Μπορεί να χρειάστηκε ένας σεισμός 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ κι ένα τσουνάμι για να προκαλέσουν την καταστροφή στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα, όμως η επιτροπή της ιαπωνικής βουλής που εξέτασε το συμβάν κατέληξε ότι είναι ανθρώπινο λάθος και ότι θα έπρεπε να είχε προβλεφθεί και αποφευχθεί.
Οι έξι πυρηνικοί αντιδραστήρες του εργοστασίου στη Φουκουσίμα, καταστράφηκαν από υπερθέρμανση στις 11 Μαρτίου του 2011 καθώς το τσουνάμι που έπληξε την περιοχή έθεσε το σύστημα ψύξης εκτός λειτουργίας. Η έκκληση ραδιενέργειας στη γύρω περιοχή ήταν διαχρονικά μεγαλύτερη ακόμη και από αυτή του Τσέρνομπιλ, το 1986. Περίπου 80 χιλιάδες κάτοικοι άφησαν τα σπίτια τους σε μία περιοχή απομόνωσης που σήμερα παραμένει εγκαταλελειμμένη. Οι εργάτες του εργοστασίου κατάφεραν τελικά να ψύξουν τους αντιδραστήρες, όμως εννέα μήνες μετά, το Δεκέμβριο του 2011.
Για την εξέταση των αιτίων της καταστροφής αλλά και του τρόπου αντιμετώπισής της, δημιουργήθηκε μια ανεξάρτητη επιτροπή, αποτελούμενη από περίπου 1000 ειδικούς, οι οποίοι εργάστηκαν για 6 μήνες. Ο πρόεδρος Kiyoshi Kurokawa αναφέρει χαρακτηριστικά πως «αν και πυροδοτήθηκε από φυσικά φαινόμενα, το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα δεν μπορεί να θεωρηθεί φυσική καταστροφή. Ήταν μια σαφής ανθρώπινη καταστροφή και τα αποτελέσματά της θα μπορούσαν να είχαν μετριαστεί με μια πιο αποτελεσματική αντίδραση».
Ανάμεσα στα αίτια του προβλήματος αναφέρονται μεταξύ άλλων η συμπαιγνία της κυβέρνησης, των ρυθμιστών των κανόνων λειτουργίας και της εταιρίας Tepco υπ' ευθύνη της οποίας λειτουργούσε το εργοστάσιο, αλλά και οι μετέπειτα χειρισμοί της κρίσης καθώς οι κυβερνητικές υπηρεσίες δε λειτούργησαν σωστά, μη καθορίζοντας σαφείς ρόλους.
Έχει ενδιαφέρον η διάσταση που δίνεται στο θέμα της ιαπωνικής κουλτούρας και στην αδυναμία αμφισβήτησης της εξουσίας, ως έναν από τους λόγους που ευθύνονται για την καταστροφή. Αναφέρεται συγκεκριμένα πως «και άλλοι Ιάπωνες να εργάζονταν στο εργοστάσιο, τα αποτελέσματα θα ήταν τα ίδια», βαφτίζοντας την καταστροφή με μια δόση αυτοκριτικής ως «Made in Japan».
Η επιτροπή καταλήγει σε μια σειρά προτάσεων για το μέλλον, μεταξύ των οποίων είναι η συνεχής επιτήρηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων από επιτροπές της βουλής και διεθνείς φορείς, ο επανασχεδιασμός του σχεδίου διαχείρισης τέτοιων κρίσεων με μεγαλύτερη έμφαση στο κοινό συμφέρον, αλλά και ο εκσυγχρονισμός των εργοστασίων σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ασφαλείας.
Η αναφορά της επιτροπής, έρχεται σε μια ώρα που η συζήτηση στην Ιαπωνία αναθερμαίνεται για την επαναλειτουργία ή όχι των πυρηνικών εργοστασίων που έκλεισαν μετά την καταστροφή στη Φουκουσίμα. Μια χώρα που βασίζεται στην τεχνολογική υπεροχή και στηρίζει ένα βαθμό της ανάπτυξής της στη φθηνή πυρηνική ενέργεια, καλείται να επιλέξει αν θα συνεχίσει την εξάρτησή της από τα πυρηνικά εργοστάσια. Ο πρωθυπουργός Yoshihiko Noda υπεραμύνθηκε της πυρηνικής ενέργειας, ως απαραίτητη για την οικονομία. Ήδη, την περασμένη Κυριακή ο αντιδραστήρας στην πόλη Ohi, επαναλειτούργησε προκαλώντας μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στο Τόκιο.
