Η αιθάλη, γνωστή και ως «μαύρος άνθρακας», είναι ο δεύτερος σημαντικότερος ανθρωπογενής παράγοντας υπερθέρμανσης του πλανήτη, μετά από το διοξείδιο του άνθρακα, όπως καταδεικνύουν τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας.
31 επιστήμονες από 9 χώρες κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα ανατρέχοντας σε παγκόσμιες βάσεις δεδομένων για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και μελετώντας επί τέσσερα χρόνια δεδομένα από δορυφόρους και επίγειους αισθητήρες.
Όπως αναφέρουν στην έκθεσή τους, η οποία δημοσιεύεται στο Journal of Geophysical Research Atmospheres, η αιθάλη από την καύση ξύλου και τις εξατμίσεις των πετρελαιοκινητήρων ενδέχεται να έχει ακόμη και διπλάσια επίπτωση στην κλιματική αλλαγή απ’ ό,τι θεωρείτο έως σήμερα. Υποστηρίζουν ότι η επίδρασή της στην υπερθέρμανση είναι ακόμη μεγαλύτερη και από του μεθανίου, ενός ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου, που μένει στην ατμόσφαιρα για πολύ περισσότερο χρόνο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τεράστιες ποσότητες αιθάλης εκλύονται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα. Μόνο το 2000, κατά τις εκτιμήσεις τους, απελευθερώθηκαν περίπου 7,5 εκατομμύρια τόνοι. Η επίπτωσή τους στην υπερθέρμανση ανέρχεται στα δύο τρίτα αυτής του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ είναι μεγαλύτερη από αυτήν του μεθανίου.
Η σημαντικότερη πηγή εκπομπών αιθάλης είναι η καύση των δασών και της ποώδους βλάστησης της σαβάνας. Ωστόσο, σε Ευρώπη, Βόρειο και Νότιο Αμερική, οι πετρελαιοκινητήρες ευθύνονται για το 70% των εκπομπών «μαύρου άνθρακα». Στην Ασία και στην Αφρική, το 60-80% των εκπομπών οφείλονται στην καύση των ξύλων σε σόμπες και εστίες μαγειρέματος.
Η αιθάλη θερμαίνει την ατμόσφαιρα απορροφώντας θερμότητα από τον ήλιο. Παράλληλα, συμβάλλει στο σχηματισμό νεφών και προκαλεί περαιτέρω υπερθέρμανση επιδρώντας στην ανακλαστική επιφάνεια του χιονιού και του πάγου.
«Η μελέτη επιβεβαιώνει και περιλαμβάνει περισσότερα στοιχεία από άλλες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες ο “μαύρος άνθρακας” έχει ισχυρή θερμαντική επίπτωση στο κλίμα, ισχυρότερη από αυτήν του μεθανίου», δήλωσε ο Δρ. Ντέιβιντ Φέιχι από την αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, ένας εκ των συντακτών της έκθεσης.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα συμπεράσματά τους δεν είναι εξ ολοκλήρου αρνητικά. Εφόσον η αιθάλη επιτείνει την κλιματική αλλαγή, οι προσπάθειες ανάσχεσής της θα μπορούσαν στο εξής να μην περιορίζονται στον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. «Ανοίγονται συναρπαστικές ευκαιρίες να ψυχράνουμε το κλίμα περιορίζοντας τις εκπομπές αιθάλης, όμως αυτό δεν είναι απλό», εξήγησε ο Πιρς Φόρστερ από το Πανεπιστήμιο του Λιντς, ο οποίος συμμετείχε στις έρευνες. «Η μείωση των εκπομπών από τους πετρελαιοκινητήρες και τις σόμπες δεν θέλει και πολλή σκέψη, καθώς τα οφέλη για την υγεία και για το κλίμα είναι μεγάλα.»
Όπως παραδέχονται όμως οι ερευνητές, ο περιορισμός των εκπομπών ενδέχεται να μην αποδειχθεί απλή διαδικασία. Η αιθάλη, επισημαίνουν, εκλύεται μαζί με άλλα σωματίδια και αέρια, τα οποία ενδέχεται να ψυχραίνουν το κλίμα, στην περίπτωση της καύσης βλάστησης, για παράδειγμα.
Πιστεύουν πάντως πως είναι εφικτό να τεθούν στόχοι περιορισμού από άλλες πηγές, όπως είναι οι κινητήρες. «Θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο μείωσης [των εκπομπών] από την καύση ξύλου και άνθρακα σε κάποιες βιομηχανίες και σε οικιακές σόμπες», διευκρίνισε ο Φόρστερ. «Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αιθάλη ευθύνεται για μεγάλο ποσοστό των εκπομπών, οπότε η απομάκρυνση αυτών των πηγών θα μπορούσε να ψυχράνει το κλίμα.»
