Της Πέπης Γρηγοριάδου
[email protected]
Μία χρονιά που σημαδεύτηκε από τον κορωνοϊό, ο οποίος σκίασε την κοινωνική και οικονομική ζωή στον πλανήτη. Ωστόσο, υπήρξαν και άλλα ιδιαίτερα σημαντικά γεγονότα που άμεσα ή μακροπρόθεσμα επηρεάζουν κράτη και ανθρώπους. Πολιτικά και οικονομικά, που χαράσσουν δρόμους για το αύριο, ανακαλύψεις και καινοτομίες, οι οποίες ανοίγουν νέους ορίζοντες για το μέλλον της ανθρωπότητας, προσωπικότητες που «έφυγαν» έχοντας αφήσει βαριά κληρονομιά στο πέρασμά τους αλλά και δηλώσεις που μας προβλημάτισαν, μας ανακούφισαν ή μας έκαναν να σκεφτούμε. Σταχυολογήσαμε μερικά μόνο από όλα όσα συνέβησαν το 2020 και τα παραθέτουμε στη συνέχεια.
Στη διεθνή πολιτική σκακιέρα
REUTERS/BRIAN SNYDER
Νίκη του Τζο Μπάιντεν στις εκλογές των ΗΠΑ. Η νίκη του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ τον Νοέμβριο επηρεάζει όλον τον κόσμο καθώς διαφαίνεται αλλαγή γραμμής στην έως τώρα πολιτική του Τραμπ. Αφήνει πίσω τον εμπορικό προστατευτισμό και τη ρητορική του «Πρώτα η Αμερική», που οδήγησε σε εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα, ενώ ξεπροβάλλει η ελπίδα για δράση κατά της κλιματικής αλλαγής.
- Το κίνημα Black Lives Matter. Ο θάνατος του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ τον Μάιο από αστυνομικούς έφερε μία έκρηξη οργής αρχικά στις ΗΠΑ βγάζοντας - εν μέσω πανδημίας - εκατοντάδες χιλιάδες κόσμο στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την καταπάτηση δικαιωμάτων των μαύρων και την αστυνομική βία. Ο Φλόιντ δεν ήταν ο πρώτος Αφροαμερικανός που σκοτώθηκε από αστυνομικούς, όμως το βίντεο με τα τελευταία λεπτά της ζωής του έκανε τον γύρο του κόσμου και κινητοποίησε εκατομμύρια άτομα από διάφορες χώρες και κυρίως τις μεγάλες ευρωπαϊκές. Το γεγονός οδήγησε τις κυβερνήσεις να σκεφτούν αναθεώρηση των κανόνων άσκησης καθηκόντων από τους αστυνομικούς.
- Ιστορικές συμφωνίες του Ισραήλ με αραβικές χώρες. Το Ισραήλ προχώρησε σε ιστορική συμφωνία εξομάλυνσης σχέσεων και προώθησης συνεργασιών με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν με διαπραγματευτικό διαμεσολαβητή τις ΗΠΑ. Η συμφωνία υπογράφηκε τον Σεπτέμβριο στον Λευκό Οίκο, ενώ η πρώτη πτήση από το Ντουμπάι στο Τελ Αβίβ έγινε τον Νοέμβριο. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για περαιτέρω συμφωνίες με χώρες του αραβικού κόσμου, καθώς μέχρι φέτος το Ισραήλ είχε συνεργασία μόνο με την Αίγυπτο (1979) και την Ιορδανία (1994).
VIA REUTERS/ARMENIAN MINISTRY OF DEFENCE
Σύρραξη στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Τέλη Σεπτεμβρίου, ύστερα από ένα δίμηνο εντάσεων, άρχισε η εμπόλεμη σύρραξη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ), που αποτελεί διαφιλονικούμενο έδαφος μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Η Τουρκία πήρε εμφανώς το μέρος του Αζερμπαϊτζάν, ενώ η Ρωσία που παραδοσιακά στηρίζει την Αρμενία, ανέλαβε ρόλο διαμεσολαβητή για τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Οι συγκρούσεις διήρκεσαν 6 εβδομάδες - εν μέσω εκκλήσεων του ΟΗΕ και χωρών της Ευρώπης για τερματισμό της αιματοχυσίας - και έληξαν με τριμερή συμφωνία και «διαιτητή» τον Πούτιν. Ωστόσο ο πρόεδρος της Αρμενίας έκανε λόγο για «οδυνηρή συμφωνία».
- Κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Οι ΗΠΑ επέβαλαν σε Τούρκους υψηλόβαθμους αξιωματούχους κυρώσεις για τους ρωσικούς πυραύλους S-400. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιδρά για τις κυρώσεις σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, ωστόσο η Ουάσιγκτον δίνει σήμα ότι ίσως ήρθε η ώρα να μπει τέλος στην τουρκική αυθαιρεσία και γενικότερα στις παρενοχλήσεις και τις παρεμβάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ε.Ε. είναι ακόμη στη ρητορική των κυρώσεων. Ο Τραμπ προσπαθεί με βέτο να αναστείλει την επιβολή κυρώσεων στην Άγκυρα.
Δηλώσεις που συζητήθηκαν
REUTERS
Ο Πάπας Φραγκίσκος σε μία ακόμη ιστορική επαναστατική -για την Καθολική Εκκλησία- δήλωση: «Οι ομοφυλόφιλοι έχουν δικαίωμα να ζουν μέσα σε μια οικογένεια. Είναι παιδιά του Θεού και δικαιούνται μια οικογένεια. Κανείς δεν θα έπρεπε να τίθεται εκτός κοινωνικού συνόλου ή να νιώθει δυστυχισμένος για τον λόγο αυτό. Πρέπει να φτιάξουμε έναν ειδικό νόμο, ώστε να είναι καλυμμένοι από νομικής απόψεως. Έδωσα μάχη γι' αυτό».
REUTERS
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Ντόναλντ Τραμπ εξαπολύοντας μία ακόμη επίθεση εναντίον των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι ακροαριστεροί έχουν υπό τον απόλυτο έλεγχό τους το Facebook, το Instagram, το Twitter και το Google. Η κυβέρνηση εργάζεται για να διορθώσει αυτή την παράνομη κατάσταση».
REUTERS
Ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεέσους, γενικός διευθυντής ΠΟΥ, μιλώντας στη διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια (στην αρχή της πανδημίας τον Φεβρουάριο): «Ο κόσμος δαπανά δισεκατομμύρια δολάρια για να προετοιμαστεί για τρομοκρατικές ενέργειες, όμως σχετικά λίγα χρήματα για να προετοιμαστεί για την επίθεση ενός ιού που μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο φονικός και καταστροφικός από οικονομική, πολιτική και κοινωνική σκοπιά».
EPA
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, πρόεδρος της γερμανικής Βουλής για τις προτεραιότητες που πρέπει κατ’ αυτόν να τεθούν μετά την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού. «Δεν είναι απόλυτο ότι όλα υποχωρούν μπροστά στην προστασία της ανθρώπινης ζωής. Τα θεμελιώδη δικαιώματα περιορίζονται αμοιβαία. Εάν υπάρχει μία απόλυτη αξία στο Σύνταγμά μας, αυτή είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αυτή είναι απαραβίαστη, ωστόσο δεν αποκλείει ότι κάποτε θα πεθάνουμε».
- Η 17χρονη ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ απαντά - στο πλαίσιο ενός μεταξύ τους ιδιότυπου διαλόγου - στον πρόεδρο των ΗΠΑ, όταν αυτός ζήτησε μετά τις εκλογές να σταματήσουν την καταμέτρηση ψήφων καταγγέλλοντας νοθεία. «Πόσο γελοίο. Ο Ντόναλντ πρέπει να δουλέψει πάνω στο πρόβλημα διαχείρισης θυμού και μετά να πάει σε μια καλή παλιά ταινία με έναν φίλο. Χαλάρωσε, Ντόναλντ, χαλάρωσε!».
Από το πεδίο της παγκόσμιας οικονομίας και των αγορών
- Ταμείο ανάκαμψης. Το μεγαλύτερο πακέτο στήριξης στην Ε.Ε. είναι γεγονός. Ύστερα από ζυμώσεις και εντατικές διαβουλεύσεις (πείστηκαν και οι Ουγγαρία, Πολωνία) οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προχώρησαν στην ιστορική συμφωνία. Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της Ε.Ε., σε συνδυασμό με το NextGenerationEU, ένα προσωρινό μέσο που σχεδιάστηκε για την τόνωση της ανάκαμψης, θα αποτελέσουν τη μεγαλύτερη δέσμη μέτρων ανάκαμψης που έχει χρηματοδοτηθεί ποτέ από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Η δέσμη συνολικού ύψους 1,8 τρισ. ευρώ θα συμβάλει στην ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά την πανδημία Covid-19, με πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική στρατηγική.
- Η εμπορική συμφωνία RCEP. Τον Νοέμβριο, 15 χώρες της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού προχώρησαν στη μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Mε πρωταγωνιστές την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Αυστραλία, τη Σιγκαπούρη και τη Νέα Ζηλανδία, η συμφωνία αντιπροσωπεύει το 30% της παγκόσμιας οικονομίας, το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού και αφορά 2,2 δισ. καταναλωτές. Η συμφωνία για την Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Συνεργασία (Regional Comprehensive Economic Partnership, RCEP) υπεγράφη στον επίλογο του 37ου Συνέδριου της Ένωσης των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN). Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Πέτερσον για τη Διεθνή Οικονομία, η RCEP θα ενισχύσει τα μεγέθη στην παγκόσμια οικονομία κατά 186 δισ. δολ. μέχρι το 2030.
REUTERS/LUCAS JACKSON
Ράλι στη Wall Street εν μέσω ύφεσης. Τη χρονιά της πανδημίας οι χώρες της Δύσης βούλιαξαν σε βαριά ύφεση - η Ελλάδα είχε διψήφιο ποσοστό - καθώς η οικονομία σταμάτησε και τα κρατικά ταμεία αδειάζουν. Όμως οι επενδυτές στη Wall Street έχουν τους δικούς τους κανόνες και πολλές μετοχές διένυσαν μία χρονιά με υψηλές αποδόσεις και συνεχόμενα ράλι. O S&P κερδίζει περίπου 14%, ο Dow Jones κοντά στο 6%, ενώ ο Nasdaq -που απαρτίζεται από τεχνολογικές - εκτινάχθηκε πάνω από το 40% στο έτος.
- Το φαινόμενο Tesla. Η αυτοκινητοβιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων Tesla εντάχθηκε τον Δεκέμβριο στον δείκτη S&P 500, έπειτα από μία συγκλονιστική χρονιά όπου η μετοχή της έφτασε να κερδίζει 731%. Με κεφαλαιοποίηση 659 δισ. δολ. στην αγορά, η Tesla έγινε η μεγαλύτερη εταιρεία που έχει εισέλθει ποτέ στον S&P 500 και με την είσοδό της βρέθηκε να είναι η έκτη ισχυρότερη του δείκτη πίσω από τις Apple, Microsoft, Amazon, Google και Facebook. Από την αρχική δημόσια εγγραφή της - προ δεκαετίας - κερδίζει 14.000%, ενώ η προσωπική περιουσία του Έλον Μασκ, επικεφαλής της Tesla, υπολογίζεται στα 149 δισ. δολ.
REUTERS/DADO RUVIC
Κρυπτονομίσματα. Ξέφρενη κούρσα ανόδου του bitcoin, το οποίο λίγες ημέρες πριν άγγιξε τα 23.000 δολάρια, μόλις μία ημέρα αφότου έσπασε το φράγμα των 20.000 δολαρίων για πρώτη φορά, εν μέσω αυξημένου ενδιαφέροντος από μεγάλους επενδυτές. Τα κέρδη του πιο γνωστού κρυπτονομίσματος του κόσμου φθάνουν φέτος στο 220%. Από τις αρχές του 2020 οι κεντρικές τράπεζες Καναδά, Ιαπωνίας, Σουηδίας, Ελβετίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας συνεργάζονται με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών(BIS) για την αξιολόγηση της πιθανής χρήσης τέτοιου είδους νομισμάτων, μετά την ανακοίνωση του Facebook για τη δημιουργία του δικού του κρυπτονομίσματος, του επονομαζόμενου Libra. Τον Οκτώβριο η κεντρική τράπεζα της Κίνας (PBOC) προχώρησε σε πειραματική παροχή 1,5 εκατ. γιουάν σε ψηφιακή μορφή σε κατοίκους της πόλης Σεντζέν. Πάνω από 30 μεγάλες εταιρείες της Ιαπωνίας θα ξεκινήσουν να πειραματίζονται με την έκδοση κοινού ψηφιακού νομίσματος από το 2021 σε μια κίνηση που μιμείται ανάλογη πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ιαπωνίας.
Ανακαλύψεις και καινοτομίες
- Εμβόλια κατά του SARS-CoV-2. Μακράν η μεγαλύτερη ανακάλυψη του έτους καθώς δίνει ελπίδα επανεκκίνησης κοινωνιών και οικονομιών. Το έτος που θα μείνει στην παγκόσμια ιστορία για την εμφάνιση της πανδημίας του κορωνοϊού, τέλειωσε με την ανακάλυψη εμβολίων για την αντιμετώπισή του. Επιστήμονες, φορείς, κυβερνήσεις ρίχτηκαν με κονδύλια και πολλή δουλειά στη μάχη ανακάλυψης ενός εμβολίου που θα θωρακίσει τις κοινωνίες και τις οικονομίες έναντι του Covid-19. Τη ρωσική ανακάλυψη του Sputnik V ακολούθησε η άδεια για τη χρήση του πλέον αναγνωρίσιμου εμβολίου των Pfizer/Biotech και στη συνέχεια της Moderna, ενώ στον δρόμο βρίσκονται αυτό που αναπτύσσει η Astrazeneca σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το κινεζικό Sinovac.
- Πλανήτες - πιθανόν - κατοικήσιμοι. Ο άνθρωπος δεν έχει σταματήσει να ψάχνει αν υπάρχει ζωή στο διάστημα ή αν υπάρχουν άλλοι κατοικήσιμοι πλανήτες. Εντός του 2020 βρέθηκε ένας εξωπλανήτης ο TOI 700d που έχει μέγεθος παρόμοιο με τη Γη και βρίσκεται στη φιλόξενη ζώνη του άστρου του, δηλαδή σε απόσταση κατάλληλη για να διαθέτει νερό σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του, συνεπώς και συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής. Επιστήμονες επιβεβαίωσαν την ανακάλυψη του TOI 700 d χρησιμοποιώντας το Spitzer Space Telescope και δημιούργησαν μοντέλα για τα πιθανά περιβάλλοντα του πλανήτη.
- Ο μαγικός κόσμος των δικτύων 5G. Η επόμενη γενιά κινητών επικοινωνιών έφτασε. Με το 5G, έχουμε τη δυνατότητα πρόσβασης σε ταχύτητες δικτύου στο εύρος των gigabits ανά δευτερόλεπτο, σχεδόν εκατό φορές πιο γρήγορα από το 4G. Με το 5G, είμαστε κυριολεκτικά σε θέση να στέλνουμε και να λαμβάνουμε πληροφορίες εν ριπή οφθαλμού. Εκτός από το σημαντικό άλμα στις ταχύτητες στις κινητές συσκευές μας, είναι επίσης πιθανό να παρατηρήσουμε μια αύξηση στην επικοινωνία μεταξύ των μηχανών, επιτρέποντάς τους να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις, και επίσης να αυξήσουν τις δικές μας. Από έξυπνα μηχανήματα αυτόματης πώλησης, που θα σας αναγνωρίζουν από το πρόσωπο για να έχετε το αγαπημένο σας σνακ πριν καν δώσετε εντολή, μέχρι αυτοκινούμενα οχήματα, το 5G θα ανοίξει πόρτες σε μια ποικιλία δυνατοτήτων.
- Νερό στην έρημο. Το νερό στην έρημο είναι πιο σημαντικό και από τον χρυσό. H αραβική έρημος δεν είναι το ιδανικό μέρος για να βρει κανείς νερό. Ωστόσο, μία τεχνολογική εταιρεία με έδρα την Αριζόνα απορρόφησε την υγρασία του αέρα για να δημιουργήσει εμφιαλωμένο νερό σε ένα εργοστάσιο 20 χιλ. από το Ντουμπάι. Αρχικά, η Zero Mass Water θα παράγει 2,3 εκατ. λίτρα ετησίως.
- Αξιοποίηση ηλιακής ενέργειας. Σε έναν κόσμο που αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνεται μία μαζική στροφή στη χρήση πιο καθαρών μορφών ενέργειας. Οποιαδήποτε ανακάλυψη σε αυτήν την κατεύθυνση έχει τη σημασία της. Τα Solar Roadways είναι ηλιακά πάνελ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δρόμους, λεωφόρους, πεζοδρόμια ή οποιαδήποτε επιφάνεια προορίζεται για περπάτημα. Οι ηλιακοί συσσωρευτές που προστατεύονται κάτω από παχιά στρώματα γυαλιού Gorilla Glass μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από οποιαδήποτε επιφάνεια. Τα πάνελ Solar Roadways μπορούν να προγραμματιστούν ηλεκτρονικά ώστε να εμφανίζουν συγκεκριμένες ενδείξεις στον δρόμο. Τα πάνελ μπορούν να παράγουν αρκετή θερμότητα για να λιώσουν το χιόνι και έτσι να εξασφαλίσουν εύκολο περπάτημα ή οδήγηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με καθαρή πράσινη ηλιακή ενέργεια που δεν επιβαρύνει το περιβάλλον.
Αυτοί που έγραψαν ιστορία
REUTERS
Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν (2 Φεβρουαρίου 1926 - 2 Δεκεμβρίου 2020). Ο Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν ήταν Γάλλος πολιτικός που υπηρέτησε ως Πρόεδρος της Γαλλίας από το 1974 (σε ηλικία μόλις 48 ετών) έως το 1981. Προώθησε τη σύσφιγξη των σχέσεων Γαλλίας-Γερμανίας και υποστήριζε την ένταξη της Μ. Βρετανίας στην (τότε) ΕΟΚ. Εμβληματική πολιτική προσωπικότητα όχι μόνο στο πλαίσιο της Γαλλικής Δημοκρατίας αλλά, γενικότερα, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την οποία δούλεψε άοκνα. Προσωπικός φίλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή και αληθινός υποστηρικτής της χώρας μας και των θέσεών της, είχε κάποτε πει ότι «η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα είναι σαν παιδί χωρίς πιστοποιητικό γέννησης!».
EPA
Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ (15 Μαρτίου 1933 - 18 Σεπτεμβρίου 2020). Η Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ ήταν Αμερικανίδα ανώτατη δικαστής από το 1993 έως το 2020. Ήταν γνωστή φεμινίστρια και προοδευτική. Ο Τραμπ επαίνεσε την Γκίνσμπεργκ ως «νομικό γίγαντα... Οι αποφάσεις της ορόσημο, η πλήρης αφοσίωση στη δικαιοσύνη και η θαρραλέα της μάχη κατά του καρκίνου εμπνέουν όλους τους Αμερικανούς». Η Γκίνσμπεργκ που υπηρέτησε στη θέση για 27 έτη θεωρούνταν ηγέτιδα φυσιογνωμία του φιλελεύθερου στρατοπέδου (4 στο 9μελές δικαστήριο).
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Μανώλης Γλέζος (9 Σεπτεμβρίου 1922 - 30 Μαρτίου 2020). Ο Μανώλης Γλέζος ήταν Έλληνας πολιτικός της Αριστεράς, ήρωας της Εθνικής Αντίστασης, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Έμεινε στην ιστορία κυρίως όταν μαζί με τον Λάκη Σάντα τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου του 1941 κατέβασαν τη σημαία της Ναζιστικής Γερμανίας από τον ιστό του βράχου της Ακρόπολης, στην Αθήνα, σε μία από τις πιο αντισταστιακές πράξεις στην Ελλάδα κατά των Ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Γλέζος υπήρξε επί δεκαετίες ενεργός στα πολιτικά πράγματα και μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου. Βραβεύτηκε το 1962 από την ΕΣΣΔ με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Την περίοδο της πρώτης μεταπολεμικά δίωξης του Γλέζου, ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκολ τον χαρακτήρισε ως τον «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης.
REUTERS
Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα (30 Οκτωβρίου 1960 - 25 Νοεμβρίου 2020). Ο Μαραντόνα, Αργεντινός ποδοσφαιριστής και προπονητής ποδοσφαίρου, θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών, ενώ στις εκλογές της IFFHS ψηφίστηκε 5ος καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα. Ακόμη, βραβεύτηκε από τη FIFA ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα μαζί με τον Πελέ. Υπήρξε ο πρώτος ποδοσφαιριστής, στην ιστορία του αθλήματος, που κατέρριψε το ρεκόρ της πιο ακριβής μεταγραφής δύο φορές, την πρώτη όταν έπαιξε στη Μπαρτσελόνα για 3 εκατ. αγγλικές λίρες και τη δεύτερη, όταν αγωνίστηκε στη Νάπολι για 5 εκατ. λίρες. Ο θάνατός του συγκίνησε εκατομμύρια άτομα σε όλον τον κόσμο - αθλητές, πολιτικούς και απλούς πολίτες.
- Μάριο Χοσέ Μολίνα-Πασκουέλ Ενρίκες (19 Μαρτίου 1943 - 7 Οκτωβρίου 2020). Ο ευρύτερα γνωστός με το όνομα Μάριο Μολίνα, ήταν Μεξικανός χημικός. Είχε τη βασικότερη ίσως συμβολή στην ανακάλυψη της «τρύπας του όζοντος» πάνω από την Ανταρκτική, και τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1995 για τον ρόλο του στην επισήμανση της απειλής στο γήινο στρώμα του όζοντος από ανθρωπογενή αέρια που λέγονται χλωροφθοράνθρακες (CFC).
