Με μόνο του είδωλο την πραγματικότητα, την οποία προσπαθούσε να εκφράζει με κάθε τρόπο, ένας ηθοποιός, ποιητής και συγγραφέας, που έγινε σκηνοθέτης για αυτόν ακριβώς τον λόγο, ζει πάντα ανάμεσά μας μέσα από τις ταινίες του.
Προβάλλοντας ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της κινηματογραφικής δημιουργίας του κορυφαίου ιταλού σκηνοθέτη, το οποίο περιλαμβάνει τις ταινίες «Ακατόνε», «Μάμα Ρόμα», «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» και «Χοιροστάσιο», η Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης παρουσιάζει το αφιέρωμα, με τίτλο «Πιερ Πάολο Παζολίνι: με τα όπλα της ποίησης», από σήμερα έως τις 28 Απριλίου.
Πέρα από τις λέξεις
Όπως έγραφε για τον εαυτό του ο Παζολίνι, το 1969: «Γεννήθηκα στη Μπολόνια. Είμαι 46 χρόνων. Είμαι συγγραφέας - κινηματογραφιστής. Πρωτοεμφανίστηκα με μια ποιητική συλλογή, αφού είχα τελειώσει το Πανεπιστήμιο, στα 20 μου χρόνια. Υπήρξα φιλόλογος. Υπήρξα διευθυντής λογοτεχνικών περιοδικών. Έγραψα βιβλία, έκανα ταινίες και τώρα αρχίζω ένα καινούριο επάγγελμα. Το επάγγελμα του δημοσιογράφου: συνεργάζομαι με μια εβδομαδιαία εφημερίδα, στην οποία κρατάω μια τακτική στήλη.
Πριν 18 χρόνια, έφτασα στη Ρώμη και η κατάστασή μου με ανάγκασε να ζήσω στις φτωχές συνοικίες της πρωτεύουσας. Τραυματισμένος από τη ζωή σε αυτά τα προάστια, έγραψα τα δύο πρώτα μου μυθιστορήματα πάνω σε αυτό το θέμα…
Το 1961, γύρισα την πρώτη μου ταινία, το «Ακατόνε», με άγνωστους ηθοποιούς. Στην προβολή της ταινίας στη Ρώμη, φασίστες θεατές έριξαν στην οθόνη κλούβια αυγά και μελανοδοχεία. Γύρισα, κατόπιν, με την Άννα Μανιάνι και τον Φράνκο Τσίτι, το «Μάμα Ρόμα». Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ της Βενετίας, όπου η ταινία αντιπροσώπευε επίσημα την Ιταλία, προσπάθησαν να την κατάσχουν κάνοντας αγωγή.
Αργότερα, σκηνοθέτησα το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», που επιλέχτηκε να αντιπροσωπεύσει την Ιταλία στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπου και πήρε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής…
Σκηνή από το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο».
Δικάστηκα στη Βενετία. Κινδύνεψα να πάω φυλακή για πολλούς μήνες. Τελικά, απαλλάχτηκα. Μου είπαν ότι έχω τρία είδωλα: τον Χριστό, τον Μαρξ και τον Φρόυντ. Αυτά είναι φόρμουλες. Το μόνο μου είδωλο είναι η πραγματικότητα. Αν διάλεξα να είμαι κινηματογραφιστής και όχι μόνο συγγραφέας, είναι επειδή προτίμησα αντί να εκφράζω την πραγματικότητα με σύμβολα, όπως είναι οι λέξεις, να εκφράζω μέσω του κινηματογράφου την πραγματικότητα με την πραγματικότητα».
Οι ταινίες
Ο ήρωας της ταινίας «Ακατόνε» φυτοζωεί σε μια φτωχογειτονιά της Ρώμης, εις βάρος μιας πόρνης. Όταν εκείνη καταλήγει στη φυλακή, ψάχνει παρόμοιους τρόπους, για να επιβιώσει, αφού δεν έχει δουλέψει ποτέ στη ζωή του. Όμως, το αποτέλεσμα είναι τραγικό.
Στην ταινία «Μάμα Ρόμα», παρακολουθούμε την ιστορία μίας πόρνης, που αποχωρεί από το «επάγγελμα», όταν ο προαγωγός της την εγκαταλείπει και παντρεύεται. Αναζητώντας μια καλύτερη ζωή από εκείνη του πεζοδρομίου, έρχεται σε επαφή με τον γιο της, ο οποίος αγνοεί το πραγματικό της επάγγελμα. Όμως, όσο και αν προσπαθεί να ξεφύγει, το παρελθόν της χτυπάει ξανά την πόρτα, οδηγώντας τον νεαρό στον κακό δρόμο και πάλι με τραγικά αποτελέσματα.
Η ταινία «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» αναπαριστά με μεγάλη πιστότητα και ακρίβεια το συγκεκριμένο κείμενο, και όπως εξηγούσε ο Παζολίνι: «Το Ευαγγέλιο μου έβαζε το εξής πρόβλημα: δεν μπορούσα να το εξιστορήσω σαν ένα κλασικό αφήγημα, γιατί δεν είμαι πιστός, αλλά άθεος. Από την άλλη, ήθελα να διηγηθώ την ιστορία του Χριστού, Υιού του Θεού. Έπρεπε, λοιπόν, να διηγηθώ μια ιστορία, στην οποία δεν πίστευα. Δεν μπορούσε, λοιπόν, να είμαι εγώ εκείνος που εξιστορεί. Έτσι, χωρίς να το θέλω, οδηγήθηκα στην ανατροπή όλης μου της κινηματογραφικής τεχνικής και γεννήθηκε αυτό το μάγμα ύφους, που είναι χαρακτηριστικό του κινηματογράφου της ποίησης• γιατί για να μπορέσω να εξιστορήσω το Ευαγγέλιο, έπρεπε να βυθιστώ στην ψυχή ενός που πιστεύει…».
Η ταινία «Χοιροστάσιο» αφηγείται δύο παράλληλες ιστορίες, στην αρχαϊκή και τη σύγχρονη εποχή. Στην πρώτη, ένας νέος που ζει απομονωμένος στις πλαγιές ενός ηφαιστείου, τρέφεται με ερπετά και έντομα, μέχρι που, μια μέρα, συναντά έναν στρατιώτη, τον οποίο σκοτώνει και καταβροχθίζει. Στη δεύτερη, ο νεαρός γιος ενός γερμανού βιομηχάνου ζει με έναν εκκεντρικό τρόπο τη διαφορετικότητά του, έχοντας κάποιες ανομολόγητες και αποτρόπαιες επαφές με γουρούνια.
Αναλυτικό πρόγραμμα
Πέμπτη 25 Απριλίου
19.00: «Ακατόνε», 1961, ασπρόμαυρη, 120΄.
21.30: «Χοιροστάσιο», 1969, έγχρωμη, 99΄.
Παρασκευή 26 Απριλίου
19.00: «Μάμα Ρόμα», 1962, ασπρόμαυρη, 106΄.
21.30: «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», 1964, ασπρόμαυρη, 137΄.
Σάββατο 27 Απριλίου
19.00: «Χοιροστάσιο».
21.30: «Ακατόνε».
Κυριακή 28 Απριλίου
19.00: «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο».
21.30: «Μάμα Ρόμα».
Πληροφορίες
Μουσείο Κινηματογράφου - Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης (Αίθουσα «Τάκης Κανελλόπουλος»), Αποθήκη Α΄, Λιμάνι – Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 508398.
