Tου Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Στο ανάκτορο των Βερσαλλιών, ένα ιστορικά φορτισμένο κτίριο, όπου πριν από 103 χρόνια υπογράφηκε η συνθήκη ειρήνης μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συναντώνται απόψε και αύριο οι 27 ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ. Πρόκειται για μια άτυπη σύνοδο κορυφής, που συγκάλεσε ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, με στόχο να οριστεί ένα «νέο ευρωπαϊκό μοντέλο, ικανό να εγγυηθεί την ικανότητα της ΕΕ να ασκήσει επιρροή στον κόσμο του αύριο». Ένα «σύνθημα», που είναι απολύτως επίκαιρο, όσο και αν η σύνοδος κορυφής θυμίζει όμως περισσότερο «πολεμικό συμβούλιο», καθώς στην ατζέντα κυριαρχεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι συνέπειές της.

Στη «Διακήρυξη των Βερσαλλιών» αναμένεται να υπάρξει και ξεχωριστή παράγραφος, με τίτλο «η επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας». Τα κράτη της ΕΕ αναμένεται να δεσμευτούν ότι δεν θα εγκαταλείψουν τη χώρα που δέχεται επίθεση, αναφέροντας ότι «θα συνεχίσουν να επενδύουν στην αμοιβαία συνδρομή μας βάσει του άρθρου 42 παράγραφος 7». Πίσω από αυτή τη δήλωση βρίσκεται η υποχρέωση της συνθήκης της Λισαβόνας για παροχή βοήθειας, σύμφωνα με την οποία «σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης σε χώρα-μέλος», τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ οφείλουν να παράσχουν «όλη τη βοήθεια και την υποστήριξη που διαθέτουν». Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως μήνυμα προς τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον ότι η ΕΕ θέλει να αναλάβει περισσότερες ευθύνες. Η Σουηδία και η Φινλανδία, που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ, το βλέπουν επίσης ως σημαντικό μήνυμα.

Οι 27 θα συζητήσουν ακόμη τους φακέλους με τις αιτήσεις ένταξης στην ΕΕ, που έχουν υποβάλει η Ουκρανία, αλλά και η Γεωργία και η Μολδαβία. Ορισμένα κράτη μέλη στην Ανατολή επιθυμούν να χορηγήσουν γρήγορα το καθεστώς υποψηφιότητας σε αυτές τις τρεις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Οι μεγάλες πρωτεύουσες όμως (Παρίσι, Βερολίνο) είναι πολύ πιο διστακτικές. «Το κοινοτικό κεκτημένο με τη νομοθεσία που πρέπει να εγκριθεί για την ένταξη κάποιας χώρας στην ΕΕ έχει περισσότερες από 88.000 σελίδες», υπενθύμισε Ευρωπαίος διπλωμάτης, τονίζοντας πως «η ένταξη απαιτεί χρόνια δουλειάς». Ακόμη και υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν τίθεται θέμα δημιουργίας επείγουσας διαδικασίας για την Ουκρανία.

Οι τρεις τομείς της Διακήρυξης

Το σχέδιο της «Διακήρυξης των Βερσαλλιών» κατονομάζει τρεις τομείς: Τα 27 κράτη της ΕΕ πρέπει να «ενισχύουν τις αμυντικές τους ικανότητες», επενδύοντας περισσότερα χρήματα στην άμυνα και τις «καινοτόμες τεχνολογίες» με στενότερη συνεργασία.

Ο δεύτερος στόχος είναι η «μείωση της ενεργειακής εξάρτησης», καθώς όλοι συμφωνούν πως η ΕΕ πρέπει να εισάγει όλο και λιγότερο φυσικό αέριο, πετρέλαιο και άνθρακα από τη Ρωσία, προωθώντας εναλλακτικές λύσεις. Εκτός από την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα τεθεί επίσης το ερώτημα αν θα πρέπει να χρειαστεί περισσότερη πυρηνική ενέργεια.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα τονίσουν την ανάγκη μείωσης των «στρατηγικών εξαρτήσεων» για τους ημιαγωγούς, τις πρώτες ύλες, αλλά και τα τρόφιμα.

Οι δύο πρώτοι στόχοι αναμένεται να συμφωνηθούν με ομοφωνία, αλλά οι δυσκολίες βρίσκονται στον τρίτο: ο οικδεσπότης Γάλλος πρόεδρος θέλει να προωθήσει στη σύνοδο ένα «σχέδιο ανθεκτικότητας», όπως το ταμείο ανάκαμψης της «Επόμενης Γενιάς ΕΕ» (NGEU), που δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.

Σημείο τριβής το «κοινό χρέος»

Το σχέδιο Μακρόν προβλέπει τη χρηματοδότηση των αμυντικών και ενεργειακών δαπανών που απαιτεί ο ουκρανικό πόλεμος -αλλά και ο Ψυχρός πόλεμος που ακολουθεί - με την έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων. Σύμφωνα με γαλλικές διπλωματικές πηγές, για να μετριαστούν οι συνέπειες του πολέμου του Πούτιν και των κυρώσεων, θα ήταν δυνατόν μεν σε πρώτη φάση να διοχετευθούν κονδύλια από το ταμείο NGEU, που περιλαμβάνει 750 δισεκατομμύρια ευρώ, βραχυπρόθεσμα. Αλλά για να καταστεί η ΕΕ πιο ανεξάρτητη, πρέπει να γίνουν μεσοπρόθεσμα, περισσότερες επενδύσεις.

Ευρωπαίοι διπλωμάτες τονίζουν στη «Ναυτεμπορική» ότι το σχέδιο Μακρόν θα συζητηθεί απόψε στο δείπνο των 27, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει συναίνεση στην υιοθέτησή του. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, χώρες όπως η Ολλανδία, η Δανία, αλλά και η Γερμανία, θα απορρίψουν την ιδέα. Σε αυτό το πλαίσιο, μάλιστα, έρχεται σε δεύτερη μοίρα ακόμη και η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στην καλύτερη περίπτωση, το Σύμφωνο θα μπορούσε να ανασταλεί ξανά και για το 2023.

«Παιδί του πολέμου» η ΕΕ

Κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες ξεχνούν βέβαια ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένας γεωπολιτικός παράγοντας, που δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με την τσιγκούνικη πολιτική του γέρο-Σκρουτζ. Η ΕΕ είναι «παιδί του πολέμου και όχι της ειρήνης». Είναι μάλλον, παιδί δύο πολέμων: Οικοδομήθηκε στα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αναπτύχθηκε μέχρι το 1989, στο πλαίσιο που έθεσε ο Ψυχρός Πόλεμος. Το 1973 είχε έξι μέλη και σήμερα διαθέτει 28, διευρύνοντας την επιρροή της σε Βορρά, Νότο, Ανατολή και Δύση.

Ίσως ο πόλεμος βοηθησει κάποιους στενόμυαλους ηγέτες να καταλάβουν ότι η ΕΕ δεν είναι μόνο για το εμπόριο και τις αγορές, αλλά έχει και εκτεταμένες γεωπολιτικές διαστάσεις. Αλλά και να θυμηθούν ότι πριν 103 χρόνια οι νικητές του Μεγάλου Πολέμου επέβαλαν με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών πολύ σκληρούς και ταπεινωτικούς όρους στην ηττημένη Γερμανία, πληγώνοντας το εθνικό αίσθημα των Γερμανών πολιτών. Κάτι που εκμεταλλεύθηκε δεόντως ο Χίτλερ. Με ό,τι δυστυχώς ακολούθησε…

Όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό από το naftemporiki.gr