Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Θα επιτεθεί η Ρωσία αύριο στην Ουκρανία; Ή στις 20 Φεβρουαρίου, μετά την τελετή λήξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο; Ή μια άλλη μέρα; Ή καθόλου; Δεν το ξέρουμε.

Οι πληροφορίες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών από την υποκλοπή ρωσικών μηνυμάτων κάνουν λόγο για την έναρξη του πολέμου αύριο, με επιθέσεις με ρουκέτες στο Κίεβο. Άλλες πηγές κάνουν λόγο για «θερμό επεισόδιο» στη ρωσο-ουκρανική μεθόριο ή για κάποια «έκρηξη» στις ρωσόφωνες περιοχές του Ντονμπάς. «Η ρωσική επίθεση θα ξεκινήσει με προπαρασκευαστικούς αεροναυτικούς βομβαρδισμούς από τις δυτικές και νότιες ρωσικές στρατιωτικές περιοχές - την Κριμαία και τη Σεβαστούπολη στην πρώτη γραμμή», σύμφωνα με το σενάριο αμερικανικής παραγωγής, που με διαφορετική περιγραφή, ανάλογα με την αξιοπιστία του δέκτη, βρίσκεται στο τραπέζι των 30 ηγετών των χωρών μελών του ΝΑΤΟ και επιλεγμένων εταίρων. Αλλά και οι Ουκρανοί λένε ότι έχουν διαφορετικές πληροφορίες, ανακοινώνοντας πως δεν έχουν πληροφορίες για επικείμενη ρωσική επέμβαση. Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα, λέει πως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι θα σημειωθεί νέα μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επίθεση τις επόμενες ημέρες. Δεν υπήρξε «θεμελιώδης αλλαγή» στην κατάσταση, είπε ο Κουλέμπα, ο οποίος ζήτησε συνάντηση με τη Ρωσία και τις υπόλοιπες χώρες που υπέγραψαν το Έγγραφο της Βιέννης του ΟΑΣΕ, με στόχο τη διασφάλιση της στρατιωτικής διαφάνειας. «Είναι ξεκάθαρο ότι εδώ υπάρχει ένας πληροφοριακός και ψυχολογικός πόλεμος, από τον οποίο είναι δύσκολο να βγει η αλήθεια. Ωστόσο, δεν καταλαβαίνω γιατί αυτή η είδηση έφτασε στον Τύπο και δεν θα είχε φτάσει στους Ουκρανούς», λέει ο Πάολο Κουέρτσια, καθηγητής στρατηγικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Περούτζια και διευθυντής του περιοδικού GeoTrade.

REUTERS/VALENTYN OGIRENKO

Η Ρωσία, από την πλευρά της, συνεχίζει επίσης να αρνείται ότι έχει σχέδια για επίθεση και διαβεβαιώνει ότι περιορίζεται στο να εξετάζει προσεκτικά ό,τι συμβαίνει στις αυτονομιστικές περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ άφησε πάντως ανοιχτό το ενδεχόμενο για διπλωματική λύση. «Υπάρχει πάντα μια ευκαιρία», είπε ο Λαβρόφ όταν ρωτήθηκε από τον Πούτιν εάν υπάρχει πιθανότητα να επιτευχθεί συμφωνία με τη Δύση. Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας υποστήριξε ότι οι απαιτήσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ δεν ανταποκρίνονται με ικανοποιητικό τρόπο στις εγγυήσεις που ζητά η Ρωσία, αλλά προέτρεψε τον Πούτιν να συνεχίσει τις συνομιλίες, καθώς η Ουάσιγκτον έχει υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις για τη μείωση των στρατιωτικών κινδύνων.

Ο «game changer» Σολτς;

Πάντως, ο άνθρωπος που θα έχει την τελευταία και καλύτερη ενημέρωση θα είναι ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς που μεταβαίνει σήμερα στη Μόσχα για να συναντηθεί με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, στο Κρεμλίνο, με στόχο να βάλει φρένο σε αυτόν τον πολεμικό παροξυσμό. Ο Σολτς ήταν χθες Κίεβο, όπου έγινε δεκτός από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντομίρ Ζελένσκι. Ο Γερμανός καγκελάριος προειδοποίησε για άλλη μία φορά τη Μόσχα ότι ενδεχόμενη επέμβαση θα οδηγούσε σε «σκληρές κυρώσεις». «Εάν η Ρωσία παραβιάσει ξανά την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, ξέρουμε τι να κάνουμε», είπε ο Σολτς. Πρόσθεσε όμως με έμφαση ότι «είμαστε έτοιμοι για έναν σοβαρό διάλογο με τη Ρωσία για θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας… Κοινός μας στόχος είναι να αποφύγουμε μια κλιμάκωση». Κάνοντας μάλιστα άνοιγμα προς τη Μόσχα εν όψει της συνάντησής του με τον Πούτιν, ο Σολτς τόνισε ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν βρίσκεται επί του παρόντος στην ημερήσια διάταξη. «Αυτό το θέμα, που δεν είναι το θέμα τώρα, γίνεται θέμα», ήταν το λογοπαίγνιο που χρησιμοποίησε ο Γερμανός καγκελάριος. Διαβεβαίωσε επίσης τον Ζελένσκι για πρόσθετη βοήθεια από τη Γερμανία για τη σταθεροποίηση της οικονομίας της Ουκρανίας.

Θα γίνει «game changer» ο Γερμανός καγκελάριος, αποδεικνύοντας ότι η Γερμανία εκτός από μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στην Ευρώπη είναι και ισχυρή γεωπολιτικά; Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές τονίζουν επίσης ότι δεν είναι προς το συμφέρον του ΝΑΤΟ να εντάξει στους κόλπους του δύο χώρες, όπως η Ουκρανία και η Γεωργία, που κλυδωνίζονται από εσωτερικές συγκρούσεις και ανοικτές διαφορές με τη Ρωσία.

REUTERS/VALENTYN OGIRENKO

Η Ουκρανία έχει στο εσωτερικό της τις αυτόνομες φιλορωσικές περιοχές Ντόνετσκ και Λουχάνσκ και η Γεωργία την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία. Πρόκειται για καταστάσεις που, μέχρι να επιλυθούν, αποκλείουν κάθε πιθανότητα διεύρυνσης. Το πρόβλημα για τον Σολτς είναι πάντως το ίδιο με εκείνο που αντιμετώπισε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, κατά τη συνάντησή του με τον Πούτιν, δηλαδή ότι η Ρωσία βλέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ ως συνομιλητές σε αυτήν την κρίση, όχι τους άλλους εταίρους.

Πιο «ευέλικτο» το Κίεβο για το ΝΑΤΟ

Η δήλωση του Ουκρανού πρέσβη στο Λονδίνο, πως η Ουκρανία ενδέχεται να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ προκειμένου να αποφύγει έναν πόλεμο με τη Ρωσία, ίσως είναι προάγγελος μιας προσπάθειας αποκλιμάκωσης της ουκρανικής κρίσης, αν και ο Ουκρανός πρέσβης έσπευσε λίγο μετά να ανασκευάσει την αρχική του δήλωση. Ο Ουκρανός πρεσβευτής Βαντίμ Πριστάικο επεσήμανε μιλώντας στο BBC ότι η Ουκρανία είναι διατεθειμένη να είναι «ευέλικτη» σε ό,τι αφορά τον στόχο της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, μια κίνηση που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει προειδοποιήσει ότι θα αποτελούσε αιτία πολέμου.

«Ενδέχεται, κυρίως καθώς απειλούμαστε με αυτό τον τρόπο, εκβιαζόμαστε από αυτό και πιεζόμαστε να το πράξουμε», απάντησε ο Πριστάικο όταν ρωτήθηκε αν το Κίεβο μπορεί να αλλάξει τη στάση του σε ό,τι αφορά την ένταξή του στο ΝΑΤΟ. Ο Πριστάικο έσπευσε πάντως να ανασκευάσει την αρχική του δήλωση, λέγοντας πως παρανοήθηκαν τα όσα είπε για το ΝΑΤΟ, επισήμανε ωστόσο πως η Ουκρανία είναι έτοιμη να προβεί σε άλλες παραχωρήσεις, προκειμένου να αποφευχθεί ο πόλεμος.

«Δεν είμαστε μέλος του ΝΑΤΟ αυτή τη στιγμή και προκειμένου να αποφύγουμε τον πόλεμο είμαστε έτοιμοι για πολλές παραχωρήσεις, και αυτό είναι που κάνουμε στις συζητήσεις με τους Ρώσους», είπε ο Ουκρανός πρέσβης σε νέες του δηλώσεις προς το BBC, μετά τον θόρυβο που προκάλεσε η αρχική του δήλωση.

VIA REUTERS/BELTA

«Δεν έχει να κάνει με το ΝΑΤΟ, για το οποίο (η αίτηση ένταξης) έχει ενσωματωθεί στο σύνταγμα», πρόσθεσε.

Στην... αντιπαράθεση περί ΝΑΤΟ παρενέβη ωστόσο και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος εμφανίστηκε «βασιλικότερος του βασιλέως», λέγοντας πως το κυρίαρχο δικαίωμα του ουκρανικού λαού να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο παζαριών.«Δεν μπορούμε να ανταλλάξουμε το κυρίαρχο δικαίωμα του ουκρανικού λαού να φιλοδοξεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ... δεν μπορείς να παζαρεύεις με αυτό τον τρόπο - είναι κάτι που αφορά τον ουκρανικό λαό», είπε ο Βρετανός πρωθυπουργός.

Ο Τζόνσον πρόσθεσε ακόμη πως υπάρχει «ξεκάθαρη ένδειξη» ότι η Ρωσία σχεδιάζει εισβολή στην Ουκρανία, περιορίζοντας μάλιστα για τον λόγο αυτό τη βραχύβια επίσκεψή του στη βορειοδυτική Αγγλία.

Οι αγορές περιμένουν σύγκρουση

Θα καταφέρει με τη λογική να αποφορτίσει ο Σολτς το πολεμικό κλίμα; Οι αγορές δεν φαίνεται να το πιστεύουν. Τα περισσότερα χρηματιστήρια «μάτωσαν» χθες, καταγράφοντας μεγάλες απώλειες.

Πολλοί επενδυτές αναγκάζονται να ξεφορτωθούν τις μετοχές τους λόγω των αυξανόμενων κινδύνων, όπως λέει ο αναλυτής Γιόχεν Στανζλ από τη χρηματιστηριακή CMC Markets. Παρατηρείται επίσης «ξεπούλημα» στα ρωσικά κρατικά ομόλογα, με αποτέλεσμα η απόδοση του δεκαετούς να βρίσκεται στο υψηλό εξαετίας, στο 9,96%.

Την ίδια στιγμή, οι επενδυτές πετάνε τις ρωσικές μετοχές από τα χαρτοφυλάκιά τους, μεγάλες απώλειες κατέγραψε το χρηματιστήριο της Μόσχας και το ρούβλι υποχώρησε επίσης έναντι του δολαρίου και του ευρώ. «Είναι λογικό να ελαχιστοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότερο οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη Ρωσία, μέχρι να εξαφανιστεί ο κίνδυνος μιας στρατιωτικής σύγκρουσης», δήλωσε ο οικονομολόγος της CentroCreditBank, Γεβγένι Σουβόροφ. Και όλα αυτά, με την τιμή του πετρελαίου να είναι έτοιμη να απογειωθεί. «Εάν υπάρξει σύγκρουση, η τιμή του brent θα ξεπεράσει εύκολα το φράγμα των 100 δολαρίων», προβλέπει ο αναλυτής Έντουαρντ Μόγια του χρηματιστηριακού οίκου Oanda.

Κάθε ώρα που περνά πλέον, αυξάνεται η αγωνία και η αβεβαιότητα. Το ερώτημα «αν μπορούμε και πώς να αποτρέψουμε τον πόλεμο;», δίνει τη θέση του στο «πώς θα προστατευθούμε;». Η διπλωματία της κρίσης μετατρέπεται σε ανάγκη αυτοάμυνας. Πριν να το καταλάβουμε, ο δρόμος της επιστροφής μπορεί να έχει κλείσει…