Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Ήταν μια αξιοσημείωτη προεδρική εκλογή στη Γαλλία: Συγκρούστηκαν  δύο κοσμοθεωρίες, δύο διαφορετικά πολιτικά στυλ και ένα πράγμα κατέστη σαφές: η χώρα είναι βαθιά διχασμένη: Ο Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ευρωπαϊκά προσανατολισμένος, οξυδερκής, αλλά και πολλές φορές «αλαζονικός» και πολύ μακριά από την καθημερινότητα των «κανονικών Γάλλων». 

Απέναντί του, η ακροδεξιά Μαρίν Λε Πεν, που προσπάθησε να εμφανίσει ένα μετριοπαθές πρόσωπο, βάζοντας στο επίκεντρο της εκστρατείας της, την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων ,αλλά και την αναθεώρηση της σχέσης της Γαλλίας με την ΕΕ και τη Γερμανία, στηριγμένη σε εθνικιστικές πολιτικές.

O Εμμανουέλ Μακρόν όχι μόνο κέρδισε τις εκλογές στη Γαλλία, αλλά νίκησε και με σαφή διαφορά: 16 ποσοστιαίες μονάδες και πέντε εκατομμύρια ψήφους μπροστά από τη Μαρίν Λε Πεν . Αλλά, πριν από πέντε χρόνια, η διαφορά ήταν διπλάσια, πάνω από 10 εκατομμύρια ψήφοι...

REUTERS/KEVIN COOMBS

Το γεγονός ότι ο Μακρόν θα κυβερνήσει τη Γαλλία για άλλα πέντε χρόνια έχει επίσης μεγάλη σχέση με την αντίπαλό του: Μια προεκλογική δημοσκόπηση έδειξε ότι σχεδόν το 40% όσων δήλωναν ότι θα  ψηφίσουν Μακρόν στον δεύτερο γύρο, τόνιζαν ότι το κάνουν για να εμποδίσουν τη Λε Πεν να εισέλθει στο Μέγαρο των Ηλυσίων. «Faire barrage» το λένε στη Γαλλία όταν ψηφοφόροι πολλών κομμάτων ψηφίζουν έναν μετριοπαθή υποψήφιο για να αποτρέψουν τα άκρα. Την παραμονή των εκλογών μάλιστα, σε ένα ασυνήθιστο βήμα, πολλά μέσα ενημέρωσης ζήτησαν να εκλεγεί ο Μακρόν. 

Παρ` όλα αυτά, και πάλι μια μειοψηφία των Γάλλων ήθελε ο νυν πρόεδρος να είναι και ο νέος ένοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων: Πάνω από 18,5 εκατομμύρια ψήφισαν υπέρ του Μακρόν - 30 εκατομμύρια ψηφοφόροι δεν τον ψήφισαν. Κάπου 13,5 εκατομμύρια ψήφισαν τη Μαρίν Λε Πέν και άλλοι 16,6 εκατομμύρια ψηφοφόροι απείχαν ή ψήφισαν άκυρο. Με 72% συμμετοχή- η χαμηλότερη προσέλευση ψηφοφόρων σε δεύτερο γύρο προεδρικών εκλογών από το 1969.

Η γεωγραφία της ψήφου

Μια ματιά στον χάρτη των εκλογικών αποτελεσμάτων δείχνει ότι η επιρροή της Λε Πεν έχει αυξηθεί σημαντικά από τις προηγούμενες εκλογές. Στον χάρτη της Γαλλίας από το 2017, το πορτοκαλί του κόμματος Μακρόν κυριαρχούσε σε όλη τη χώρα, με κάποιες μπλε «κηλίδες» της Λε Πεν, ειδικά στις άκρες του χάρτη.  Το 2022, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Οι θέσεις της ακροδεξιάς συζητούνται πλέον, όπως όλων των κομμάτων. Πολλοί αναλυτές κάνουν μάλιστα λόγο για «εξομάλυνση και αστικοποίηση» των δεξιών εξτρεμιστικών θέσεων. 

REUTERS/YVES HERMAN

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν 1.600 περισσότεροι δήμοι στους οποίους η Λε Πέν. Τα προπύργια της Λε Πέν είναι κυρίως μικρές πόλεις της χώρας, ειδικά στις ακτές της Μεσογείου και στο βορρά. Ο Μακρόν, από την άλλη, κέρδισε σε όλες τις μεγάλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Παρισιού ,της Μασσαλίας, της Λυών και της Τουλούζης. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες ψηφοφόροι προτίμησαν τον Μακρόν, με τις Γαλλίδες να ψηφίζουν τον Γάλλο πρόεδρο λίγο περισσότερο από τους άνδρες.

Στον πρώτο γύρο πριν από δύο εβδομάδες, η Λε Πέν είχε προηγηθεί του Μακρόν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες κάτω των 60 ετών. Τώρα, σύμφωνα με τις μετεκλογικές έρευνες του ινστιτούτου Ipsos, υπέρ της Λε Πέν ψήφισαν πλειοψηφικά μόνο οι ηλικίες 50 έως 59 ετών. Μάλλον, η ακροδεξιά υποψήφια μπόρεσε να απευθυνθεί κυρίως στους μεσήλικες Γάλλους με το αντιευρωπαϊκό και ξενοφοβικό της πρόγραμμα.

Η εκλογική νίκη του Μακρόν ήταν πιο ξεκάθαρη μεταξύ των Γάλλων άνω των 70 ετών. Ο Γάλλος πρόεδρος εξασφάλισε επίσης το δεύτερο καλύτερο αποτέλεσμα μεταξύ των πολύ νεαρών ψηφοφόρων κάτω των 25 ετών.  

Με εισοδηματικά κριτήρια επίσης, η πλειονότητα των φτωχότερων Γάλλων με απολαβές μικρότερες των 1.250 ευρώ καθαρά το μήνα, ψήφισε τη Μαρίν Λε Πέν. Η ακροδεξιά υποψήφια κέρδισε μάλιστα τα δύο τρίτα των ψήφων μεταξύ των εργαζομένων «με γαλάζιο κολάρο» και μια οριακή πλειοψηφία μεταξύ των εργαζομένων με «λευκό». 

Ο Μακρόν, από την άλλη, προηγήθηκε σαφώς μεταξύ των συνταξιούχων και των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα. Το 69% όσων αυτοχαρακτηρίστηκαν στους δημοσκόπους ως ικανοποιημένοι από τη ζωή τους ψήφισαν για τον πρόεδρο. οι δυσαρεστημένοι ψήφισαν σε ποσοστό 79% υπέρ της Λε Πέν.

Νέο κρίσιμο τεστ τον Ιούνιο

Σύμφωνα με τα στοιχεία, ψήφισαν τον Μακρόν το 42% όσων υποστήριξαν τον αριστερό υποψήφιο Ζαν Λικ Μελανσόν που είχε έρθει τρίτος στον πρώτο γύρο. Μόλις το 17%  των ψηφοφόρων του Μελανσόν ψήφισαν τη Λε Πεν στον δεύτερο γύρο - με τους υπόλοιπους είτε να βγάζουν άκυρα τα ψηφοδέλτιά τους (17%) είτε να μην ψηφίζουν καθόλου (24%). Είναι αξιοσημείωτο ότι πριν πέντε χρόνια, το 52% των οπαδών του Μελανσόν είχε ψηφίσει Μακρόν στον δεύτερο γύρο, γεγονός που αντανακλά την απογοήτευση που νιώθουν ιδιαίτερα οι αριστεροί Γάλλοι μετά την πρώτη θητεία του προέδρου.

Οι ψηφοφόροι του ακροδεξιού υποψήφιου Ερίκ Ζεμούρ, ψήφισαν σε ποσοστό μόλις 10%  Μακρόν στον δεύτερο γύρο και το 73% Λε Πεν. Οι κεντροδεξιοί οπαδοί της Βαλερί Πεκρές, ψήφισαν σε ποσοστό 53% Μακρόν και 18% Λε Πεν. Τέλος, οι ψηφοφόροι του Πράσινου υποψηφίου Γιανίκ Ζαντό, στήριξαν σε ποσοστό  65% τον Μακρόν στον δεύτερο γύρο και μόλις  6% τη Λε Πεν.

REUTERS/GONZALO FUENTES

Σε κάθε περίπτωση, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος δεν πρέπει μόνο να ανακτήσει τη χαμένη εμπιστοσύνη, αλλά και να πείσει τον κόσμο για τη νέα «πρακτική εξουσία» που διακήρυξε. Το επόμενο μεγάλο στοίχημα του Μακρόν είναι να κερδίσει το κόμμα του «République en Marche» στις βουλευτικές εκλογές στις 12 και 19 Ιουνίου, ώστε το κόμμα του να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση και να νομοθετήσει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό, να προωθήσει μια ισχυρότερη εξωτερική πολιτική και να βρει τρόπους να υποστηρίξει τη μέση οδό της γαλλικής πολιτικής, για παράδειγμα κερδίζοντας τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους της υπαίθρου. Ο Μακρόν θα πρέπει, αν όχι να πείσει για τις προθέσεις του, τουλάχιστον να καθησυχάσει δύο στους τρεις Γάλλους που δεν θέλουν να του δώσουν την πλειοψηφία στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση στις εκλογές του Ιουνίου. Επειδή έχουν την εντύπωση ότι όχι μόνο ότι δεν εισακούστηκαν στην προηγούμενη θητεία, αλλά ότι ήταν για άλλη μια φορά οι μεγάλοι χαμένοι ενός «δημοκρατικού εκβιασμού».