Ένας ποιητής που θέλησε να ζει ελεύθερος, απαλλαγμένος από τον φόβο και τις δεσμεύσεις των άλλων, που αντιλαμβανόταν πως, για να βελτιωθεί ο κόσμος, όφειλε πρώτα ο καθένας να αλλάξει τον ίδιο του τον εαυτό, ζωντανεύει στη θεατρική σκηνή με τις - τόσο χρήσιμες στην εποχή μας - ιδέες του.

Εμπνευσμένο από τη σύντομη ζωή και τη φιλοσοφία του Γάλλου ποιητή Αρθούρου Ρεμπώ (1854 - 1891), το θεατρικό έργο του Σουηδού ακαδημαϊκού και θεατρικού συγγραφέα Μίκαελ Αζάρ, «Είμαι ένας άλλος», που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας από την Εταιρεία Θεάτρου Συν - Επί (+, Χ), σε σκηνοθεσία της Αλίκης Δανέζη - Knutsen, στο Από Μηχανής Θέατρο και περιόδευσε με μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και την Κύπρο, επιστρέφει για λίγες μόνο παραστάσεις στο Θέατρο Αθηνών, από τις 7 έως τις 18 Μαΐου.

Εκλάμψεις από μια εποχή στην κόλαση

Ο Γιάννης Στάνκογλου ενσαρκώνει τον Ζαν - Νικολά - Αρτύρ Ρεμπώ, ο οποίος θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του συμβολισμού, με σημαντική επίδραση στη μοντέρνα ποίηση, παρά το γεγονός ότι εγκατέλειψε οριστικά τη λογοτεχνία στην ηλικία των 20 ετών, για να περιπλανηθεί στον κόσμο. Στη διάρκεια του πολυτάραχου βίου του, ταξίδεψε σε 13 χώρες και έζησε ως επαίτης, μισθοφόρος, εργάτης, παιδαγωγός και ναυτικός.

Μέχρι τον θάνατό του, στα 37 του χρόνια, ήταν γνωστός σε έναν περιορισμένο λογοτεχνικό κύκλο της αβάν γκαρντ. Αρκετοί ποιητές του 20ού αιώνα επηρεάστηκαν από το έργο του και, ειδικότερα, από την ελεύθερη φόρμα της ποίησής του, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται ένας από τους «πατέρες» του μοντερνισμού. Από το σύνολο του έργου του, ξεχωρίζουν οι ποιητικές συλλογές «Εκλάμψεις» και «Μια εποχή στην κόλαση», η οποία ήταν το μοναδικό βιβλίο του που δημοσιεύτηκε κατόπιν επιθυμίας και ενεργειών του ίδιου, ενώ σημαντικό μέρος των ποιημάτων του δημοσιεύτηκαν όταν ήταν εν ζωή, αλλά χωρίς τη συγκατάθεσή του ή εν αγνοία του.

Η ποίηση και η αντισυμβατικότητά του ενέπνευσαν διάσημους καλλιτέχνες, όπως οι Τζιμ Μόρισον, Μπομπ Ντίλαν, Τζον Λένον και Πάτι Σμιθ. Η σχέση του με τον, επίσης, ποιητή Πωλ Βερλέν μεταφέρθηκε, το 1995, στη μεγάλη οθόνη, με την ταινία «Καταραμένη σχέση», και πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο.

Ατόφιος μέσα του

Η δύναμη του πνεύματος του Ρεμπώ αναβλύζει από το έργο, που - χωρίς να είναι αυτοβιογραφικό - χαρακτηρίζεται από την αγάπη και τον θαυμασμό του Μίκαελ Αζάρ στο πρόσωπο και το έργο του και διατρέχει όλη τη ζωή του, από την παιδική του ηλικία έως τα τελευταία χρόνια του βίου του, στην Αιθιοπία.

Όπως σημειώνει ο συγγραφέας: «Τι θυσίες πρέπει να κάνει κάποιος, για να ακολουθήσει τα όνειρά του και να παραμείνει ατόφιος μέσα του; Υπάρχει πάντα μια σύγκρουση μεταξύ της ατομικότητας και της κοινωνίας - μια αναπόφευκτη ανησυχία στον πολιτισμό - ή θα μπορούσαν αυτά τα δύο να συμφιλιωθούν, μέσω υπαρξιακών και πολιτικών αναταραχών; Και πώς επεμβαίνει ο θάνατος στη συνείδηση της ίδιας της ύπαρξης του ανθρώπου; Πρέπει ο θάνατος να θεωρείται πάντα προσβολή στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια; 

Το να διαβάζω Ρεμπώ, σε διάφορα στάδια της ζωής μου, με βοήθησε να αρθρώσω μερικά από τα πιο θεμελιώδη ζητήματα, που αντιμετωπίζουμε στις ζωές μας. Ως εκ τούτου, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω την ξεχωριστή ποίηση και το πεπρωμένο του ως εφαλτήριο, για να εμβαθύνω σε αυτές τις ερωτήσεις».

Ένας οραματιστής που αγγίζει το άγνωστο

Στο έργο, κυριαρχεί ο ανατρεπτικός ποιητής, ένα αγόρι που γνωρίζει από πολύ νεαρή ηλικία τον πόνο και την απώλεια, αλλά δε θέλει να ζει φοβισμένο, όπως όλοι οι υπόλοιποι. Θέλει το ίδιο να ορίζει τη μοίρα του. Από τότε και για πάντα, λατρεύει το συναίσθημα ότι η ζωή ξεκινάει από την αρχή και ότι όλα είναι καινούρια. Στη διαδρομή του, θα βρει και άλλους ανθρώπους, που αναζητούν την αλήθεια και αποζητούν την ελευθερία. Θέλει να γίνει ένας οραματιστής, που αγγίζει το άγνωστο. Δε θέλει να αποφεύγει να σκέφτεται τη ζωή, που θα ήθελε πραγματικά να ζήσει. Και θέλει να μιλάει ελεύθερα, δε θέλει να συμμορφώνεται στους κανόνες των άλλων. Εκείνοι πίστευαν ότι μπορούσες να αλλάξεις τον κόσμο, χωρίς πρώτα να αλλάξεις τους ανθρώπους του, ενώ εκείνος πίστευε ότι η αλλαγή έπρεπε να αρχίζει από τον εαυτό σου. Κι έτσι, αποφάσισε να φύγει από την Ευρώπη, σε χώρες μακρινές. Και το ταξίδι του συνεχίζεται στην άλλη άκρη του κόσμου.

Με κύριο ανταγωνιστή τον θάνατο

Η σκηνοθέτις της παράστασης εξηγεί για το έργο: «Είμαι ένας άλλος: ΟΧΙ ποιητής, ΟΧΙ Ευρωπαίος, ΟΧΙ χριστιανός, μόνο ένας άνθρωπος της Δράσης! Ένα κείμενο, εμπνευσμένο από τον Ρεμπώ, τη ζωή και το έργο αυτού του ανθρώπου, που άλλαξε καθοριστικά την πορεία την ευρωπαϊκής ποίησης και της τέχνης, χάραξε τον δρόμο για άλλους καλλιτέχνες, και όλα αυτά μέχρι τα 20 του χρόνια, όπου, ως μια δημιουργική κίνηση, ως μια τελευταία κραυγή και, όπως κάποιοι έχουν χαρακτηρίσει, ως το μεγαλύτερο του αριστούργημα - αποφάσισε να σιωπήσει. Δεν έγραψε ποτέ ξανά και ταξίδεψε στα βάθη της Αφρικής, αναζητώντας τα όρια της προσωπικής του βούλησης.

Το “Είμαι ένας άλλος” πραγματεύεται την εσωτερική σύγκρουση του ήρωα, ανάμεσα στην έντονη αίσθηση της δικής του θέλησης και την απόλυτη δύναμη του θανάτου, που δεν ξεχωρίζει κανέναν και τίποτα, που “τυφλός μασάει τα πάντα στο πέρασμά του”. Καθιστώντας τον θάνατο ως τον κύριο ανταγωνιστή του ήρωα, το έργο δίνει νόημα στη ζωή και την προσωπική πορεία, που μπορεί ο κάθε ένας από εμάς να χαράξει μέσα από αυτήν. “Τη ζωή αξίζει να τη ζεις, μόνο αν έχεις κάτι, για το οποίο αξίζει να πεθάνεις”».

Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση - σκηνοθεσία: Αλίκη Δανέζη - Knutsen, σκηνικά: Νίκος Αναγνωστόπουλος, κοστούμια: Σωτήρης Γεωργίου, φωτισμοί:  Γιάννης Δρακουλαράκος, κίνηση:  Νίκος Δραγώνας, μουσική: Carl Michael Von Hausswolff, βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Λάττα. Ερμηνεία: Γιάννης Στάνκογλου.

Πληροφορίες
Θέατρο Αθηνών: Βουκουρεστίου 10 - Αθήνα, τηλ.: 210 3312343. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή και Κυριακή: 21.30, Σάββατο: 19.30 και 21.30. Διάρκεια παράστασης: 60’ λεπτά (χωρίς διάλειμμα). Τιμή εισιτηρίου: γενική είσοδος: 13 ευρώ. Προπώληση: καταστήματα Γερμανός, ηλεκτρονικά: tickethour.com.

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]