Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Στην Αιώνια Πόλη μεταβαίνει σήμερα ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Ολαφ Σολτς -τρίτο σταθμό μετά το Παρίσι και τις Βρυξέλλες-ύστερα από την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του. Δεν μεταβαίνει τυχαία στη Ρώμη, ο Ολαφ Σολτς. Ο Ιταλός πρωθυπουργός και ενδεχομένως νέος Πρόεδρος της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι, είναι -σύμφωνα με την ιστοσελίδα Politico –«το πιο ισχυρό πρόσωπο στην Ευρώπη». Με τον Ντράγκι- γράφει η Politico- ο οποίος «δεν είναι ευθυγραμμισμένος με κανένα κόμμα, η Ιταλία έχει έναν ηγέτη που μπορεί να φέρει τη χώρα στην καρδιά των ευρωπαϊκών υποθέσεων, ενώ η αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ του ανοίγει έναν χώρο ως ντε φάκτο ηγέτη της ΕΕ».

Η ισχύς του Ντράγκι έχει ενισχυθεί άλλωστε και μετά τη «συμφωνία του Κυρηνάλιου», που υπέγραψε στα τέλη Νοεμβρίου με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμμανουέλ Μακρόν. Μια συμφωνία, που δημιουργεί άλλον ένα ισχυρό άξονα Παρισιού -Ρώμης στην Ευρώπη, μετά τον παραδοσιακό, Γαλλο-γερμανικό, ο οποίος καθορίζει μεταπολεμικά τις εξελίξεις στη Γηραιά Ηπειρο.

Υπογράφοντας μάλιστα τη Συνθήκη του Κυρηνάλιου, Μακρόν και Ντράγκι κατέστησαν σαφές ότι Παρίσι και Ρώμη θα επιδιώξουν την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης στην ΕΕ, μέσα από την μεταρρύθμιση των αυστηρών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας -σε ότι αφορά κυρίως την κατάργηση του ορίου του 60% του χρέους προς το ΑΕΠ, αλλά και την επαναδιαπράγματευση του ποσοστού του ελλείμματος. Με τον Μακρόν στην προεδρία της ΕΕ το επόμενο εξάμηνο, οι θέσεις αυτές αναμένεται να τεθούν στην πρώτη γραμμή της ατζέντας, γεγονός που ήδη προκαλούν πονοκέφαλο στις οκτώ, «φειδωλές» χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης- κυρίως στην Αυστρία, την Ολλανδία και τη Σκανδιναβία-που αντιτάσσονται σε κάθε ιδέα χαλάρωσης της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής στην ΕΕ.

Ο «φάκελος Μάαστριχτ»

Λόγω και των παραδοσιακών σχέσεων της Γερμανίας με τις «φειδωλές» χώρες, ο Σολτς έχει δεσμευτεί να μεσολαβήσει για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης στη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας. Το Ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων AGI σε ανάλυσή του εκτιμά ότι ο Γερμανός καγκελάριος έχει στις βαλίτσες του τον  «φάκελο Μάαστριχτ», για τον οποίο άλλωστε, ως υπουργός Οικονομικών στην προηγούμενη κυβέρνηση Μέρκελ, έχει πολύ σαφείς ιδέες. Ο Σολτς θα πρέπει να βρει όμως τη χρυσή τομή για να μην διαταραχθούν οι ισορροπίες στην ΕΕ: «Ανάμεσα στο “ Όχι άλλη λιτότητα” της γραμμής Ντράγκι-Μακρόν που ζητούν μια πιο ήπια ερμηνεία της Συνθήκης του Μάαστριχτ και στην επαναφορά της αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής που ζητούν Ολλανδία, Αυστρία, Δανία και Σουηδία, από το 2023» ,εκτιμά το Ιταλικό Πρακτορείο.

Η Ιταλική La Stampa αποκαλύπτει μάλιστα ότι Μακρόν και Ντράγκι  εργάζονται ήδη από κοινού για την υπέρβαση του Συμφώνου Σταθερότητας, όπως το γνωρίζαμε μέχρι τώρα. «Η Ρώμη και το Παρίσι πρόκειται μάλιστα να δημοσιεύσουν ένα κοινό έγγραφο», γράφει η La Stampa, υπογραμμίζοντας ότι «το κείμενο αυτό που θα μπορούσε να αλλάξει την ιστορία της Ευρώπης, αναμένεται να δημοσιευτεί ως επιστολή των δύο ηγετών στους Financial Times πιθανότατα μετά την επίσκεψη του Γερμανού καγκελάριου στη Ρώμη.

«Αντισύμφωνο Σταθερότητας»

Ήδη, υπάρχουν  μερικές ξεκάθαρες ενδείξεις για το «Αντισύμφωνο Σταθερότητας» που ετοιμάζουν οι ηγέτες της Γαλλίας και της Ιταλίας. Ο Μάριο Ντράγκι, αναφερόμενος στο Σύμφωνο Σταθερότητας, έκανε λόγο για «αναποτελεσματικούς και ακόμη και επιβλαβείς κανόνες, θα έπρεπε να είχαν αλλάξει σε κάθε περίπτωση, αλλά μετά με την έλευση της πανδημίας πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουν». Όπως είπε ο Ιταλός πρωθυπουργός, «αυτοί οι κανόνες, μαζί με άλλους όπως ο κανόνας για τις κρατικές ενισχύσεις πρέπει να αλλάξουν. Αλλιώς, πώς μπορούμε να σκεφτούμε μια οικολογική και ψηφιακή μετάβαση χωρίς ενεργό ρόλο του κράτους; »

Η πανδημία έχει αλλάξει άλλωστε,εντελώς το πλαίσιο. Η Ιταλία -όπως και άλλες χώρες του Νότου- δεν θα μπορούσε να συμμορφωθεί με τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, με το δημόσιο χρέος στο 154% του ΑΕΠ, όπως εξήγησε ο Ευρωπαίος Επίτροπος, Πάολο Τζεντιλόνι πριν από λίγες ημέρες, σε συνομιλία με τους ευρωβουλευτές της Επιτροπής Υποθέσεων της ΕΕ.

Το μήνυμα αυτό εστάλη τις τελευταίες ώρες και από τον απερχόμενο Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι, ο οποίος τόνισε την ανάγκη να ευνοηθούν επεκτατικές πολιτικές, κλείνοντας τις πόρτες σε μια νέα λιτότητα. Στόχος είναι «η μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης με ρεαλιστικό τρόπο. Δεν μπορούμε πλέον να περικλείουμε το μέλλον μας και των παιδιών μας στον κανόνα του 3%», είπε ο Σασόλι.

Στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου, και ο Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, τόνισε την ανάγκη για μια Ευρώπη ικανή να μεταρρυθμίσει τους δημοσιονομικούς κανόνες, ικανή να καταστήσει παρωχημένο τον κανόνα που ορίζει την αναλογία του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ». Είναι σίγουρα απαραίτητο να επιστρέψουμε σε δημοσιονομικούς κανόνες που από μόνοι τους επιτρέπουν τη σύγκλιση μεταξύ των οικονομιών μας, ειδικά εκείνων που μοιράζονται το κοινό νόμισμα», προειδοποίησε ο Μακρόν.

Θα συμμετάσχει και ο Σολτς;

Η Λουκρέτσια Ράιχλιν, καθηγήτρια στο London School of Economics, πιστεύει μάλιστα ότι και ο Σολτς μπορεί να μετάσχει τελικά στην πρωτοβουλία Μακρόν-Ντράγκι. «Μια μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων που προβλέπει αποκλίσεις από τους ενιαίους δείκτες του ελλείμματος 3% και του χρέους 60% θα μπορούσε να εγκριθεί με αλλαγή του παράγωγου δικαίου και χωρίς να ληφθούν μέτρα για τις Συνθήκες», λέει η καθηγήτρια Ράιχλιν. «Αυτό που εμποδίζει την Ευρώπη να εξοπλιστεί για τις σημερινές προκλήσεις είναι η έλλειψη κοινής πολιτικής βούλησης και σίγουρα όχι οι νομικοί περιορισμοί.Πολλοί κανόνες μπορούν να αλλάξουν χωρίς αλλαγή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Η πρωτοβουλία Ντράγκι-Μακρόν, στην οποία ελπίζουμε ότι θα συμμετάσχει και ο Σολτς, είναι ενθαρρυντική γιατί αφήνει την ηγεσία της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας στα χέρια της πολιτικής».

Σε πρώτη φάση μάλιστα έρχονται ενθαρρυντικά μηνύματα από το ίδιο το Βερολίνο, καθώς ο νέος ομοσπονδιακός υπουργός Εργασίας Ουμπέρτους Χέιλ δήλωσε ότι «η πρώτη επίσημη πράξη της νέας κυβέρνησης το 2022 θα είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού». Μιλώντας στην εφημερίδα «Rheinische Post», ο σοσιαλδημοκράτης Χέιλ τόνισε ότι θα καταθέσει με την αλλαγή του χρόνου σχέδιο νόμου για την αύξηση του κατώτατου ωρομίσθιου στα 12 ευρώ»… «Εκατομμύρια άνθρωποι στη Γερμανία θα ωφεληθούν από την αύξηση, κυρίως οι γυναίκες», πρόσθεσε ο Γερμανός υπουργός Εργασίας. Ο Χέιλ  δεν φοβάται αρνητικές συνέπειες στην αγορά εργασίας. «Συνολικά,λέει,  η αγορά εργασίας δεν θα υποστεί ζημιά. Αντίθετα, η οικονομία θα είναι πιο παραγωγική», τόνισε και πρόσθεσε: Ο υψηλότερος κατώτατος μισθός θα βοηθήσει, χωρίς να απειλήσει τη λειτουργία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων».