Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Οι καραμπόλες που δημιουργούνται γύρω από τον ΕΝΦΙΑ, εν όψει μάλιστα της διαμόρφωσης του συνολικού πακέτου «μη περικοπή των συντάξεων/της προσωπικής διαφοράς - αντίμετρα - κοινωνικό πακέτο Τσίπρα στη ΔΕΘ», με τη βαθμιαία συνειδητοποίηση μάλιστα ότι η ελάφρυνση της φορολογίας ακινήτων θα μπορούσε να είναι βασική παράμετρος μιας αφύπνισης της κτηματαγοράς με όλη την πολλαπλασιαστική επίδραση που πάντα ασκεί το γιαπί, οδηγούν συχνά πυκνά τις συζητήσεις για το «μετά τον ΕΝΦΙΑ».
Είναι ήδη χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία -η οποία, μην ξεχνούμε, έχει ως οδηγό μέλλοντος την αντικατάσταση του φόρου ακίνητης περιουσίας με έναν συνολικότερο φόρο (μεγάλης) περιουσίας μέσω «περιουσιολογίου»- δεν υπήρξε καθόλου πρόθυμη να δεχθεί οπισθοχώρηση στον σχεδιασμό της για βαθμιαία μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% (μεσοσταθμικά, το 2019-20) ως αντιστάθμισμα της διατήρησης αλώβητων των συντάξεων των «παλαιών» συνταξιούχων.
Λιγότερο από τη μέριμνα για μη πρόσθετη βύθιση της κτηματαγοράς, λειτουργεί εδώ η προεκλογική αφύπνιση. Πάντως η κοινωνική διάσταση προστίθεται, με ενίσχυση της προοδευτικότητας του ΕΝΦΙΑ καθώς τα ακίνητα σε ζώνες μικρότερης αξίας θα τον δουν να ελαφρύνεται έως και κατά 50%.
Πολύ πιο κεντρικός ο ρόλος της υποχώρησης του ΕΝΦΙΑ κατά 30% -από 15% κάθε χρόνο, το 2019-20, αλλά οριζόντια- στη συνολική προσέγγιση που προτείνει η Ν.Δ. σε ό,τι έχει παρουσιάσει ως οικονομικό πρόγραμμά της. Θέλοντας μάλιστα να τονίσει τη διάσταση διαρθρωτικής αλλαγής, έφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην επιφάνεια μια παλιότερη ιδέα-πρόταση του Στέφανου Μάνου για μετάβαση σε έναν ΕΝΦΙΑ που θα λειτουργεί σε επίπεδο Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. (Προφανώς με αντικατάσταση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων/ΚΑΠ των δήμων.)
Καθώς λοιπόν αυτή η συζήτηση συνεχίζεται, σε διοργάνωση του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, με θέμα «Η αποκέντρωση ως επιλογή διακυβέρνησης - η περίπτωση του ΕΝΦΙΑ» επιχειρήθηκε μια συνολική προσέγγιση της λογικής να μετακινηθεί προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση το προϊόν της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας ως στοιχείο τόνωσης της αποκέντρωσης.
Εκεί, ακούσαμε τον Γιώργο Πρεβελάκη (της Σορβόνης) να κάνει μια ιστορική αναδρομή στο πώς η δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, σε μια προσπάθεια ταύτισης Έθνους-Κράτους-Εδάφους, προσέτρεξε στα τότε συγκεντρωτικά ευρωπαϊκά πρότυπα.
Και, με αρκετά σαφή τρόπο, «μαχήθηκε» αποτελεσματικά με την ισχύ των τοπικών κοινοτήτων/τον κοινοτισμό. Μετά τη Μεταπολίτευση, επιχειρήθηκε η αντίστροφη πορεία - όμως με περιορισμένη ειλικρίνεια, ακόμη μικρότερη αποτελεσματικότητα…
Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της ίδιας της έννοιας της αποκέντρωσης παρουσίασε σε μια διερεύνηση των βασικών ερωτημάτων -ποιος κυβερνά; για ποιον; σε ποιον λογοδοτεί;- ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης (ΕΚΠΑ) Νίκος Χλέπας: Στα υπέρ η εγγύτητα/η άμεση ανταπόκριση (και ως εκ τούτου η δυνατότητα αποτελεσματικότητας), η γνώση των τοπικών συνθηκών, η λογοδοσία/πρακτική νομιμοποίηση της δράσης, οι οικονομίες εύρους/η αντιμετώπιση των αντι-οικονομιών, η ανάπτυξη κοινωνικού κεφαλαίου/εμπιστοσύνης (στοιχείων που τόσο έχουν υποχωρήσει στα χρόνια μας). Στα κατά ο φόβος αύξησης των ανισοτήτων (κοινωνικών-περιφερειακών) η υποχώρηση της δυνατότητας αναδιανομής, η κοινωνική χωριστικότητα, η αποφυγή των «ακατάρτιστων»-εκλεγμένων, η αποφυγή των φαινομένων NIMBY («όχι στη δικιά μας αυλή οι οχλήσεις»), η υπερπολιτικοποίηση των πάντων.
Τη συνταγματικότητα ή μη μιας περιέλευσης του ΕΝΦΙΑ στους δήμους εξέτασε τεχνικά ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου (ΕΚΠΑ) Σπύρος Βλαχόπουλος, καταλήγοντας στο ότι μια τέτοια πρωτοβουλία μπορεί και να σταθεί.
Τέλος, ο Στέφανος Μάνος, που είχε ταυτιστεί με την έννοια του ΕΝΦΙΑ στους δήμους, παρεμβαίνοντας επέμεινε ότι είναι λάθος (πάντως επικοινωνιακό…) να λέγεται ότι «θα μεταφερθεί» ο ΕΝΦΙΑ στους δήμους. Γι' αυτόν ο ΕΝΦΙΑ, με τις στρεβλώσεις που έχει, καταργείται (αθέλητη συνήχηση με τη θέση Τσίπρα/ΣΥΡΙΖΑ προ του 2015…) και αντικαθίσταται με νέο σύστημα.
Το οποίο απευθείας δίνει τη δυνατότητα στους δήμους να καλύπτουν τις ανάγκες τους από τους ίδιους τους κατοίκους τους. (Πάντα σε αναζήτηση της επεξήγησης, ο Στ. Μάνος πρότεινε να χρησιμοποιείται το παράδειγμα της πολυκατοικίας: Ποιος θα σκεφτόταν να ζητήσει η κάλυψη των δαπανών των κοινοχρήστων μιας πολυκατοικίας να γίνεται από τους γείτονες, ή πάλι από τον δήμο;) Όσο για τον επιμερισμό, θύμισε ότι πέραν της δομημένης επιφάνειας, υπάρχει και το περιθώριο που δίνει ο συντελεστής δόμησης - δηλαδή το δικαίωμα που δίνει ο νόμος για εκμετάλλευση.
Όμως, κατά Μάνο, η επιβάρυνση θα πρέπει να είναι αναλογική - χωρίς τη στρεβλωτική επίδραση του πρόσθετου φόρου που καταλήγει να λειτουργεί δεσμευτικά.
