Ματιές στην Αθήνα, μέσα από το πέρασμα του χρόνου, ξεδιπλώνονται στις σελίδες του λευκώματος «Αθήνα. Η πόλη - οι άνθρωποι - τα γεγονότα». Το λεύκωμα - που παρουσιάζει μια επιλογή φωτογραφιών της πόλης από το φωτογραφικό αρχείο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, οι οποίες καλύπτουν την περίοδο από τα τέλη της δεκαετίας του 1850 μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα- παρουσιάζεται απόψε στις 7, στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής [Σταδίου 13, Αθήνα].
Θέματα από πρωτοπόρους επαγγελματίες
Το Ζάππειο Μέγαρο φωτογραφημένο από παράθυρο της οικίας Στεφάνου Δραγούμη επί της λεωφόρου Αμαλίας. Δεκαετία 1930.
Πρόκειται για φωτογραφίες ποικίλων τεχνικών από πρωτοπόρους επαγγελματίες, (αδελφοί Ρωμαΐδη, Π. Μωραϊτης, C. Boehringer κ.ά.), ξένους φωτογράφους που απαθανάτισαν την πόλη στη διάρκεια των ταξιδιών τους (P. Sebah, F. Bonfils, Fr. Boissonnas κ.ά.), φωτορεπόρτερ του 20ού αι. (Κ. Μεγαλοκονόμος, Π. Πουλίδης κ.ά.) αλλά και ερασιτέχνες που άρχισαν να πειραματίζονται με αυτό το μέσο, μόλις το επέτρεψε η πρόοδος της τεχνολογίας.
Διαρκώς μεταβαλλόμενο αστικό τοπίο
Αποψη της πλατείας Ομονοίας μετά τη ριζική αναμόρφωσή της στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν μετατράπηκε σε κόμβο και διακοσμήθηκε με εξαγωνική λίμνη και σιντριβάνι σε σχέδια Γεωργίου Ζογγολόπουλου. 1962.
Συνδετικό στοιχείο τους είναι ότι αιχμαλωτίζουν μια όψη της Αθήνας, ένα τυχαίο συμβάν ή μια στιγμή της ιστορίας της. Μέσα από αυτές απαθανατίζεται η σταδιακή αντικατάσταση του φυσικού αττικού τοπίου με το αρχιτεκτονικό και η εξέλιξη της νέας πρωτεύουσας. Σε πολλές φωτογραφίες πρωταγωνιστούν τα νεόδμητα κτήρια του 19ου αιώνα, δημόσια και ιδιωτικά, άλλα σταθερά σημάδια αναγνώρισης μέχρι σήμερα σ’ ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο αστικό τοπίο - όπως το Πανεπιστήμιο, το Αρχαιολογικό Μουσείο ή το μέγαρο Σλήμαν, και άλλα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εποχή τους αλλά δεν υπάρχουν πια - όπως το Δημοτικό Θέατρο ή οι φυλακές Αβέρωφ.
Σε άλλες φωτογραφίες τα κτήρια και οι δρόμοι δεν είναι παρά το απλό φόντο όπου προβάλλει η καθημερινότητα των Αθηναίων. Ανάμεσά τους υπάρχουν στιγμιότυπα από ιστορικά γεγονότα, κάποια παγκοσμίου ενδιαφέροντος, όπως η διεξαγωγή των πρώτων διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, άλλα σημαντικά για την πολιτική, στρατιωτική και κοινωνική ιστορία της χώρας - όπως σκηνές από τη σύντομη γαλλική κατοχή της πόλης το 1916, την απελευθέρωση το 1944 ή τις διαδηλώσεις για την Κύπρο τη δεκαετία του 1950, άλλα ιδιαίτερα σπάνια - όπως ο ξυλοδαρμός πολιτικού κατά τα Νοεμβριανά του 1916, και άλλα ανήκουν στην «επίσημη» ιστορία -όπως οι φωτογραφίες από την επίσκεψη του Ιταλού βασιλιά το 1907 ή από την κηδεία του Γεωργίου Α΄.
Διάθεση για εκπαιδευτικούς σκοπούς
Παρέλαση του πρότυπου τάγματος ευζώνων στη Λεωφόρο Αμαλίας. 25 Μαρτίου 1935
Η δομή του βιβλίου ακολουθεί μια εικονική περιήγηση στην πόλη σαν βόλτα, με τις φωτογραφίες ταξινομημένες ανά περιοχή σε 11 κεφάλαια, ενώ η τελευταία ενότητα περιλαμβάνει γενικές απόψεις και πανοράματα της πόλης. Το λεύκωμα εκδόθηκε με τη συμβολή της Περιφέρειας Αττικής, ενώ το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο προτίθεται να διαθέτει την έκδοση σε Μουσεία και πνευματικά Ιδρύματα της χώρας για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
