Εξαγορά του WhatsApp από το Facebook

Από την έντυπη έκδοση

Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]

Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς για το Facebook -μετά το σάλο από το σκάνδαλο Cambridge Analytica και το τέλος του «ειδυλλίου» των επενδυτών με τις μετοχές τεχνολογίας- ακόμη και τα πιο μικρά βήματα από τη μεγαλύτερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο προσελκύουν έντονο ενδιαφέρον. Και η συνένωση των WhatsApp, Instagram και Messenger -τριών από τις μεγαλύτερες εφαρμογές messaging- μόνο μικρό βήμα δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί. Πέραν των οικονομικών πλεονεκτημάτων που συνεπάγεται μια τέτοια κίνηση, εγείρονται σοβαρά ερωτήματα περί ασφαλείας των συνομιλιών και προστασίας προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Στόχος του Μαρκ Ζούκερμπεργκ είναι η επιστροφή της εταιρείας στη σωστή κατεύθυνση. Οι πληροφορίες θέλουν τον διευθύνοντα σύμβουλο του Facebook να σχεδιάζει την ενσωμάτωση όλων των υπηρεσιών messaging, όπως αποκάλυψαν οι «NY Times» σε δημοσίευμά τους.

Οι τρεις εφαρμογές -WhatsApp, Instagram και Facebook- θα συνεχίσουν να λειτουργούν ανεξάρτητα. Η ενσωμάτωση μεταξύ των τριών υπηρεσιών θα επιτρέψει στους χρήστες να ανταλλάσσουν μηνύματα και σε άλλη πλατφόρμα. Στόχος του Facebook είναι η μέγιστη δυνατή εμπειρία messaging, με τη διαδικασία να είναι απλή, γρήγορη, αξιόπιστη και ιδιωτική. WhatsApp, Instagram και Messenger -που όλες ανήκουν στο Facebook- αποτελούν τις μεγαλύτερες εφαρμογές messaging, με περισσότερους από 2,6 δισ. χρήστες συνολικά. Πρέπει να σημειωθεί ότι το σχέδιο βρίσκεται σε πολύ αρχικά στάδια και αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη της φετινής χρονιάς ή στις αρχές του 2020. 

Η ενσωμάτωση των WhatsApp, Instagram και Messenger έχει πυροδοτήσει μια συζήτηση online με συμμετοχή ειδικών, που διερωτώνται πώς η συγκεκριμένη κίνηση θα επηρεάσει την ασφάλεια των συνομιλιών (chats) των χρηστών. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, ο Ζούκερμπεργκ, για να καλύψει τις ανησυχίες περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, έχει ζητήσει όλες οι εφαρμογές να είναι κρυπτογραφημένες από την αρχή έως το τέλος (end-to-end encryption). Προς το παρόν, μόνο το WhatsApp προσφέρει end-to-end encryption, ενώ το Messenger προσφέρει τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας για συνομιλίες. Το Instagram δεν διαθέτει τέτοιου είδους ασφάλεια.

Η ενσωμάτωση των τριών εφαρμογών δεν αποτελεί απλή υπόθεση. Προϋποθέτει την επαναρρύθμιση της λειτουργίας των WhatsApp, Instagram και Messenger. Το τελικό αποτέλεσμα όμως από τη συνένωση των τριών εφαρμογών συνεπάγεται μεγάλα οφέλη για το Facebook, από πλευράς διαφημιστικών εσόδων από το Instagram και το WhatsApp. Το βασικό όμως ερώτημα, το πώς όλα αυτά θα επηρεάσουν τους χρήστες, παραμένει αναπάντητο. 

Όπως και οι αμφιβολίες για το τι συνεπάγεται η συγχώνευση των τριών εφαρμογών messaging για την ασφάλεια και την προστασία προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Τα τελευταία χρόνια είναι αρκετές οι περιπτώσεις που το Facebook έπεσε θύμα επιθέσεων από χάκερ με διαρροή προσωπικών δεδομένων των χρηστών. Σε αυτές προστίθεται το σκάνδαλο Cambridge Analytica, καθώς και η υπόθεση ψεύτικων λογαριασμών που χρησιμοποιήθηκαν για να επηρεασθεί το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ.

Εφαρμογές messaging

Το WhatsApp -το οποίο εξαγοράσθηκε από τo Facebook το 2014 έναντι 19 δισ. δολ.- αποτελεί την υπηρεσία με τους περισσότερους χρήστες παγκοσμίως, αλλά το Messenger του Facebook κυριαρχεί στην αμερικανική αγορά. Το WhatsApp διαθέτει περισσότερους από 1,5 δισ. χρήστες παγκοσμίως και αποτελεί την κυρίαρχη υπηρεσία messaging σε Νότιο Αφρική, Ηνωμένο Βασίλειο και Νότιο Ασία. Ακολουθεί, με πολύ μικρή διαφορά, το Messenger με περισσότερους από 1,3 δισ. χρήστες παγκοσμίως, ενώ το Instagram μετράει περίπου 1 δισ. ενεργούς χρήστες.

Η δωρεάν εφαρμογή μηνυμάτων Viber, με περισσότερους από 900 εκατ. εγγεγραμμένους χρήστες, προσφέρει και ασφαλείς, υψηλής ποιότητας δυνατότητες κλήσης.

Τέλος, το WeChat, μια εφαρμογή ιδιαίτερα ισχυρή στην Κίνα, αλλά και με χρήστες εκτός. To WeChat αποτελεί και εφαρμογή social media και σύστημα ψηφιακών πληρωμών.    

Πριν η αγορά της τεχνολογίας «χωνέψει» τα 19 δισ. δολάρια που δαπάνησε το Facebook για την απόκτηση του WhatsApp, ο Jan Koum, συνιδρυτής της εταιρείας, με μία δήλωσή του έρχεται να ξανά-ταράξει τα νερά.

Κατά τη διάρκεια ομιλίας του, στο Mobile World Congress που πραγματοποιείται στη Βαρκελώνη, ο Jan Koum δήλωσε ότι το WhatsApp θα επεκταθεί και στις φωνητικές επικοινωνίες, εντός του δευτέρου τριμήνου του έτους.

«Θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι οι άνθρωποι θα μπορούν πάντοτε να έχουν τη δυνατότητα να παραμένουν σε επαφή με φίλους και αγαπημένα πρόσωπα, με πραγματικά οικονομικό τρόπο» είπε ο Koum, για να συμπληρώσει «πρόκειται να εισαγάγουμε τη δυνατότητα επικοινωνίας μέσω φωνής στο WhatsApp, μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του έτους».

Από τα 330 εκατομμύρια καθημερινούς χρήστες της υπηρεσίας, οι πρώτοι που θα έχουν πρόσβαση στη νέα λειτουργία θα είναι οι κάτοχοι συσκευών με λειτουργικά συστήματα Android και iOS. Σύμφωνα με τον Koum, θα ακολουθήσουν αργότερα και ορισμένες συσκευές Nokia και BlackBerry. Ωστόσο, δεν ξεκαθαρίστηκε πως ακριβώς θα λειτουργεί η νέα υπηρεσία: θα γίνεται μέσω αποστολής φωνητικού μηνύματος ή θα πραγματοποιείται με άμεσο τρόπο όπως στην περίπτωση του Skype;

Η εν λόγω κίνηση ενδέχεται να αποτελέσει σημαντικό πλήγμα για τις εταιρείες παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, οι οποίες ήδη βλέπουν τα κάποτε υψηλά έσοδα από τις υπηρεσίες φωνής και μηνυμάτων να μειώνονται συνεχώς. Κύριος λόγος είναι η μετατόπιση της αγοράς στην παροχή όγκου δεδομένων, αλλά και η γιγάντωση των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης που προσφέρουν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας μέσω Διαδικτύου.

Το WhatsApp αποτελεί μία πλατφόρμα δωρεάν ανταλλαγής μηνυμάτων όπως πολλές ακόμη που υπάρχουν διαθέσιμες για χρήση από smartphones. Τι ήταν όμως αυτό που ανάγκασε το Facebook να πληρώσει 19 δισ. δολάρια για να την αποκτήσει; 

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ουσιαστικά το Facebook απέκτησε την «πελατειακή βάση» του WhatsApp, η οποία ανέρχεται στα 450 εκατομμύρια χρήστες με τους 315 εκατομμύρια από αυτούς να είναι καθημερινά ενεργοί. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές η συχνότητα χρήσης της υπηρεσίας συγκρίνεται μόνο με τη συνολική κίνηση ανταλλαγής μηνυμάτων, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπλέον, η εφαρμογή WhatsApp έχει επιτύχει σημαντική διείσδυση σε τεράστιες, αναπτυσσόμενες αγορές. Δηλαδή σε αγορές που το σύνολο των παικτών του κλάδου της  τεχνολογίας θέλει να διεισδύσει. Εκεί, η αντίστοιχη υπηρεσία του Facebook, το Facebook Messenger, σύμφωνα με τους αναλυτές της αγοράς, παρουσιάζει μηδαμινά ποσοστά διείσδυσης.

Σοβαρά επιχειρήματα και τα δύο παραπάνω, αλλά και πάλι το τίμημα των 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων φαντάζει εξαιρετικά υψηλό. Ειδικά, από τη στιγμή που θα απουσιάζει η διαφήμιση που θα μπορούσε να αποφέρει πρόσθετα κέρδη, πέρα από τη χαμηλή συνδρομή. Ίσως, αν βάζαμε στην εξίσωση έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα της αγοράς να «βλέπαμε» τη λογική πίσω από την εξαγορά.

Σύμφωνα με αναφορές που είδαν το φως της δημοσιότητας, το Facebook δεν ήταν το μόνο που ενδιαφέρθηκε για το WhatsApp. Σύμφωνα με το Forbes, η Google προσέγγισε πρώτη τους δημιουργούς της εφαρμογής και επιχείρησε να τους εντάξει στο στρατόπεδό της έναντι του ποσού των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αν και περισσότερες λεπτομέρειες για τη συγκεκριμένη προσφορά δεν έγιναν γνωστές, είναι γεγονός ότι η προσφορά αυτή δεν έγινε αποδεκτή. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η πρόταση της Google απορρίφθηκε καθώς δεν περιελάμβανε την παραχώρηση θέσης στο διοικητικό συμβούλιο, κάτι το οποίο έπραξε το Facebook.

Επιπλέον, σύμφωνα με δημοσίευμα του «The Information» ο διευθύνων σύμβουλος της Google, Larry Page, συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα με τον CEO της WhatsApp, Jan Koum, σε μια προσπάθεια να τον πείσει. Μάλιστα, ο Larry Page φέρεται να αποκάλεσε το WhatsApp «μεγάλη απειλή για το Facebook».

Με δεδομένα τα παραπάνω είναι σαφές ότι το Facebook δεν είχε μόνο να αντιμετωπίσει μια επίσης μεγάλη προσφορά (αυτή της Google), είχε να αντιμετωπίσει και ένα αγκάθι στα πλευρά της, από την ύπαρξη και μόνο του WhatsApp στην πλευρά του ανταγωνισμού.

Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι το Facebook και ο Mark Zuckerberg είχαν προσπαθήσει και στο παρελθόν να διεισδύσουν στο κομμάτι της αγοράς των υπηρεσιών μηνυμάτων. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση ύψους 3 δισ. δολαρίων που έκανε ο Zuckerberg για την απόκτηση της υπηρεσίας Snapchat. Ο συνιδρυτής του Snapchat, Evan Spiegel απέρριψε την πρόταση θεωρώντας ότι μέσα στο 2014 η εταιρεία του θα βελτίωνε σημαντικά την αξία της. 

Σε κάθε περίπτωση ο Zuckerberg θα μπορούσε να είχε χειριστεί καλύτερα τα πράγματα ώστε να μην χρειαστεί να δαπανήσει τα 19 δισ. για την εξαγορά του WhatsApp. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, το καλοκαίρι του 2009 ο συνιδρυτής του WhatsApp, Brian Acton, έκανε αίτηση για να προσληφθεί από το Facebook, κάτι που ο κολοσσός των social media απέρριψε. Τότε ο Brian Acton έγραφε στο λογαριασμό του στο Twitter: «το Facebook με απέρριψε… ψάχνω για τη νέα περιπέτεια στη ζωή μου».  

Αυτή η «περιπέτεια» τελικά βρέθηκε όταν ο Acton και ο Jan Koum, ένας ουκρανός μετανάστης, συνεταιρίστηκαν στη δημιουργία του WhatsApp. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Koum εμπνεύστηκε την υπηρεσία, αφού βίωσε σαν παιδί τις τακτικές παρακολούθησης των σοβιετικών αρχών.

Ο Koum μεγάλωσε σε ένα χωριό έξω από το Κίεβο, για να βρεθεί αργότερα στο πανεπιστήμιο του San Jose. Αντίστοιχα, ο Acton σπούδασε πληροφορική στο πανεπιστήμιο του Stanford. Οι δύο τους βρέθηκαν να εργάζονται για τη Yahoo και το 2009, αφού είχαν αποχωρήσει από την εταιρεία, προχώρησαν στη δημιουργία της δικής τους πλατφόρμας μηνυμάτων. Οι συνιδρυτές του WhatsApp ξεχωρίζουν και ηλικιακά από το υπόλοιπο προσωπικό της Silicon Valley, αφού είναι σαραντάρηδες ανάμεσα σε συναδέλφους που δεν έχουν περάσει τα τριάντα. Επιπλέον, ξεχωρίζουν γιατί είναι πια πολυεκατομμυριούχοι.

Η ανακοίνωση της εξαγοράς της εφαρμογής WhatsApp από το Facebook, προκάλεσε ένα μικρό σεισμό, στον κόσμο της τεχνολογίας. Κυρίως λόγω του τιμήματος, που θα ανέλθει, συνολικά, στα 19 δισ. δολάρια.

Τελικά, τι είναι το WhatsApp και γιατί η παρέα του Facebook αποφάσισε να δαπανήσει αυτό το υπέρογκο ποσό για την απόκτησή του; Πρόκειται για μία πλατφόρμα επικοινωνίας που επιτρέπει την ανταλλαγή μηνυμάτων χωρίς τη χρέωση για SMS, η οποία διαθέτει εφαρμογές για κάθε λειτουργικό σύστημα φορητής συσκευής που κυκλοφορεί σήμερα στην αγορά. Επιπλέον των γραπτών μηνυμάτων, οι χρήστες του WhatsApp μπορούν να δημιουργήσουν ομάδες και να στείλουν σε αυτές απεριόριστες φωτογραφίες, βίντεο και ήχους μέσω μηνυμάτων πολυμέσων.

Αντίστοιχες εφαρμογές είναι το BlackBerry Messenger, το iMessage, το Viber (το οποίο επίσης εξαγοράστηκε πρόσφατα), το κινεζικό WeChat (με 270 εκατ. χρήστες), το Kik, το ChatON και αρκετά ακόμη. Όπως σημειώνουν και οι New York Times, η εφαρμογή WhatsApp δεν πουλά διαφήμιση και επιπλέον έχει χαμηλά έσοδα, που προέρχονται από τη συνδρομή που επιβάλλεται στους χρήστες μετά τον πρώτο χρόνο δωρεάν χρήσης της υπηρεσίας. Όπως φαίνεται και από τα ηλεκτρονικά καταστήματα των Apple και Google, η εφαρμογή διατίθεται δωρεάν, με συνδρομή 0,99 δολαρίων από το δεύτερο χρόνο χρήσης.

Το «περίεργο» είναι ότι το Facebook διαθέτει ήδη ανάλογη υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων, το  Facebook Messenger. Ωστόσο, το WhatsApp συνοδεύεται από μία ευρύτατη βάση χρηστών, παγκοσμίως. Συνολικά, βρίσκεται εγκατεστημένο στις συσκευές 450 εκατ. χρηστών, με τα 315 εκατ. από αυτούς να είναι ενεργοί. Επιπλέον, ο όγκος των μηνυμάτων που ανταλλάσσεται μέσω της εφαρμογής είναι αντίστοιχος του συνόλου της παγκόσμιας κίνησης SMS.

Ένα πρόσθετο στοιχείο που κάνει σημαντική την πλατφόρμα WhatsApp είναι η τεράστια διείσδυσή της σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες αγορές. Σύμφωνα με μία αναφορά της εταιρείας ερευνών Jana, το WhatsApp είναι η υπηρεσία μηνυμάτων με τους περισσότερους χρήστες στις τεράστιες και ανερχόμενες αγορές της Ινδίας, της Βραζιλίας, του Μεξικού, της Νιγηρίας και της Νότιας Αφρικής. Αντίθετα, στις ίδιες αγορές, ο Facebook Messenger βρίσκεται σημαντικά χαμηλότερα.

Είναι σαφές ότι η δαπάνη των συνολικά 19 δισ. δολαρίων κρίνεται εξωφρενική: 4 δισ. δολάρια σε ρευστό, 12 δισ. δολάρια σε μετοχές της Facebook και επιπλέον 3 δισ. δολάρια σε stock μετοχών για τε επόμενα τέσσερα χρόνια. Η αμέσως επόμενη, πιο ακριβή εξαγορά της Facebook αφορούσε το Instagram, έναντι του ποσού του ενός δισ. δολαρίων. Επιπλέον, η υπηρεσία WhatsApp θα συνεχίσει να μην στηρίζεται σε διαφημίσεις, ένα στοιχείο που θα μπορούσε να δικαιολογήσει σε ένα βαθμό την υπέρογκη  επένδυση.    

Σύμφωνα με τον ίδιο τον Mark Zuckerberg, επικεφαλής της Facebook, η εξαγορά έγινε γιατί το WhatsApp βρίσκεται σε τροχιά επίτευξης του στόχου του ενός δισ. χρηστών και επιπλέον γιατί δραστηριοποιείται έντονα σε αγορές «εξαιρετικής αξίας». Επιπλέον, ο Zuckerberg θεωρεί ότι η εξαγορά θα βοηθήσει την εταιρεία να επιτύχει τον στόχο να προσφέρει πρόσβαση στο Internet, στα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού που σήμερα δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Στην ουσία δηλαδή θεωρεί ότι με όχημα το WhatsApp, η Facebook θα μπορέσει να διεισδύσει στις ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές.

Είναι σαφές ότι το κέντρο βάρους της αγοράς τεχνολογίας μετατοπίζεται στις αγορές της Ασίας, της Αφρικής και της Νοτίου Αμερικής. Κάθε παράγοντας της αγοράς, από τους κατασκευαστές συσκευών, μέχρι τους developers εφαρμογών προσβλέπουν σε μία καλή τοποθέτηση σε εκείνες τις αγορές. Όλα δείχνουν ότι η Facebook απλά προσπαθεί να «τοποθετηθεί» καλύτερα στην εκκίνηση για τη συγκεκριμένη κούρσα.

Tη δημοφιλή υπηρεσία μηνυμάτων WhatsApp θα αγοράσει ο «βασιλιάς» των κοινωνικών δικτύων, Facebook, αντί 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων (τέσσερα δισ. σε ρευστό και περίπου 12 δισ. σε μετοχές του Facebook) όπως ανακοινώθηκε.

Στο «πακέτο» περιλαμβάνονται επίσης και άλλα τρία δισ. δολάρια, σε δεσμευμένες μετοχές, οι οποίες θα δοθούν σε ιδρυτές και εργαζομένους του WhatsApp, όπως ανακοινώθηκε από το δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο. Θα πρόκειται για τη μεγαλύτερη αγορά που έχει πραγματοποιήσει μέχρι τώρα το Facebook.

Το WhatsApp, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Facebook, αποτελεί μία ταχέως αναπτυσσόμενη υπηρεσία μηνυμάτων σε πραγματικό χρόνο για φορητές συσκευές, με πάνω από 450 εκατ. χρήστες κάθε μήνα. Είναι δημοφιλές μεταξύ των νεαρότερων ηλικιών, που το χρησιμοποιούν για να αποφεύγουν τις χρεώσεις στα γραπτά μηνύματα.

«Το WhatsApp είναι σε πορεία να συνδέσει ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους. Οι υπηρεσίες που φτάνουν σε αυτό το ορόσημο είναι όλες εξαιρετικά πολύτιμες» δήλωσε ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Facebook.

«Ξέρω τον Γιαν εδώ και πολύ καιρό και χαίρομαι που θα συνεργαστώ με τον ίδιο και την ομάδα του για να κάνουμε τον κόσμο πιο ανοικτό και διασυνδεδεμένο» πρόσθεσε, αναφερόμενος στον Γιαν Κουμ, συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο του WhatsApp.