Είναι πάντα ο προϋπολογισμός στην ελληνική πραγματικότητα κάτι σαν... την προσευχή των αγγέλων προς τα άστρα. Κάτι το εξιδανικευμένο, κάτι που ανήκει στον χώρο των προσδοκιών, με στοιχεία υπερβατικότητας.
Μια φορά, στη διάρκεια της περιπέτειας της Ελλάδας με τα μνημόνια, υπήρξε κάπως πειστική εκτέλεσή του - ήταν ο προϋπολογισμός του 2013, τότε που «παρήχθη» και το πρωτογενές πλεόνασμα το οποίο ξεπέρασε το προϋπολογισμένο/συμφωνημένο (βέβαια «παίξαμε» λίγο με τις ροές από Ε.Ε. και τις επιστροφές κερδών των Κεντρικών Τραπεζών). Ηταν, παλιότερα, και δύο προϋπολογισμοί στα μέσα της δεκαετίας του ‘90, επί Αλέκου Παπαδόπουλου. Κατά τα άλλα, οι προϋπολογισμοί μας είναι περισσότερο «κουβέντα να γίνεται».
Καθώς όμως βρισκόμαστε σε αληθινά επικίνδυνη στροφή αυτής της περιπέτειας της Ελλάδας (όχι δε της οποιαδήποτε ελληνικής κυβέρνησης!...) στις παρυφές της Ευρωζώνης, καθώς και το πολιτικό σκηνικό που προέκυψε από τις κάλπες της 20ής Σεπτεμβρίου έχει στοιχεία κινούμενης άμμου, ο προϋπολογισμός 2016 υπόσχεται/απειλεί μια συναρπαστική πορεία.
Ηδη, η κυβέρνηση που τον κατέθεσε τον αμφισβητεί προς την κατεύθυνση του πιο αισιόδοξου: μας κάνει λόγο το κείμενο, όπως κατατέθηκε, για έλλειμμα 2,3% του ΑΕΠ το 2015 που τώρα κλείνει, για -1,3% το 2016. Από βήματος της Βουλής ο Αλέξης Τσίπρας μάς εξηγούσε ότι το 2016 θα έχουμε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (υπαινίσσεται μάλιστα: από το α’ 6μηνο), ενώ από κύκλους του ΥΠΟΙΚ/Ευκλείδη Τσακαλώτου αφηνόταν να βγει προς τα έξω ότι και ο στόχος για το 2015 συνολικά μπορεί και να έχει «1» μπροστά.
Μαγική εικόνα; Οχι αναγκαστικά. Εκείνο που έχει δημιουργήσει ένα παράδοξο θάρρος, μιαν υπορρέουσα θετική εκτίμηση είναι ότι το 2015 που μπήκε με κατάλοιπα ισχνής ανόδου από το 2014 (α’ 3μηνο στο +0,1%), συνέχισε μέσα και στη βαρουφάκικη αναταραχή, στη φρίκη των capital controls κοκ με +0,9% το β’ 3μηνο. Και δεν δείχνει -πρόδρομα σημάδια- να τουμπάρει τώρα, όσο θα αναμενόταν.
Η καταναλωτική δαπάνη έσωσε την κατάσταση μ’ ένα +1,1% (βέβαια ήταν και οι τουριστικές εισπράξεις...), με τον γνωστό συλλογισμό «παρά να μας τα φάνε με κανένα bail-in, καλύτερα να τα επενδύσουμε μόνοι μας σε διαρκή καταναλωτικά αγαθά» - κάπως έτσι βγήκε και το καλοκαίρι με διακοπές «αφού μπορούμε και φέτος».
Ετσι, λοιπόν, προέκυψε η σχετική αισιοδοξία Τσκαλώτου, που βέβαια θα ‘πρεπε να χαλιναγωγηθεί, καθώς π.χ. το ΔΝΤ «βλέπει» -5,4% για το δ’ 3μηνο φέτος. όμως η αισιοδοξία Τσίπρα για τον ορίζοντα 2016, έτσι όπως ξεκινάει από την αντίληψη ως όλο και κάτι θα αποδώσουν τα «αντιρροπητικά μέτρα», ότι όλο και θα προχωρήσει η υλοποίηση του ΕΣΠΑ/ΣΕΣ (εδώ, βάλτε βαρύ ερωτηματικό: το σύντομο πέρασμα Χριστοδουλάκη σαν να ξύπνησε κάτι, αλλά η φλογίτσα τρεμοπαίζει πάλι), ότι όλο και θα πληρώσει το Δημόσιο τα χρωστούμενα από τα arrears της εποχής Βαρουφάκη, η αισιοδοξία αυτή θα βρει μπροστά της... ακριβώς την σχετικά καλή αρχή του 2015!
Μαθηματικά, ακόμη δηλαδή κι αν δεν στολάρει η οικονομία τώρα που γίνεται η βίαια αφαίρεση ζήτησης με τους πολλαπλούς φόρους, τις μειώσεις συντάξεων κοκ. το 2016 θα είναι επιρρεπές σε μεγαλύτερη αντί για μικρότερη υποχώρηση.
Αλλωστε, επειδή ήδη είδαμε τη συνεισφορά της καταναλωτικής δαπάνης στο να μη φύγει σαν βαρίδι φέτος η οικονομία, σημειώστε ότι η ιδιωτική κατανάλωση για τον Προϋπολογισμό από ένα -1,6% του ΑΕΠ φέτος προβλέπεται σε ένα -2,4% για το 2016 (ενώ και οι εξαγωγές παραμένουν με αρνητικό πρόσημο).
Αυτά, πάντως, θα τα λέμε και θα τα αλέθουμε επί καιρό: άλλωστε το προσχέδιο προϋπολογισμού θα ‘χει τώρα να βγάλει πέρα τη συνάντησή του με τρόικα/κουαρτέτο, να πλεύσει στα ύδατα των Βρυξελλών... Εκείνο που μάλλον ξώφαλτσα προσπερνιέται είναι η εικόνα συνεχιζόμενου ζόφου στο μέτωπο της απασχόλησης.
Οπου μια μικρή υποχώρηση από το 27% ανεργία που είχαμε πιάσει σαν ταβάνι, δίνει για το 2015 ένα 25,4% (παρόλη την καλή τουριστική σεζόν), με ακόμη πιο ψηλά, στο 25,8% το 2016. Το γεγονός ότι τέτοια επίπεδα κατάρρευσης της οικονομικής λειτουργίας, αλλά και του κοινωνικού ιστού, προσπερνιούνται με αρκετή χαλαρότητα στη δημόσια συζήτησή μας θα ‘πρεπε να προβληματίσει.
Κατά τα άλλα, στη συζήτηση στη Βουλή τα «ισοδύναμα» τρέχουν τριγύρω σαν παραζαλισμένο κοτόπουλο: μια για το 23% ΦΠΑ στην παιδεία, μια για τη φορολόγηση των αγροτών, μια για τη «μικρή ΔΕΗ» και τον ΑΔΜΗΕ, μια για τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές/στο ασφαλιστικό.
