Από την έντυπη έκδοση 

Των Νατάσας Στασινού και Αγγελικής Κοτσοβού

Οι τρεις κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις -σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία, αλλά και η έναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων για το Brexit- κρατούν την Ευρωπαϊκή Ένωση σε κατάσταση «συναγερμού». Αξιωματούχοι της ηπείρου, διεθνείς οργανισμοί, αλλά και επενδυτικοί οίκοι ανησυχούν πως οι κάλπες αλλά και η βρετανική έξοδος θα ρίξουν περισσότερο φως στα όσα διχάζουν τους Ευρωπαίους παρά σε εκείνα που τους ενώνουν, προκαλώντας τριγμούς στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Υπενθυμίζεται ότι ο χορός των εκλογικών αναμετρήσεων ανοίγει στην Ολλανδία στις 15 Μαρτίου, με τους πολίτες να καλούνται να επιλέξουν τους εκπροσώπους τους στη Βουλή και βεβαίως τη νέα κυβέρνησή τους. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν σαφές προβάδισμα στο ακροδεξιό κόμμα του Γκέερτ Βίλντερς, αν και όχι με ποσοστό που να του εξασφαλίζει αυτοδυναμία. Τη σκυτάλη λαμβάνουν στις 23 Απριλίου οι Γάλλοι για τις προεδρικές εκλογές, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν προβάδισμα της επίσης ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν στον πρώτο γύρο, αλλά επικράτηση του Μακρόν στον δεύτερο.

Ακολουθούν στις 24 Σεπτεμβρίου οι γενικές εκλογές στη Γερμανία, στις οποίες θα δώσουν σκληρή μάχη για την καγκελαρία η Άγκελα Μέρκελ και ο Μάρτιν Σουλτς. Εδώ πηγή ανησυχίας είναι η αυξανόμενη απήχηση του ευρωσκεπτικιστικού και ξενοφοβικού AfD. Έχει εξασφαλίσει εκπροσώπηση σε 10 από τα 16 κρατίδια και φιλοδοξεί να πετύχει δυναμική είσοδο στην Bundestag, την οποία είχε χάσει οριακά το 2013.

Υπέρμαχοι της εξόδου

Λεπέν, Βίλντερς και AfD τάσσονται υπέρ της εξόδου από την Ευρωζώνη, ενώ αμφισβητούν συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση, επιρρίπτοντας στις ενιαίες πολιτικές και την ενοποίηση την ευθύνη για όλα τα δεινά. Σε ένα περιβάλλον έντονης δυσφορίας κατά του «συστήματος», των «ελίτ», της παγκοσμιοποίησης και των ανοιχτών συνόρων, η ρητορική τους βρίσκει ανταπόκριση. Όσο μάλιστα εντείνονται οι προειδοποιήσεις κατά των λαϊκιστικών και ακραίων προτάσεών τους, τόσο περισσότερη δύναμη φαίνεται να εξασφαλίζουν.

Οι παραπάνω ευρωσκεπτικιστές δεν είναι, όμως, ο μόνος πονοκέφαλος για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πηγή ανησυχίας συνιστούν και οι διαπραγματεύσεις με τη χώρα που έχει ήδη αποφασίσει την έξοδο, τη Βρετανία. Η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι, έχοντας πλέον εξασφαλίσει το πράσινο φως του κοινοβουλίου είναι έτοιμη να «πατήσει το κουμπί» για την έναρξη της επίσημης διαδικασίας. Το αργότερο έως το τέλος Μαρτίου θα ενεργοποιήσει το Άρθρο 50 και θα αρχίσει τις συνομιλίες με τις Βρυξέλλες.

Και ενώ το Λονδίνο θέλει να τηρήσει σκληρή στάση, απορρίπτοντας την αρχή της ελεύθερης μετακίνησης ανθρώπων, ακόμη κι αν σημάνει απώλεια πρόσβασης στην ενιαία αγορά, η στάση των υπόλοιπων 27 μελών δεν είναι δεδομένη. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, δεν έκρυβε μάλιστα την ανησυχία του για δυσκολία να τηρηθεί ενιαίο μέτωπο απέναντι στους Βρετανούς, καθώς η κάθε χώρα έχει άλλες σχέσεις και συμφέροντα συνδεόμενα με τη Γηραιά Αλβιώνα.

Το μέτωπο των Βρετανών

«Οι Βρετανοί γνωρίζουν πολύ καλά πώς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Αλλά οι υπόλοιποι 27 δεν το γνωρίζουν ακόμη» δήλωσε ο κ. Γιούνκερ στον γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό Deutschlandfunk.

«Οι Βρετανοί θα μπορούσαν να υποσχεθούν στην Α χώρα αυτό, στη Β χώρα εκείνο και στη Γ χώρα κάτι άλλο, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει ενιαίο μέτωπο» προειδοποίησε. Όπως είπε, όλοι τώρα επισημαίνουν πως «είναι η μεγάλη ευκαιρία της Ευρώπης να ενωθεί και να προχωρήσει μπροστά», αλλά ο ίδιος εμφανίστηκε εξαιρετικά επιφυλακτικός για το εάν αυτό όντως θα συμβεί. «Ελπίζω να γίνει όντως έτσι, αλλά έχω τις αμφιβολίες μου» κατέληξε.

Οι προεδρικές στη Γαλλία

Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι δεν πρόκειται να αυξήσει τις πιθανότητες για έξοδο της χώρας από το ευρώ. Επενδυτικές τράπεζες, όπως οι Barclays και UniCredit, θεωρούν ότι είναι μικρές οι πιθανότητες να επικρατήσει η Μαρίν Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 7 Μαΐου. Ακόμη όμως κι αν επικρατήσει, δεν αναμένεται να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στις γενικές εκλογές του Ιουνίου.

Και χωρίς την ισχυρή στήριξη του Κοινοβουλίου θα έχει περιορισμένες δυνατότητες να προωθήσει τα σχέδιά της περί διεξαγωγής δημοψηφίσματος για τη συμμετοχή της χώρας στη νομισματική ένωση, σύμφωνα με στρατηγικούς αναλυτές και οικονομολόγους.

Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορεί να αποκλεισθεί μια νίκη Λεπέν, εξέλιξη που θα πυροδοτήσει έξοδο κεφαλαίων από τη Γαλλία, αλλά και χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, όπως η Iταλία, αναφέρει η Commerzbank. «Μια νίκη Λεπέν στις προεδρικές εκλογές πιθανότατα θα οδηγήσει σε Frexit. Και χωρίς τη Γαλλία η υπόλοιπη Ευρωζώνη μάλλον δεν θα επιβιώσει» αναφέρει ο Γιοργκ Κρέμερ, οικονομολόγος της Commerzbank.

Με βάση τις δημοσκοπήσεις, η Λεπέν θα χάσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. «Αυτό όμως ίσως και να είναι παραπλανητικό», προειδοποιεί ο Βαλεντίν Μαρίνοφ της Credit Agricole.

Παρ’ όλα αυτά, μια νίκη της ηγέτιδας του Εθνικού Μετώπου δεν θα πρέπει να «μεταφράζεται» αυτομάτως σε Frexit. «Μια έξοδος θα ήταν μια μακρά και περίπλοκη διαδικασία», καθώς θα προϋπέθετε τροποποίηση του Συντάγματος, προσθέτει ο κ. Μαρίνοφ. Η Credit Agricole διακρίνει 35% πιθανότητες να επικρατήσει η Λεπέν στον δεύτερο γύρο.

Μικρές πιθανότητες εκλογής Λεπέν διακρίνει και ο Φρανσουά Καμπό, οικονομολόγος της Barclays. «Σε κάθε περίπτωση, είναι σχεδόν απίθανο το κόμμα της να καταφέρει απόλυτη πλειοψηφία στην Κάτω Βουλή στις γενικές εκλογές του Ιουνίου. Άρα δεν θα είναι σε θέση να κυβερνήσει ακολουθώντας αυστηρά το μανιφέστο της» επεξηγεί ο κ. Καμπό.

Για τον Έρικ Νίλσεν, chief economist της UniCredit, είναι πολύ μικρό το ρίσκο αποχώρησης της Γαλλίας από την Ευρωζώνη, καθώς η κα Λεπέν έχει μικρές πιθανότητες να εξασφαλίσει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και «υπάρχει ακόμη η πλειονότητα υπέρ της ζώνης του ευρώ» καταλήγει.

Ανησυχεί η Λαγκάρντ

Ενδεικτικές των φόβων για την Ε.Ε. είναι οι δηλώσεις της γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ. «Ανησυχώ αρκετά, όπως και όλοι μας, για ορισμένες από τις εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη» δήλωσε η Γαλλίδα αξιωματούχος από το βήμα διεθνούς συνεδρίου στο Ντουμπάι. Αν και απέφυγε να διευκρινίσει εάν είναι οι πολιτικές εξελίξεις στη γενέτειρά της που την προβληματίζουν ή οι κάλπες σε άλλες χώρες, υπογράμμισε ότι θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεχίζει να προχωρά ενωμένη.

Κληθείσα να σχολιάσει τις επίμονες διαφωνίες μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους ή άλλων μεγάλων θεμάτων, όπως η προσφυγική κρίση, η κα Λαγκάρντ σημείωσε πως παρά τις όποιες αντιπαραθέσεις και καθυστερήσεις, η Ευρώπη βρίσκει λύσεις. Υπενθύμισε δε πως χώρες που είχαν βρεθεί στη δίνη της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής κρίσης, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος, έχουν σήμερα πλέον ανακάμψει. Παραδέχθηκε, ωστόσο, πως απαιτούνται περισσότερα βήματα. «Μένουν ακόμη πολλά να γίνουν, δεν υπάρχει αμφιβολία επ’ αυτού» σημείωσε.