προσθέτει ότι πολύ μακροπρόθεσμα η εικόνα παραμένει αβέβαιη.

Παρά τα υψηλά ποσοστά εμβολιασμού η πανδημία δοκιμάζει ακόμη τις αντοχές της Ευρώπης με την ταχύτατη εξάπλωση μεταλλάξεων, όπως η Όμικρον. Πόσο απειλητικές είναι οι εξελίξεις στο επιδημιολογικό μέτωπο για την ελληνική και ευρωπαϊκή οικονομία; 

Η πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων Covid-19 ανά την Ευρώπη, που οφείλεται στις παραλλαγές Δέλτα και Όμικρον, έχει οδηγήσει στην επαναφορά περιοριστικών μέτρων σε αρκετές χώρες της Ευρώπης. Η εξέλιξη αυτή έρχεται να προστεθεί στο υψηλό ενεργειακό κόστος και τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, προσθέτοντας νέα εμπόδια στην οικονομική δραστηριότητα. Αν και η οικονομική ανάκαμψη παραμένει ισχυρή, βραχυπρόθεσμα θα είναι βραδύτερη από ό,τι αρχικά περιμέναμε. Για αυτό και υποβαθμίσαμε στο 3,9% από 4,3% την πρόβλεψή μας για την ανάπτυξη της Ευρωζώνης το 2022. Την ίδια ώρα οι θετικές εξελίξεις στα εμβόλια και τις θεραπείες βελτιώνουν το κλίμα, ενώ και η συνεχής προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα οδηγεί σε ενίσχυση των μεσοπρόθεσμων προοπτικών ανάπτυξης για τη ζώνη του ευρώ.

Για την Ελλάδα περιμένουμε ότι οι επιπτώσεις από την εξάπλωση της Όμικρον θα περιοριστούν στους πρώτους μήνες του έτους. Εφόσον ο αντίκτυπος υποχωρήσει πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου και λαμβάνοντας υπόψη τα μέτρα στήριξης που έχει προωθήσει η κυβέρνηση, περιμένουμε ανάπτυξη 4,2% για την ελληνική οικονομία το 2022, με το ΑΕΠ να υπερβαίνει τα προ πανδημίας (2019) επίπεδα. Θα πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε ότι αβέβαιη εξέλιξη της όμικρον και οι πιθανές νέες μεταλλάξεις στο μέλλον συνιστούν παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη και τις προσπάθειες που είναι σε εξέλιξη για τον περιορισμό των κόκκινων δανείων στον τραπεζικό τομέα.

 

Όπως αναφέρατε η πανδημία δεν είναι η μόνη πρόκληση. Η ενεργειακή κρίση και ο υψηλός πληθωρισμός πιέζουν ακόμη περισσότερο τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η διάρκειά τους και πώς θα πρέπει να αντιδράσουν οι κυβερνήσεις;

Ο πληθωρισμός επιταχύνθηκε το 2021, εν πολλοίς εξαιτίας των τιμών του πετρελαίου, αλλά και μεταβατικών παραγόντων όπως η αύξηση του ΦΠΑ στη Γερμανία και οι ανισορροπίες στην προσφορά και τη ζήτηση. Ο πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος το 2022 από ό,τι αρχικά υπολογίζαμε, καθώς οι τιμές ενέργειας παραμένουν στα ύψη και οι πιέσεις στην πλευρά της προσφοράς επιμένουν περισσότερο. Ωστόσο στη συνέχεια ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει, καθώς οι παράγοντες αυτοί θα εξασθενούν.

Οι υψηλές τιμές ενέργειας είναι όντως επώδυνες. Οι κυβερνήσεις μπορούν να αναζητήσουν διαφορετικούς δρόμους για τη στήριξη ευάλωτων ομάδων μέσω στοχευμένων και προσωρινών μέτρων, όπως περιγράφεται και στην εργαλειοθήκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο σχεδιασμός των μέτρων στήριξης αυτών είναι σημαντικό να μην υπονομεύει τους πράσινους στόχους της Ε.Ε., αλλά και να ενισχύει την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας μέσω μία συντονισμένης μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές.

Ο υψηλός πληθωρισμός συνιστά βεβαίως πρόκληση και για την ΕΚΤ. Τι θα πρέπει να περιμένουμε στο νομισματικό πεδίο; Πόσο σύντομα θα δούμε αυξήσεις επιτοκίων του ευρώ;

 

Η αβεβαιότητα γύρω από τον πληθωρισμό παραμένει υψηλή, δεδομένης και της απρόβλεπτης δυναμικής της πανδημίας και του πιθανού αντίκτυπού της στην οικονομική δραστηριότητα. Το βασικό μας σενάριο θέλει τους μεταβατικούς παράγοντες να κάμπτονται το 2022 και το 2023 και τον πληθωρισμό να παραμένει κάτω από τον στόχο της ΕΚΤ μεσοπρόθεσμα. Η ΕΚΤ θα πρέπει να κοιτάξει την πορεία των σημερινών πληθωριστικών πιέσεων και να διατηρήσει μία υποστηρικτική νομισματική πολιτική. Η ξεκάθαρη και αποτελεσματική επικοινωνία θα είναι καθοριστικής σημασίας στο να διασφαλίσει ότι οι πληθωριστικές προσδοκίες θα μείνουν συγκρατημένες.

Αυτή τη στιγμή οι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό είναι ξεκάθαρα ανοδικοί. Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν πιέσεις δεύτερου γύρου και να οδηγήσουν τον πληθωρισμό κατά πολύ υψηλότερα του στόχου. Εάν οι κίνδυνοι αυτοί υλοποιηθούν η ΕΚΤ είναι καλά εξοπλισμένη να απαντήσει, αποσύροντας μέρος τη στήριξης, περιορίζοντας δηλαδή τις αγορές ομολόγων και αυξάνοντας βασικά επιτόκια.

 

Σε εξέλιξη βρίσκεται και η συζήτηση για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων. Σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί η μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης; Έχει ανάγκη η Ευρωζώνη από ενιαία, κεντρική δημοσιονομική ικανότητα;

 

Το υφιστάμενο δημοσιονομικό πλαίσιο έχει βοηθήσει να περιοριστεί η συγκέντρωση χρεών σε σχέση με το τι θα είχαμε σε μία κατάσταση χωρίς κανόνες. Ωστόσο οι κανόνες είναι υπερβολικά περίπλοκοι, γεγονός που καθιστά δύσκολη την επικοινωνία, παρακολούθηση και τήρησή τους. Επιπλέον εν μέσω μεγάλης αύξησης των χρεών κατά τη διάρκεια της πανδημίας η εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων θα απαιτούσε μη ρεαλιστικά μεγάλη – και αντιπαραγωγική- προσαρμογή από υπερχρεωμένες χώρες.

Το δημοσιονομικό πλαίσιο θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να γίνει πιο αποδοτικό και αποτελεσματικό στην αποτροπή κρίσεων χρέους, επιτρέποντας ταυτόχρονα τη μακροοικονομική σταθεροποίηση σε περιόδους ύφεσης. Θα δημοσιεύσουμε τη δική μας πρόταση στο πρώτο εξάμηνο του 2022, η οποία θα στηρίζεται στις ακόλουθες αρχές:

        Η δημοσιονομική σταθερότητα θα πρέπει να διατηρηθεί ως κεντρικός στόχος, εστιάζοντας στο δημόσιο χρέος.

         Οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των εθνικών δημοσιονομικών συμβουλίων και του Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο να βελτιωθεί η «ιδιοκτησία» και η τήρηση των κανόνων.

         Για να βοηθηθούν οι χώρες να ανταποκριθούν στις επενδυτικές ανάγκες τους που συνδέονται με τους κλιματικούς στόχους της Ε.Ε., θα πρέπει να καθιερωθεί ένα κλιματικό επενδυτικό ταμείο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Η Ευρωζώνη θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί από ενιαία ικανότητα σταθεροποίησης (stabilization capacity). Αυτή είναι διαχρονική σύσταση του ΔΝΤ. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα ενίσχυε την ικανότητα των χωρών να χρησιμοποιούν αντικυκλικές πολιτικές και θα περιόριζε το βάρος της νομισματικής πολιτικής.

 

Ποιους κινδύνους βλέπετε για το ελληνικό χρέος μεσοπρόθεσμα;

Στην τελευταία έκθεσή μας κρίναμε ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παραμένει βιώσιμο για την επόμενη δεκαετία με την εκτίμηση αυτή να εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και σε διάφορα δυσμενή σενάρια. Ο επίσημος και άκρως ευνοϊκός χαρακτήρας του χρέους της Ελλάδας, η αναμενόμενη σταδιακή επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα, το μεγάλο ταμειακό απόθεμα της κυβέρνησης, η ενεργητική διαχείριση του χρέους και τα ευρωπαϊκά πακέτα οικονομικής και χρηματοπιστωτικής στήριξης, όλα μετριάζουν τους κινδύνους αναχρηματοδότησης μεσοπρόθεσμα. Η εικόνα είναι αβέβαιη όσον αφορά τον πολύ μακροπρόθεσμο ορίζοντα και ιδιαίτερα ως προς το εάν τα επιτόκια θα είναι αρκετά χαμηλά όταν η επίσημη χρηματοδότηση αντικατασταθεί με χρηματοδότηση από τις αγορές.

Η Ελλάδα σχεδιάζει να αποπληρώσει πλήρως το ΔΝΤ. Κοιτάζοντας τη σχέση της χώρας με το Ταμείο ποιο πιστεύετε ότι ήταν το πιο σημαντικό πράγμα, που επετεύχθη από την περίοδο της κρίσης χρέους έως σήμερα και ποιο ήταν το μεγαλύτερο λάθος; Τι θα σημάνει η πλήρης αποπληρωμή των δανείων για τη μελλοντική σχέση της χώρας με το ΔΝΤ;

 

Αν και η κρίση της περιόδου 2010 -18 ήταν τραυματική, η Ελλάδα παρέμεινε στην Ευρωζώνη και βγήκε από αυτήν με ισχυρή ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας και με τους επενδυτές να βλέπουν διαφορετικά τη χώρα εν μέσω βελτίωσης της δημοσιονομικής διαχείρισης και χάρη στο μομέντουμ της εξυγίανσης των τραπεζικών ισολογισμών. Ως προς το τι πήγε σωστά και τι λάθος στα προγράμματα, επιτρέψτε μου να επισημάνω τέσσερα γενικά διδάγματα, τα οποία προκύπτουν από ποικίλες αξιολόγησης της βοήθειας που παρείχε το ΔΝΤ στην Ευρωζώνη.

Πρώτον, η πολιτική σταθερότητα και η ισότιμη κατανομή των βαρών είναι καθοριστικής σημασίας ώστε να χτίσει κανείς την «ιδιοκτησία» των μεταρρυθμίσεων.

Δεύτερον, είναι αναγκαίος ο ρεαλισμός ως προς το πόσα μπορούν να γίνουν σε μία σύντομη περίοδο.

Τρίτον, αξιόπιστες δεσμεύσεις για την ελάφρυνση χρέους είναι προϋπόθεση για την επιτυχία του προγράμματος σε συνθήκες, όπως αυτές με τις οποίες ήρθαμε αντιμέτωποι στην Ελλάδα.

Και τέλος, είναι καθοριστικής σημασίας η ανάπτυξη ισχυρής συνεργασίας με τους διάφορους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τις ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές.

Στο τελευταίο σκέλος της ερώτησής σας, πράγματι οι ελληνικές αρχές έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να αποπληρώσουν πλήρως το ΔΝΤ από τη στιγμή που θα έχουν την έγκριση και των Ευρωπαίων εταίρων τους για αυτό. Η αποπληρωμή θα ήταν ένα σημαντικό ορόσημο στη σχέση Ελλάδας – ΔΝΤ και σε πρακτικό επίπεδο θα τερμάτιζε την «μετα-μνημονιακή» αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας. Η σχέση με την Ελλάδα θα είναι εν πολλοίς αυτή που ισχύει και για τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Επιπλέον θα συνεχίσουμε να έχουμε συμμετοχή στις συζητήσεις μεταξύ των ελληνικών αρχών και των ευρωπαϊκών θεσμών εντός του πλαισίου της ενισχυμένης εποπτείας.

Το πλέον επίκαιρο θέμα στα ευρωπαϊκά δημοσιονομικά ανοίγει το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος. Το νέο τεύχος της επιστημονικής έκδοσης, Οικονομικά Χρονικά, έχει τίτλο, «Βιώσιμη ανάπτυξη και νέο Σύμφωνο Σταθερότητας». Οι αρθρογράφοι του συγκεκριμένου τεύχους καταθέτουν την άποψή τους γύρω από τη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας στην Ευρωζώνη.

Γ. Στουρνάρας: Πολύ ευνοϊκό αναμένεται το μακροοικονομικό περιβάλλον στη μετά-covid εποχή

Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, σημείωσε ότι «Η τήρηση των υφιστάμενων κανόνων από το 2023 και μετά συνεπάγεται μεγάλη δημοσιονομική προσαρμογή για κάποιες χώρες της ευρωζώνης με υψηλό δημόσιο χρέος, προκειμένου να μην ενταχθούν στη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος, γεγονός που είναι πολιτικά δύσκολα διαχειρίσιμο. Θα πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι το μακροοικονομικό περιβάλλον στη μετά-πανδημίας εποχή αναμένεται να είναι πολύ ευνοϊκό για τη δυναμική του χρέους λόγω των αυξημένων ρυθμών ανάπτυξης (απόρροια της αύξησης των δημοσίων επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του NGEU) και των χαμηλών επιτοκίων αναχρηματοδότησης λόγω της μεσοπρόθεσμης προοπτικής για συνέχιση της διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής. Ως εκ τούτου, η διασφάλιση δημοσιονομικής βιωσιμότητας με την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών και η διατηρήσιμη πτωτική πορεία του χρέους, καθίσταται σχετικά ευκολότερη σε σύγκριση με ένα περιβάλλον που θα εξέλειπαν οι παραπάνω παράγοντες».

Θ. Σκυλακάκης: Μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα το χρέος

Ο αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, υποστήριξε ότι «Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την πραγματικότητα, βάσει της οποίας η Ελλάδα έχει συσσωρεύσει ένα μεγάλο χρέος, και να κάνουμε σαν να μην υπάρχει. Αυτό, όμως, που μπορούμε να κάνουμε είναι να το διαχειριστούμε όσο το δυνατό καλύτερα. Άλλωστε, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι το ελληνικό χρέος είναι μεν καλά διαρθρωμένο, από πλευράς επιτοκίων και μακροχρόνιας διάρκειας, ταυτόχρονα, όμως είναι και πολύ υψηλό. Η δική μου πρόβλεψη είναι ότι, τελικά, θα καταλήξουμε σε μια συμφωνία, που θα συνεπάγεται για εμάς ήπια πρωτογενή πλεονάσματα, με το ακριβές ύψος αυτών να μην παίζει τόσο καθοριστικό ρόλο στα δικά μας δημόσια οικονομικά όσο ο ρυθμός ανάπτυξης τον οποίο θα επιτυγχάνουμε. Εκεί βρίσκεται, όπως προανέφερα, το «κλειδί» για την ταχεία μείωση του χρέους. Η αρχή έχει ήδη γίνει, καθώς οι καλύτερες επιδόσεις που σημειώσαμε το 2021 -παρά την πανδημική κρίση- έναντι του 2019, σε κρίσιμα μακροοικονομικά μεγέθη, όπως οι επενδύσεις και οι εξαγωγές, συνιστούν σημαντικές ενδείξεις για την ασφαλή μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από την ανάκαμψη στη διατηρήσιμη ανάπτυξη εντός του 2022».

Γ. Σταθάκης: Την επομένη της κρίσης, τι Σύμφωνο Σταθερότητας θα επικρατήσει;

Ο πρώην υπουργός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Γιώργος Σταθάκης, τόνισε ότι «Η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας την περίοδο της κρίσης της πανδημίας ήταν δεδομένη. Μαζί και η εισαγωγή νέων θεσμών, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, με δανεισμό της ΕΕ για πρώτη φορά και την κατανομή των πόρων με κριτήρια την ένταση της κρίσης και όχι εθνικές ποσοστώσεις. Την επομένη της κρίσης, τι Σύμφωνο Σταθερότητας θα επικρατήσει είναι το πιο κρίσιμο ερώτημα για το μέλλον της ευρωπαϊκής οικονομίας».

Φ. Σαχινίδης: Τι θα πρέπει να διεκδικήσει η ελληνική κυβέρνηση

Ο πρώην Υπουργός Οικονομικών, Φίλιππος Σαχινίδης, υποστήριξε ότι «Η ελληνική κυβέρνηση, από κοινού με χώρες με υψηλό χρέος, θα πρέπει να διεκδικήσουν την κατάργηση του κανόνα ετήσιας μείωσης του χρέους. Επίσης, να πάψει ο Μεσοπρόθεσμος Δημοσιονομικός Στόχος να υπαγορεύει τη δημοσιονομική προσαρμογή κάθε χώρας. Οι νέοι κανόνες για να διασφαλίσουν συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να διευκολύνουν – πιθανότατα με τη μέθοδο εξαιρέσεων από τον υπολογισμό των δαπανών- τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας και ταυτόχρονα να πείθουν τις αγορές ώστε οι χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος να μην επιβαρυνθούν -μετά την αναστολή των ευνοϊκών αποφάσεων της ΕΚΤ- με υψηλό κόστος δανεισμού και χάνουν δημοσιονομικό χώρο».

Ν. Καραθανασόπουλος: Επώδυνο για τους λαούς o όποιος συμβιβασμός

Το μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Νίκος Καραθανασόπουλος, σημείωσε ότι «Ο όποιος συμβιβασμός επιτευχθεί για τη νέα οικονομική διακυβέρνηση στην ΕΕ και το νέο πλαίσιο δημοσιονομικής σταθερότητας θα είναι επώδυνο για τους λαούς. Τα πρωτογενή πλεονάσματα θα συνεχίσουν να ματώνουν τους λαούς για τη διαχείριση του κρατικού χρέους. Ακόμη και αν ένα μέρος του αμοιβαιοποιηθεί, αυτό θα συνοδεύεται από νέα σκληρά αντιλαϊκά μέτρα περιορισμού δαπανών, ιδιαίτερα των συνταξιοδοτικών και κοινωνικών. Εντός των τειχών του συστήματος και σε συνθήκες κυριαρχίας της ΕΕ δεν μπορεί να υπάρξει διέξοδος προς όφελος των λαών. Οι λαοί πρέπει με την πάλη τους να σπάσουν τα καπιταλιστικά δεσμά, που όλο και περισσότερο τους αλυσοδένουν».

Μιχ. Αργυρού: Mια αναθεώρηση του ΣΣΑ οφείλει να εξασφαλίζει την μακροχρόνια βιωσιμότητα

Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, Μιχάλης Αργυρού, υποστήριξε ότι «μια αναθεώρηση του ΣΣΑ οφείλει να εξασφαλίζει την μακροχρόνια βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Παράλληλα, πρέπει να είναι βοηθητική στην οικονομική ανάκαμψη από το σοκ της πανδημίας και να προσφέρει την απαραίτητη ευελιξία για τη μελλοντική διαχείριση του οικονομικού κύκλου. Πρέπει επίσης να προστατεύει αποτελεσματικά τις επενδύσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα και προωθούν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Επιπλέον, πρέπει να ενισχύει την εθνική ιδιοκτησία των προνοιών της, μέσα από ένα πλαίσιο που θα περιλαμβάνει και θετικά κίνητρα. Τέλος, η νέα αρχιτεκτονική πρέπει να μεγιστοποιεί τις συνέργειες μεταξύ των συστατικών του συνολικού μείγματος πολιτικής και να ενισχύει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συμπερασματικά, η συζήτηση για την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου πρέπει να γίνει με έναν πραγματιστικό και εποικοδομητικό τρόπο, βασισμένο στα πραγματικά στοιχεία, χωρίς ιδεολογικούς περιορισμούς. Με αυτόν τον τρόπο, η Ευρώπη θα μπορέσει να πάρει τις σωστές αποφάσεις προς την επίτευξη και μακροχρόνιας δημοσιονομικής βιωσιμότητας και ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς αποκλεισμούς. Όπως συμβαίνει πολύ συχνά στα οικονομικά, η επιλογή μεταξύ φαινομενικά διαφορετικών επιδιώξεων έχουν περισσότερη εφαρμογή στον βραχυπρόθεσμο παρά στον μακροπρόθεσμο ορίζοντα».

Φρ. Κουτεντάκης: Τα πλεονεκτήματα της χώρας μας

Σύμφωνα με τον Συντονιστή του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Φραγκίσκο Κουτεντάκη, η Ελλάδα «έχοντας περάσει μια δραματική κρίση την περασμένη δεκαετία και έχοντας τον υψηλότερο λόγο χρέους προς ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βιώνει ιδιαίτερα πιεστικά την ανάγκη εξισορρόπησης της οικονομικής μεγέθυνσης με τη δημοσιονομική σταθερότητα. Σε αυτήν την προσπάθεια η χώρα μας διαθέτει κάποια πλεονεκτήματα: Πρώτον, διατηρεί ικανοποιητικά ταμειακά διαθέσιμα αλλά και ένα ευνοϊκό προφίλ αποπληρωμών του χρέους, που προσφέρουν ανθεκτικότητα σε κλυδωνισμούς. Δεύτερον, στα επόμενα χρόνια αναμένεται να λάβει σημαντικούς πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης που μπορούν να ενισχύσουν τις δημόσιες επενδύσεις και υποδομές συμβάλλοντας αποφασιστικά στους ρυθμούς μεγέθυνσης. Τρίτον, έχει περιληφθεί στο έκτακτο πρόγραμμα επαναγοράς κρατικών ομολόγων της EKT και μπορεί να δανείζεται με χαμηλά επιτόκια».

Π. Λιαργκόβας: Να μην διαιωνίζονται αδυναμίες του παρελθόντος

Ο Πρόεδρος του ΚΕΠΕ, Παναγιώτης Λιαργκόβας, εκτίμησε ότι «η όποια αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων είναι απαραίτητο να μη διαιωνίζει τις αδυναμίες του παρελθόντος. Ειδικότερα, το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ δε θα πρέπει να ενσωματώνει στοιχεία που προκαλούν ασυνέπειες, ούτε να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μη παρατηρήσιμες μεταβλητές. Κρίσιμο είναι να βασίζεται σε περισσότερο διαφανή εργαλεία που εφαρμόζονται με μεγαλύτερη ευκολία και ελέγχονται σε μεγαλύτερο βαθμό από την εκάστοτε κυβέρνηση, προκειμένου να διευκολύνεται και η επικοινωνία τους στο ευρύ κοινό. Το υφιστάμενο δημοσιονομικό πλαίσιο αποδίδει πρωταρχική σημασία στον κανόνα του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα και τον κανόνα του 60% για το δημόσιο χρέος.

Οι δύο αυτοί κανόνες πρέπει να επανεξεταστούν δεδομένου ότι έχει αλλάξει ριζικά το οικονομικό περιβάλλον από την αρχική σύλληψη και εισαγωγή τους, πριν από αρκετές δεκαετίες. Για παράδειγμα, οι μεταβαλλόμενοι χρηματοδοτικοί όροι έθεσαν τη συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους υπό ένα εντελώς διαφορετικό πρίσμα. Η διατήρηση μιας ενιαίας τιμής αναφοράς χρέους για όλα τα κράτη-μέλη που χαρακτηρίζονται, όμως, από σημαντική ετερογένεια, φαίνεται να στερείται πλέον δικαιολογητικής βάσης και σκοπιμότητας στο παρόν πλαίσιο, ιδίως στη μετά Covid εποχή. Επίσης το αναθεωρημένο πλαίσιο του ΣΣΑ θα πρέπει να ενθαρρύνει την αντι-κυκλικότητα, στη λογική που υπαγορεύει τη δημιουργία δημοσιονομικών αποθεμάτων σε καλές περιόδους, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η στήριξη της οικονομίας σε περιόδους ύφεσης. Με αυτόν τον τρόπο, διευκολύνεται η εξισορρόπηση των στόχων της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και της οικονομικής σταθεροποίησης».

Ν. Βέττας: Να είναι πιο ξεκάθαρη η πορεία των δημοσιονομικών της χώρας

Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, τόνισε ότι «θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μας το νέο πλαίσιο να είναι τέτοιο ώστε να μην εγείρονται αβεβαιότητες που θα μείωναν την αξιοπιστία της δημοσιονομικής πορείας και θα επέτρεπαν αμφιβολίες και διαφορετικές αναγνώσεις από όσους επηρεάζουν και επηρεάζονται από την πορεία της. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρη η πορεία των δημοσιονομικών της χώρας, οι τάσεις των εσόδων και δαπανών και οι όποιες αποκλίσεις.(...) Ακόμη και να μην υπήρχαν ευρωπαϊκοί περιορισμοί, τα δημοσιονομικά της χώρας οφείλουν να είναι τις επόμενες δεκαετίες σε τέτοια κατάσταση που να μην επιτρέπουν σενάρια νέων κρίσεων και να μην την καθιστούν ευάλωτη σε εξωτερικές διαταραχές.

Μια δημοσιονομική πορεία με σταθερά αλλά λελογισμένα πλεονάσματα, της τάξης του 1% κατά μέσο όρο, όχι μόνο δεν αποτελεί τροχοπέδη για τη διατηρήσιμη ανάπτυξη αλλά και προϋπόθεση για αυτή. Για να επιτευχθεί αυτό μεσοπρόθεσμα, είναι κρίσιμο να υπάρχουν παρεμβάσεις στο μίγμα τόσο των εσόδων όσο και των δαπανών, ώστε να προάγεται τόσο ο αναπτυξιακός χαρακτήρας της οικονομικής πολιτικής συνολικά όσο και οι αναγκαίες δράσεις κοινωνικής συνοχής και ενίσχυσης του ανθρώπινου κεφαλαίου».

Δ. Λιάκος: Ο πιο κρίσιμος παράγοντας παραμένει το ζήτημα των διαθέσιμων πόρων

Ο πρώην υφυπουργός, Δημήτρης Λιάκος, υποστήριξε ότι «Ο πιο κρίσιμος παράγοντας παραμένει το ζήτημα των διαθέσιμων πόρων, επομένως είτε η εξαίρεση είτε η μικρότερη βαρύτητα των δημοσίων επενδύσεων για τον “πράσινο” και τον ψηφιακό μετασχηματισμό στον υπολογισμό των ελλειμμάτων είναι μια λύση που θα πρέπει να εξετασθεί η συμπερίληψή της στους κανόνες του αναθεωρημένου Συμφώνου Σταθερότητας. Θετική είναι επίσης η πρόταση του Ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμβουλίου για τη δημιουργία ενός μόνιμου δημοσιονομικού μηχανισμού αντιμετώπισης κρίσεων στα πρότυπα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).

Η επιτυχημένη απορρόφηση των δανείων και των επιχορηγήσεων από το ΤΑΑ, με τρόπο που θα καταστήσει τις οικονομίες πιο ανθεκτικές, πιο παραγωγικές, πιο αποτελεσματικές είναι ένα “στοίχημα”, κυρίως για τις χώρες του Νότου. Στην περίπτωση αποτύπωσης ενός σημαντικού θετικού αντίκτυπου στο ΑΕΠ από τη διαχείριση του ΤΑΑ, η πρόταση της δημιουργίας ενός δημοσιονομικού μηχανισμού θα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες αποδοχής στο πεδίο της πολιτικής διαπραγμάτευσης. Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση για το δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο μετά το 2022 μας αφορά όλους. Θα ήταν κρίσιμο και χρήσιμο για τη χώρα μας η δημιουργία μιας κοινής γραμμής από τα πολιτικά κόμματα, κοινωνικούς εταίρους κ.α. Το Οικονομικό Επιμελητήριο μπορεί να έχει έναν ρόλο συντονιστή σε αυτόν τον απαραίτητο διάλογο, συνεισφέροντας θετικά και συνθετικά στην κατάθεση μιας τεκμηριωμένης εθνικής πρότασης».

Π. Πετράκης: Ανάγκη μίας συνεχούς παρουσίας δραστηριότητας των κεντρικών τραπεζών

Ο καθηγητής του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Πετράκης, σημείωσε ότι «οι έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης δε φαίνεται να είναι συμβατές με τον Προκρούστη των δημοσιονομικών κανόνων ιδίως όταν έχουν καθολική εφαρμογή και για τις 27 χώρες. Ταυτοχρόνως το νέο οικονομικό περιβάλλον που εμφανίζεται την επόμενη δεκαετία στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα χαρακτηρίζεται από χαμηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης, χαμηλές αποδόσεις κεφαλαίων και σχετικά χαμηλά επιτόκια με έναν πληθωρισμό ελαφρά αυξημένο σε σχέση με τα επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας.

Αυτό το μακροοικονομικό περιβάλλον απαιτεί την ανάγκη μίας συνεχούς παρουσίας δραστηριότητας των κεντρικών τραπεζών, ενώ θα συνοδεύεται από νέους δημοσιονομικούς κανόνες σταθερότητας έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ζητούμενη μακροοικονομική σταθερότητα. Εάν οι κανόνες αυτοί λάβουν υπόψη τους σύνθετους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης οδηγούμαστε να φανταστούμε ότι θα επικρατήσει ένα πλαίσιο κανόνων που θα βρίσκεται αρκετά μακριά από τη γνωστή αυστηρότητα. Στα καθ’ ημάς αυτό μεταφράζεται ενδεχομένως σε θετικά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα, που όμως θα απέχει από το 3% που τόσο ταλαιπώρησε την ελληνική κοινωνία την προηγούμενη δεκαετία. Παραμένει ανοικτός ο τρόπος υπολογισμού των ορίων αυτών, εάν δηλαδή θα συμπεριληφθούν οι πράσινες επενδύσεις κ.τ.λ. Η πολιτική μάχη τώρα αρχίζει για το 2023».

Κων. Β. Κόλλιας: Oι αυστηροί στόχοι για το χρέος και το έλλειμμα δεν έχουν καμία θέση στην Ευρωζώνη του 2022.

Ο Πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Κωνσταντίνος Β. Κόλλιας, τόνισε ότι «η εμπειρία μας από τα, απολύτως αναγκαία, μέτρα στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών δείχνει ότι οι αυστηροί στόχοι για το χρέος και το έλλειμμα δεν έχουν καμία θέση στην Ευρωζώνη του 2022. Ο ευρωπαϊκός νότος και όσοι καταλαβαίνουν από το πώς κινείται η οικονομία και η αγορά σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης πιέζουν προς τη ριζική αναθεώρηση και χαλάρωση αυτών των στόχων, με τους βορειοευρωπαίους να διατηρούν τις επιφυλάξεις τους.

Η συζήτηση αυτή έρχεται σε μια πολύ ιδιαίτερη συγκυρία για την Ελλάδα, την ώρα που, μέσω και του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχει ήδη αρχίσει να διαμορφώνει το νέο παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας της. Διότι, στο τέλος της ημέρας, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας δε σημαίνει ούτε δημοσιονομική ασφυξία, αλλά ούτε και δημοσιονομική ασυδοσία. Σημαίνει εφικτοί, ελαστικοί και διαρκώς επικαιροποιημένοι στόχοι. Σημαίνει, δηλαδή, ένα νέο, βιώσιμο Σύμφωνο Σταθερότητας».

«Η νέα κυβέρνηση πρέπει να καταστήσει σαφές προς τους εταίρους της στην Ευρώπη ότι το ευρώ δεν είναι αναντικατάστατο για τη Γερμανία, που έχει και άλλες επιλογές», δήλωσε  ο Στέφαν Κόοθς, ένας εκ των δύο επικεφαλής του Ινστιτούτου για τη Διεθνή Οικονομία (IfW), μιλώντας στην Handelsblatt, ταράζοντας τα νερά.

Ο ίδιος, επιτέθηκε, με δριμύτητα κατά των υπερχρεωμένων και ταυτόχρονα απείθαρχων κρατών-μελών:  «Όταν οι υπερχρεωμένες χώρες γνωρίζουν πως ένα κράτος σαν τη Γερμανία δεν είναι διατεθειμένο να διασφαλίζει ότι η κεντρική τράπεζα θα παίζει διαρκώς τον ρόλο αυτού που θα καθαρίζει τη βρομιά, τότε θα αναγκαστούν να πειθαρχήσουν από δημοσιονομικής άποψης», ειπε μεταξύ άλλων.

 «Υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθούμε σε ένα «πληθωριστικό γκρεμό.Οι πρόσφατες αποφάσεις της ΕΚΤ έδωσαν ελάχιστες ελπίδες βελτίωσης. Στην περίπτωση που διαβρωθεί η εμπιστοσύνη προς την κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης, εξαιτίας της ύπαρξης ολοένα περισσότερων κρατών που είναι υπερχρεωμένα, τότε θα είναι πλέον πολύ αργά», ανέφερε ενώ υποστήριξε ότι «ουδείς τηρεί πλέον τους κανόνες που υπάρχουν αναφορικά με το χρέος».

Ο Κόοθς κάλεσε  την γερμανική κυβέρνηση να μην «κρύβεται» πίσω από την ανεξαρτησία της ΕΚΤ και να ασκήσει όλη της την επιρροή προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα προβλήματα του χρέους και του πληθωρισμού».

Αν και  οι τοποθετήσεις των οικονομικών νστιτούτων δεν είναι δεσμευτικές για τον Σολτς και τον νέο υπουργό Οικονομικών,Κρίστιαν  Λίντνερ, αποκαλύπτουν τις αντιθέσεις που υπάρχουν στο Βερολίνο.

Γεγονός που αντικατοπτρίζει ταυτόχρονα, τις δυσκολίες που θα υπάρξουν στην προσπάθεια μεταρρύθμισης του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

 

Οι μέρες - και νύχτες - της Άγκελα Μέρκελ στην ενεργό πολιτική τελειώνουν οριστικά μετά τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, ηγέτες και πολίτες της ΕΕ περιμένουν με αγωνία την έκβαση των εκλογών στη Γερμανία για να δουν ποιος ή ποια από τους τρεις ανταπαιτητές της καγκελαρίας θα την διαδεχθεί. Ανατρέχοντας στη μνήμη και στο google θα διαπιστώσει κανείς για άλλη μια φορά τις ατέλειωτες ώρες που την τελευταία δεκαετία η Μέρκελ αφιέρωσε στη δημοσιονομική κρίση και την Ελλάδα. Σε συμβούλια κορυφής της ΕΕ, σε διμερείς συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους, αλλά κυρίως με όσους πρωταγωνίστησαν αυτό το διάστημα στη δημιουργία αλλά και την όποια επίλυση της δημοσιονομικής κρίσης.

 "Δεν ήταν η μοναδική"

Ανάμεσα σε αυτούς είναι αναμφισβήτητα ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Από το 1995 έως το 2013 ήταν πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και από το 2014 μέχρι το 2019 πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στα 16 χρόνια που η Μέρκελ χειρίστηκε καθοριστικές για την ΕΕ και τη Γερμανία κρίσεις, συνεργάστηκε στενά μαζί του, όσο με κανέναν άλλο ξένο πολιτικό. Η χημεία τους ήταν εμφανής, όχι όμως και οι απόψεις τους για το πώς θα έβγαινε η Ελλάδα από τον στρόβιλο των ελλειμμάτων και του συνεχούς δανεισμού. Διέσωσε λοιπόν η Μέρκελ την Ευρώπη; Διέσωσε και την Ελλάδα; "Τόσο μακριά δεν θα πήγαινα" απαντά ο συνταξιούχος πλέον της πολιτικής Γιούνκερ σε ερώτηση της γερμανικής Die Welt. Πρόκειται για γερμανικό αφήγημα, στο οποίο η Μέρκελ είναι δήθεν η απάντηση σε όλες τις σοβαρές κρίσεις. Ως επιστήμων έθετε πάντα τις σωστές ερωτήσεις και εύρισκε συνεχώς, κατά προσέγγιση και σε δεύτερο βήμα, εκτενείς απαντήσεις. Αλλά δεν ήταν η μοναδική. Υπήρξε μια ολόκληρη ομάδα πρωταγωνιστών που διέσωσε την Ελλάδα. Εγώ θα έλεγα: Έσωσε η Μέρκελ την Ελλάδα; Ναι, γιατί δεν αρνήθηκε το πρόγραμμα διάσωσης. Μας κόστισε πολύ χρόνο; Ναι, γιατί έπρεπε να αντιμετωπίσει διενέξεις μέσα στο κόμμα της και μια πραγματική εξέγερση από το λαό της". 

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Tagesspiegel του Βερολίνου ο Γιούνκερ θυμίζει ότι στο απόγειο της ελληνικής κρίσης η Μέρκελ δεν υποστήριξε ποτέ την θέση Σόιμπλε για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. "Συμφωνούσε μαζί μου ότι τυχόν έξοδος δεν θα ήταν προς το γενικό συμφέρον της Ευρώπης και ότι θα προκαλούσε δυσκολίες στη σταθερότητα του κοινού νομίσματος".

Στην ίδια συνέντευξη ο τέως πρόεδρος της Κομισιόν επαναφέρει στη μνήμη τη διαφωνία του με την καγκελάριο για συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. "Τότε ήμουν επικεφαλής του Γιούρογκρουπ και είχα άλλη άποψη, διότι έλεγα ότι η Ευρώπη θα πρέπει να λύσει τα προβλήματά της με τις δικές της δυνάμεις.Αλλά η καγκελάριος ήθελε τη σφραγίδα διεθνών εγγυήσεων του ΔΝΤ. Και τελικά επέβαλε τη θέση της.Αλλά δεν συμμετείχε ποτέ στη λασπολογία γύρω από την Ελλάδα, που τότε ήταν ευρέως διαδεδομένη στη Γερμανία".

"Δίστασε στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης"

Η ελληνική κρίση δεν ήταν και η μοναδική που κλήθηκε ο Γιούνκερ να αντιμετωπίσει μαζί με την Άγκελα Μέρκελ. Και εδώ η άποψή του είναι σαφής. Ότι παρά τις αντιδράσεις που αντιμετώπισε στο εσωτερικό, η καγκελάριος στο προσφυγικό ενήργησε ως πραγματική ηγέτιδα. "Αυτήν την περίοδο τηλεφωνιόμασταν πολύ συχνά, είχε να αντιμετωπίσει μια πολύ εχθρική κοινή γνώμη και έπρεπε να επιβληθεί απέναντι σε πολλούς εσωκομματικούς επικριτές της" τονίζει στη Welt o Γούνκερ. "Και έδρασε ως υπεύθυνη ηγέτιδα και δημοκρατική χριστιανή. Κανείς άλλος σήμερα μέσα στη Γερμανία και σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης δεν έχει συνειδητοποιήσει την εχθρότητα γύρω από το προσφυγικό".

Εύσημα Γιούνκερ και για τους χειρισμούς της στην πανδημία, αλλά και ένας ψόγος μαζί στο ζήτημα αυτό: "Το 2003 και 2004 η Μέρκελ εναντιώθηκε στην ιδέα διορατικών μυαλών, στα οποία ανήκα κι εγώ, να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες της Κομισιόν και στον τομέα της υγείας" θυμάται. "Οι πολέμιοι της πρότασης νόμιζαν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πολύ ισχυρή και ότι οι αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας θα έπρεπε να μείνουν σε εθνικό πλαίσιο. Η Μέρκελ διαχειρίστηκε σωστά την πανδημία.Εάν δεν είχε εγκρίνει το πακέτο των 750 δις ευρώ για την ανάκαμψη των οικονομιών, δεν θα το είχαμε τώρα. Είχε εναλλακτική; Όχι. Έπρεπε να παίξει το ευρωπαϊκό χαρτί. Κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης δίστασε για καιρό να κάνει ένα τέτοιο βήμα". 

Και μετά τη Μέρκελ, το έρεβος; "Δεν συμμερίζομαι πεσιμιστικές απόψεις" σημειώνει ο Γιούνκερ. "Στην παρακαταθήκη της πολιτικής Μέρκελ ανήκει το ότι κάθε Γερμανός καγκελάριος, ανεξαρτήτως ταυτότητας, είναι φιλοευρωπαίος. Η ευρωπαϊκή ενσωμάτωση από την περίοδο Μέρκελ, και ήδη πριν από αυτή, ανήκει στα αυτονόητα του γερμανικού κράτους. Δεν υποτιμώ το ρόλο που έπαιξε για την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, αλλά βρίσκομαι πολύ μακριά από το να την υπερεκτιμώ. Επειδή βίωσα τις αμφιβολίες της Μέρκελ σε αυτήν την περίοδο, που ήταν μια από τις δυσκολότερες της ΕΕ".