Ερευνητές κατάφεραν για πρώτη φορά να καταγράψουν πώς εξελίσσεται η έκρηξη ενός καινοφανούς αστέρα, παρακολουθώντας από τις αρχικές φάσεις την εκτόνωση της «πύρινης σφαίρας» που σχηματίζεται από μια τέτοια έκρηξη.
Η έκρηξη ανιχνεύθηκε πέρυσι το καλοκαίρι στον αστερισμό του Δελφίνου, ενώ οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν με το υπέρυθρο τηλεσκόπιο Chara Array, που βρίσκεται στις ΗΠΑ. Τα δεδομένα που προέκυψαν αναλύθηκαν από ερευνητές 17 ινστιτούτων σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στο περιοδικό Nature την περασμένη Δευτέρα.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Πίτερ Τάτχιλ από το Ινστιτούτο Αστρονομίας του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ που συνυπογράφει το άρθρο, η ανάλυση αποκαλύπτει με «πρωτόγνωρη λεπτομέρεια» πως εξελίσσεται η «πύρινη σφαίρα» του υπέρθερμου αερίου, καθώς αυτό εκτονώνεται και αρχίζει να ψύχεται.
«Μέχρι τη στιγμή που κατασκευάσθηκε το τηλεσκόπιο, δεν είχαμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε ένα τέτοιο βίαιο γεγονός τόσο εξονυχιστικά», δήλωσε.
Οι εκρήξεις καινοφανών αστέρων είναι σχετικά σπάνια φαινόμενα, τα οποία προκαλούνται από λευκούς νάνους, δηλαδή τα ουράνια σώματα στα οποία εξελίσσονται οι αστέρες σχετικά μικρής μάζας, μετά τον «θάνατό» τους. Προϋπόθεση είναι ο λευκός νάνος να σχηματίζει διπλό σύστημα με έναν άλλο «ενεργό» αστέρα, από τον οποίο προέρχεται το υδρογόνο που αποτελεί το «καύσιμο» της έκρηξης.
«Καθώς ο λευκός νάνος περιφέρεται γύρω από τον αστέρα συνοδό, μέσω της βαρυτικής έλξης αργά αλλά σταθερά “ρουφά” από αυτόν υδρογόνο. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται ένας “ωκεανός” αερίου στην επιφάνειά του, με πάχος λίγων μόλις εκατοντάδων μέτρων», εξηγεί ο Τάτχιλ.
«Λόγω της πίεσης που αναπτύσσεται, η μάζα των κατώτερων στρωμάτων αυτού του “ωκεανού” γίνεται κάποια στιγμή μάζα, προκαλώντας τη θερμοπυρηνική σύντηξη του υδρογόνου και τη βίαιη εκτόνωση που ονομάζουμε έκρηξη του καινοφανούς αστέρα. Ο μηχανισμός είναι ο ίδιος με την πυροκρότηση μιας τεράστιας βόμβας σύντηξης, με την “πύρινη σφαίρα” που σχηματίζεται να αυξάνει σε διαστάσεις, καθώς το υλικό της διαχέεται στο διάστημα», προσθέτει.
Μετρώντας τη διαστολή της «σφαίρας», οι επιστήμονες προσδιόρισαν πως η έκρηξη πραγματοποιήθηκε σε απόσταση 14.800 ετών φωτός από τον Ήλιο. Έτσι, με δεδομένο πως παρατηρήθηκε τον Αύγουστο του 2013, στην πραγματικότητα συνέβη πριν από 15.000 χρόνια.
43 ημέρες μετά την έναρξη της θερμοπυρηνικής σύντηξης, οι διαστάσεις της «πύρινης σφαίρας» είχαν 20πλασιασθεί, κάτι που σημαίνει πως το υλικό «ταξίδευε» στο διάστημα με μεγαλύτερη ταχύτητα από 600 χλμ./ώρα.
