Με εκδόσεις που αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της χαρακτικής τέχνης του Δημήτρη Γαλάνη (1879 - 1966) στην εικονογράφηση βιβλίων, η έκθεση «Δημήτρης Γαλάνης: Τα εικονογραφημένα βιβλία» παρουσιάζεται στο Βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), στη Θεσσαλονίκη.
Αθησαύριστο μέχρι τώρα
Συνεχίζοντας τη συνεργασία τους στον χώρο της καταγραφής της ιστορίας της χαρακτικής και των γραφικών τεχνών στην Ελλάδα, το ΜΙΕΤ και η Alpha Bank προχώρησαν σε μια από κοινού έρευνα για το έργο του Δημήτρη Γαλάνη στην εικονογράφηση βιβλίων. Μέχρι τώρα, το έργο του Γαλάνη στην εικονογράφηση κάθε είδους εντύπου παρέμενε αθησαύριστο. Πρωτογενές υλικό για την έρευνα αποτέλεσαν τα εικονογραφημένα από τον καλλιτέχνη βιβλία, που ανήκουν στις πλούσιες συλλογές της Alpha Bank και του ΜΙΕΤ.
Επιπλέον, αξιοποιήθηκαν τεκμήρια από το Μουσείο της Μονμάρτης στο Παρίσι, όπου, σε μία πτέρυγα του σημερινού Μουσείου στεγαζόταν, από το 1910 έως το 1965, το σπίτι και το εργαστήριο του Γαλάνη, και όπου, σήμερα, απόκειται όλο το προσωπικό αρχείο του. Εντοπίστηκαν τεκμήρια ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, που συνδέονται με την παραγωγή των εντύπων: προσχέδια, μακέτες, πλάκες χαρακτικής, αλληλογραφία, σημειώσεις.
H έρευνα ξεκίνησε το 2008, στην Αθήνα και το Παρίσι, και έως το 2013, είχε ολοκληρωθεί η καταγραφή των 152 τίτλων, δηλαδή των βιβλίων, λευκωμάτων και εντύπων που εικονογράφησε ο καλλιτέχνης στο διάστημα 1904 - 1962. Αποτέλεσμα αυτής της έρευνας αποτελούν:
α) Η έκδοση, την οποία ανέλαβε το ΜΙΕΤ, ενός αναλυτικού καταλόγου (catalogue raisonné), με τίτλο «Δημήτρης Γαλάνης. Τα εικονογραφημένα βιβλία, 1904 - 1962». Την έκδοση συμπληρώνουν τρία εισαγωγικά κείμενα: η Ειρήνη Οράτη παρουσιάζει για πρώτη φορά αναλυτικά το εικονογραφικό έργο του Γαλάνη, ο Άγγελος Δρακογιώργος προσεγγίζει το γελοιογραφικό έργο του τα πρώτα χρόνια στο Παρίσι, ενώ ο Γιώργος Δ. Ματθιόπουλος γράφει για την τέχνη του βιβλίου στην Ευρώπη την εποχή αυτή.
β) Η μεγάλη έκθεση που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2014, στην Αθήνα, στο Πολιτιστικό Κέντρο του ΜΙΕΤ. Ένα μικρό τμήμα αυτής της έκθεσης θα παρουσιαστεί τώρα στο Βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ, στην έκθεση που θα διαρκέσει έως τις 12 Σεπτεμβρίου, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Από τους σημαντικότερους αμιγείς χαράκτες του 20ού αιώνα
Ο Δημήτρης Γαλάνης έφθασε στο Παρίσι, με εμπειρία, κυρίως, στη γελοιογραφία. Η πρώτη δύσκολη δεκαετία (1900 - 1910) αναλώθηκε, κυρίως, στον σχεδιασμό γελοιογραφιών, επαγγελματική δραστηριότητα που στήριξε και τις πρώτες του καλλιτεχνικές προσπάθειες. Στο τέλος αυτής της δεκαετίας και στις αρχές της επόμενης, χρονολογούνται τα πρώτα του χαρακτικά.
Μετά το 1910, συμμετείχε σε εκθέσεις και γνώρισε καλλιτέχνες, που, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, τον επηρέασαν ουσιαστικά. Με τη συμμετοχή του στην εμβληματική έκθεση της κυβιστικής ομάδας Section d’ or, το 1912, βρέθηκε ανάμεσα σε καλλιτέχνες, που παρουσίασαν για πρώτη φορά τον κυβισμό στο ευρύ κοινό. Την περίοδο 1918 - 1921, δημιούργησε σχέσεις με καλλιτέχνες της γαλλικής πρωτοπορίας: Ματίς, Ντεραίν, Πικάσο, Ντυφύ, Μπρακ. Ανακαλύπτοντας το έργο του Πικάσο, ξαφνιάστηκε από την τόλμη του, προσπάθησε να κατανοήσει τη ριζοσπαστική οπτική του, και δημιούργησε το σημαντικότατο λεύκωμα «Quatre natures - mortes», το 1919.
Την περίοδο των πειραματισμών διαδέχτηκαν τα χρόνια της ωριμότητας και της επαγγελματικής καταξίωσης. Έως το 1929, είχε διαμορφώσει το προσωπικό του στίγμα. Πρόκειται για τη δεκαετία της αναγνώρισης (1920 - 1930) και τη σταδιακή στροφή του σε επιρροές από παρελθόντες αιώνες. Ο Γαλάνης καταστάλαξε σε ένα προσωπικό ύφος, με προσεκτικές επιλογές από το παρόν, αλλά περισσότερα στοιχεία από το παρελθόν και ως προς τα μοτίβα και ως προς τον σχεδιασμό του βιβλίου.
Η ασχολία του με την εικονογράφηση βιβλίων ήταν ο βασικός βιοπορισμός του και, μέσα από αυτά, έγινε πολύ γνωστός στους βιβλιόφιλους, αλλά και στο κοινό του Παρισιού, που, ακόμα και σήμερα, γνωρίζει τον «Galanis». Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους αμιγείς χαράκτες του 20ού αιώνα. Για τις εκδόσεις των βιβλίων του συνεργάστηκε με συγγραφείς, όπως ο Μαλρώ, ο Νερβάλ, ο Γκαμπορύ, ο Ζιντ, ο Μωρουά, ο Βαλερύ, καθώς και πολλούς σημαντικούς τυπογράφους και εκδοτικούς οίκους του Παρισιού.
Στην Ελλάδα, ο Γαλάνης εξέθεσε για πρώτη φορά στην Αθήνα, το 1928, και δώρισε έργα του στην Εθνική Πινακοθήκη. Έκτοτε, οι Έλληνες χαράκτες τον θεωρούν «πατέρα και δάσκαλο της νεοελληνικής χαρακτικής», αφού, ουσιαστικά, μέσα από το δικό του έργο, ήρθαν σε επαφή με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή χαρακτική.
Πληροφορίες
Βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης: Τσιμισκή 11 - Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 288036. Ωράριο λειτουργίας έκθεσης: Δευτέρα, Τετάρτη και Σάββατο: 10:00 - 15:00, Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή: 10:00 - 21:00. naftemporiki.gr
